2018 yılında Türkiye’de sanat alanında yasaklama, baskı ve engellemeler yoğunlaşarak devam etti.İktidarın savaş politikalarına paralel geliştirdiği baskı, sansür ve sindirme cenderesinden sanat alanı da payını aldı.Konserler yasaklandı,tiyatro oyunlarına sahne verilmedi, oyunlar yasaklandı, sanatçılar gözaltına alındı ya da tutuklandı… Hatta bu kadarı yetmemiş olacak ki geçtiğimiz günlerde AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin en büyük sorununun, “Kenditoplumunu, ülkesini küçümseyen bir grubun uzunca bir süre kültür sanat dünyamızı adeta esir alması” olduğunu savundu. Erdoğan’ın bu sözlerinden bir kaç gün sonra ise sanatçılar Metin Akpınar ve Müjdat Gezen’i katıldıkları bir TV programındaki sözleri nedeniyle hedef alınca Akpınar ve Gezen gözaltına alındı.Kültür 2018 sanat alanındaki ablukaya karşı onurlu isimlerin direnişi de yıla damgasını vurdu.
Sansür, yasaklama ve tutuklama
* Duygu Şahlar’ın “Bi’ Şey Anlatıcam Eee?Kurtulduk mu?” adlı oyununun gösterimleri Muğla’nın 5 ilçesinin kaymakamlıkları tarafından, “silahlı terör örgütü kurma, yönetme veya üye olmaktan hakkında işlem yapılması” iddiasıyla yasaklandı.
* Ümit Denizer’in kaleme alıp Rutkay Aziz ve Taner Barlas’ın oynadığı “Adalet Sizsiniz” oyunu; Antep, Urfa ve Mardin’de güvenlik gerekçesiyle valilikler tarafından yasaklandı.
* Kültür ve Turizm Bakanlığı, 20 yıldır desteklediği Uçan Süpürge UluslararasıKadın Filmleri Festivali’nin ödeneğini komisyon kararıyla “uygun görülmemiştir” diyerek kesti.
* Şarkılarında uyuşturucuya özendirdiği iddiasıyla tutuklanan ve daha sonra bırakılan ‘Ezhel’ ismiyle tanınan rap müzisyeni Ömer Sercan İpekçioğlu hakkında, “uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanımını özendirmek” suçundan 10 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı.
* HDP’nin seçim çalışmaları için geldiği Edirne’de, cumartesi günü gözaltına alınan şarkıcı “Hozan Cane” olarak tanınan Alman vatandaşı Kürt şarkıcı Saide İnaç, emniyetteki işlemlerinin ardından sevk edildiği mahkemece tutuklandı.
* Tiyatro sanatçısı Orhan Aydın, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alındı.İfadesinin alınan Aydın daha sonra serbest bırakıldı.
* Sanatçı Zuhal Olcay’a, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla yerel mahkemece 10 ay hapis cezası verdi.
* Dersim Dernekleri Federasyonu (DEDEF)tarafından 26-29 Temmuz tarihleri arasında düzenlenmesi planlanan 18. Munzur Kültür ve Doğa Festivali, Tunceli Valiliği tarafından yasaklandı.
* Tiyatro sanatçısı Cenk Dost Verdi’ye, sosyal medya paylaşımları nedeniyle 10 ay 15 gün verilen hapis cezası nedeniyle tutuklandı.
* Tiyatro sanatçısı Levent Üzümcü hakkında, sosyal medya hesaplarından farklı tarihlerde yaptığı paylaşımlar nedeniyle “Cumhurbaşkanına hakaret” suçundan soruşturma açıldı.
* Sanatçı Özgürcan Taşçı, sergiye yetiştirmeye çalıştığı nü tabloyla İstanbul Metrosuna alınmadı. Sanatçı, eserini gazete kâğıdı ile kapatmaya zorlandı.
* Sosyal medya hesaplarında yaptığı paylaşımlar nedeniyle “Terör örgütü propagandası yapmak” suçundan yargılanan sanatçı Ferhat Tunç, 1 yıl 11 ay 12 gün hapis cezasına çarptırıldı.
* Laz Marks olarak tanınan tiyatro oyuncusu ve yazar Haldun Açıksözlü, sosyal medya paylaşımları nedeniyle ifadeye çağrıldı.
* Alevi-Kürt etnik müzikleri yapan Müzisyen Ayfer Düzdaş, Avcılar Belediyesi’ne bağlı Barış Manço Kültür Merkezi’nde albüm tanıtım etkinliği düzenleme talebinin reddedildiğini açıkladı.
* Diyarbakır’daki evine 26 Eylül’de yapılan polis baskını ile evinden gözaltına alınan yönetmen Giyasettin Şehir, “örgüt üyesi olmak” suçlamasıyla tutuklandı.
* Portekiz’in başkenti Lizbon’da gerçekleşen DocLisboa’18 Uluslararası Belgesel Film Festivalinde Yılmaz Güney ve Şerif Gören imzalı “Yol”un festival kitapçığında yer alan Kürdistan sözcüğünün Türkiye Lizbon Büyükelçiliği tarafından komiteye ‘çıkarılması’ için başvuru yapıldığı ortaya çıktı.
* Ressam Ali Zülfikar’ın, Almanya’nın Linz kentinde katıldığı sergide yer alan “Erdoğan” tablosu Türkiye Konsolosluğu’nun baskısıyla sansürlendi.
* Müzisyen Apolas Lermi, Trabzon Uzungöl’deki doğa talanına dair yaptığı “Uzungöl Şerah” adlı şarkı nedeniyle Uzungöl’deki kimi işletme sahipleritarafından tehdit edildiğini sosyal medya üzerinden duyurdu.
* Televizyon kanalı TV8’de yayınlanan “Jet Sosyete” dizisinde “gay” kelimesi sansürlendi.
* Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hedef gösterdiği oyuncu Metin Akpınar ile Müjdat Gezen, gözaltına alındı. Gezen ve Akpınar, ifade işlemlerinin ardından sevk edildikleri mahkemece ‘adli kontrol’ şartı ve yurt dışına çıkış yasağı konularak serbest bırakıldı
* Avesta Yayınları’ndan çıkan 9 kitaba mahkeme tarafından toplatılmasına karar verildi. o Hacettepe Kitap Topluluğu’nun davetiyle 20 Aralık’ta Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde, ‘Cumhuriyet Döneminde Edebiyat’ konulu söyleşinin konuğu olan şair Ahmet Telli, bir grup faşist öğrencitarafından tehdit edildi.
İçeriden kitaplar
* İdris Baluken’in cezaevinde kaleme aldığı “Üç Kırık Dal” isimli romanı 9 Haziran’da okurla buluştu
* GültanKışanak’ın hazırladığı, cezaevinde tutuklu bulunan siyasetçi kadınların deneyimlerini aktardıkları “Kürt Siyasetinin Mor Rengi” kitabı 21 Eylül’de okurla buluştu.
Yılın ‘En’leri
71. Cannes Film Festivali En İyi Film: Hirokazu Kore-eda, Bir aile işi
18. Sundance Film Festivali En İyi Film : Tolga Karaçelik, Kelebekler
29. Ankara Uluslararası Film Festivali En İyi Film, En İyi Erkek Oyuncu, Onat Kutlar En İyi Senaryo, En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Özgün Müzik, SİYAD En İyi Film Ödülü olmak üzere 6 dalda ödül: Mehmet Ali Konar, Hewno Bêreng
75. Venedik Film Festivali Altın Aslan Ödülü: Alfonso Cuarón, Roma
‘Matematiğin Nobeli’ olarak bilinen Fields Madalyası: Kürt bilim insanı Koçer Birkar
Issac Stern İnsanlık Ruhu Ödülü: Kürt müzisyen Kayhan Kalhor
UNESCO ve Uluslararası Bilimler Akademisi ödülü: Kürt yazar Cemil Turan Bazidî
Man Booker’ın 50. yılı şerefine verilen özel ödülü: Michael Ondaatje’nin Türkçeye İngiliz Casus adıyla çevrilen romanı The English Patient’a
Ressam Zehra Doğan, Leyla Güven’i çizdi
Gazeteci-ressam Doğan, cezaevinde tecritin kalkması için açlık grevinde olan Güven’i çizdi.
Altın Portakal’a büyük protesto
Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde ulusal yarışma kategorisinin geçtiğimiz sene kaldırılmasının ardından sinema örgütleri ortak bir açıklama yayımladı. 21 vakıf, dernek ve meslek birliğinin imzaladığı ortak açıklamada, AKP’li Belediye Başkanı Menderes Türel’in ulusal yarışma kategorisini kaldırma kararını protesto ederek hiçbir etkinliğine katılmayacakları duyuruldu.
UluslararasıKadınların Medya Vakfı (IWMF), 2018 Gazetecilikte Cesaret Ödülü’nü bir yıldan uzun süredir Diyarbakır Cezaevi’nde tutulan gazeteci ve ressam Zehra Doğan’a verdi.
Banksy’den Doğan’a destek
Dünyaca ünlü Basklı sokak sanatçısı Banksy, gazeteci ve ressam Zehra Doğan’ın tutuklanmasını protesto için New York’un Manhattan bölgesinde bir duvar resmi yaptı.
Aramızdan ayrılanlar…
Sevilen çok sayıda sanatçı hayata veda etti. Aramızdan ayrılan isimler, eserleriyle unutulmazlar arasına girdi.
Türkiye sinemasının usta isimlerinden Münir Özkul, 5 Ocak’ta yaşama veda etti.
Mimar, Gazeteci ve Yazar Aydın Boysan 5 Ocak’ta yaşama veda etti.
İrlandalı rock grubu Cranberries’in solisti Dolores O’Riordan 15 Ocak’ta yaşama veda etti.
Fantastik ve bilim kurgu eserleriyle dünya edebiyatında kendine önemli bir yer edinen Amerkalı feminist yazar Ursula K. Le Guin 24 Ocak’ta yaşama veda etti.
Şair, oyuncu, gazeteci ve çevirmen Ülkü Tamer 2 Nisan’da yaşama veda etti.
Japon yönetmen, yapımcı ve yazar Şinobu Haşimoto yaşama veda 19 Temmuz’da yaşama veda etti.
Japon yönetmen, yapımcı ve yazar Şinobu Haşimoto yaşama veda 19 Temmuz’da yaşama veda etti.
Nobel ödüllü Britanyalı edebiyatçı Vidiadhar Surajprasad Naipaul 11 Ağustos’ta yaşama veda etti.
Soul müziğin kraliçesi Amerikalı Aretha Louise Franklin 16 Ağustos’ta yaşama veda etti.
Türkiye’de rock müziğin önemli isimlerinden Turgut Berkes 20 Ağustos’ta yaşama veda etti.
Diyarbakır Belediyesi Dr. Asena Şehir Tiyatrosu’nda oyunculuğa başlayan Emîn Qosarî adıyla da bilinen Kürt tiyatrocu Mehmet Emin Yalçınkaya 11 Ağustos’ta yaşama veda etti.
Cezayirli şarkıcı Rachid Taha 12 Eylül’de yaşama veda etti.
Ermeni sanatçı Charles Aznavour 1 Ekim’de yaşama veda etti.
Gazeteci ve foto muhabiri Ara Güler 17 Ekim’de yaşama veda etti
İtalya sinemasının en önemli isimlerinden Bernardo Bertolucci 26 Kasım’da yaşama veda etti.
Kürt yönetmen Rehim Zebihi Rojhilat Bölgesi’nin Bane kentinde geçirdiği kaza sonucu 7 Aralık’ta yaşamını veda etti.
Kürt yazar Profesör Dr. Cemal Nebez, 8 Aralık’ta yaşama veda etti.
