Ocak ayında fiyat artışları aylık yüzde 1.06, yıllık ise yüzde 20.35 oldu. Mutfaktaki enflasyon yüzde 31’e ulaştı. Diyarbakır ve Urfa pahalılıkta başı çekerken, çarliston biber ise en pahalı gıda olarak öne çıktı
Ekonomideki daralma sürerken, sebze ve gıda fiyatlarında görülen yüksek artış ile peş peşe gelen zamların ardından dikkatlerin çevrildiği Ocak ayı enflasyonu açıklandı. Kasım ve aralık aylarında görülen düşüş ocak ayında yeniden yükselişe geçti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun hesaplamalarına göre, kısaca enflasyon denilen Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 1.06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 20.35 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17.16 artış gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (ÜFE) ise aylık yüzde 0.45 artarken yıllık artış yüzde 32.93 oldu. Gıda fiyatları ocak ayında yüzde 30.97 arttı, önceki ay fiyatlar yüzde 25.11 artmıştı.
Gıdada artış yüzde 6.43 Sebze ve meyve başta olmak üzere gıda ürünlerinde tezgah fiyatlarına yansıyan fahiş durum ankette de yer buldu. En çok artış yüzde 6.43 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2019 yılı Ocak ayında endekste yer alan gruplardan, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 3,62, sağlıkta yüzde 3.56, eğlence ve kültürde yüzde 3.18 ve lokanta ve otellerde yüzde 1.07 artış gerçekleşti. Gıda harcamaları, asgari geçim endeksi hesaplamasında esas alınan mal ve hizmet sepetinde yüzde 33 ile en büyük paya sahip. Aylık en fazla düşüş yüzde 7.9 ile giyim ve ayakkabı grubunda görüldü. Düşüş gösteren bir diğer grup ise yüzde 3.10 ile konut oldu.
Gıda fiyatları yüzde 31 arttı
Bir önceki yılın aynı ayına göre yılık en fazla artış yüzde 30.97 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görüldü. Onu sırayla çeşitli mal ve hizmetler (yüzde 29.63), ev eşyası (yüzde 29.07), eğlence ve kültür (yüzde 23.15), lokanta ve oteller (yüzde 19.89) grupları izledi.
Üretici fiyatları da arttı
Yİ-ÜFE, 2019 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 0.45, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32.93 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 28.70 artış gösterdi. Bir önceki yılın ocak ayına göre ise en yüksek artış yüzde 92.80 ile enerji ve gaz üretiminde gerçekleşti.
Kira artışı için emsal olacak
TÜİK 2019 Ocak enflasyonu açıklandı. Açıklanan rakamlarla şubat ayı kira artış oranı zam miktarı da belirlenmiş oldu. Yapılan yasal değişiklik ile beraber yıllık kira zam oranı hesaplaması rakamları da değişmiş oldu. Bundan sonra 12 aylık ÜFE ortalaması yerine kiracılar 12 aylık TÜFE ortalaması üzerinden kiralarına zam yapacaklar. TÜİK tarafından açıklanan oranlara göre, Türkiye’de Ocak 2019 döneminde 12 aylık TÜFE oranı 17.16 oldu. Açıklanan bu rakama göre ev sahipleri kiracılarına bu ay en fazla yüzde 17.16 oranında zam yapacaklar.
Çalışanlar zam oranını bekliyor
Enflasyon rakamlarının açıklanmasından sonra gözler 2019 yılının Ocak ayında yapılacak olan SSK Bağ-Kur emekli ve memur maaşlarına çevrildi. Yeni yılda emekli maaşlarına gelecek olan zam miktarının şimdiden ortalama olarak yüzde 11 civarlarında olmasının bekleniyor.
Bölge illerinde iki kat arttı
İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) 2. düzeyde bulunan 26 bölge içinde, aylık bazda en yüksek artış yüzde 2.41 ile “Urfa, Diyarbakır”, 12 aylık ortalamalara göre en yüksek artış ise yüzde 19.16 ile ‘‘Hatay, Maraş, Osmaniye” bölgesinde gerçekleşti. Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 25.17 ile “Urfa, Diyarbakır” bölgesinde gözlenirken, bunu yüzde 24.02 ile “Antep, Adıyaman, Kilis”, yüzde 23.75 ile “Mardin, Batman, Şırnak, Siirt”, yüzde 23.44 ile “Van, Muş, Bitlis, Hakkari” izledi. En düşük fiyat artışı ise yüzde 17,28 ile “Ankara” bölgesinde gerçekleşti.
Ekonomistler ne dedi?
Doç. Dr. Ümit Akçay: Ekonomi yönetiminin ilan ettiği ‘müjdeler’, her yeni rakam açıklandığında kötü birer şakaya dönüşüyor. Gıda enflasyonu yüzde 31 olmuşken ‘bahar geliyor’ diye açıklama yapmak bunlardan biri. Diğerleri neyse de, gıda enflasyonu, neredeyse tamamen ‘ev yapımı’, yani AKP iktidarlarının uyguladığı birikim modelinin ve ona bağlı gelişen tarım politikasının iflasını gösteriyor. Ekonomist Mustafa Sönmez: Tarımı çökerten, çiftçiyi küstüren AKP, ne yapsa enflasyonla baş edemeyecek. Sadece gıda enflasyonu bile kasıp kavuruyor. Ocak’ta yüzde 6.5 yıllığı yüzde 31. Ocak’ta enflasyon artışını yüzde 1.06’da tutan en önemli kalem, giyimde fiyatların yüzde 8’e yakın gerilemesi olmuş. Konut ile ilgili fiyatlar da yüzde 3’e yakın gerilemiş. Kira mı ucuzladı, su, elektrik, doğalgaz mı anlamadık! Sağlık fiyatları ise yüzde 3.5 artarak gıdayı izlemiş. TÜFE’nin de en zalimi Güneydoğu’da. TR ortalaması yüzde 20.4 iken Diyarbakır-Urfa’da TÜFE yüzde 25. Van dolaylarında da yüzde 23-24 dolayında. Buna karşılık en düşük fiyat artışı, ne hikmetse yüzde 17 ile Ankara’da ve yüzde 19 ile İstanbul’da.
EKONOMİ SERVİSİ
