Eylül ayı işsizlik rakamları açıklandı, işsiz sayısı 4 milyon! Aynı gün açıklanan sanayi büyüme rakamlarında da sanayinin gerilediği ortaya çıktı. Ekonomistler durumu, ‘Krizin devletçe teyidi’ olarak yorumladı
Türkiye İstatistik Kurumu, 2018 Eylül ayı işsizlik rakamlarını açıkladı. Açıklanan iş gücü verilerine göre işsizlik geçen yılın aynı ayına göre 0,8 puan artarak eylül ayında yüzde 11,4 olarak gerçekleşti. İşsiz sayısı 330 bin kişi artışla 3 milyon 749 bin kişiye ulaştı. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2018 yılı Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 330 bin kişi artarak 3 milyon 749 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,8 puanlık artış ile yüzde 11,4 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0,7 puanlık artış ile yüzde 13,5 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 1,6 puanlık artış ile yüzde 21,6 olurken, 15-64 yaş grubunda bu oran 0,9 puanlık artış ile yüzde 11,7 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin sayısı 2018 yılı Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 266 bin kişi artarak 29 milyon 63 bin kişi, istihdam oranı ise 0,1 puanlık azalış ile yüzde 47,8 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 264 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 531 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 19,2’si tarım, yüzde 19,6’sı sanayi, yüzde 6,9’u inşaat, yüzde 54,3’ü ise hizmet sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 1,1 puan, inşaat sektörünün payı 0,8 puan azalırken, sanayi sektörünün payı 0,8 puan, hizmet sektörünün payı 1,2 puan arttı. İşgücü 2018 yılı Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 598 bin kişi artarak 32 milyon 813 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,4 puan artarak yüzde 54 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,4 puanlık artışla yüzde 73,5, kadınlarda da 0,4 puanlık artışla yüzde 34,9 olarak gerçekleşti. Eylül 2018 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 puan azalarak yüzde 33,8 olarak gerçekleşti. İstihdam oranı 0,1 puan azalarak yüzde 47,4 oldu. Mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 45 bin kişi artarak 3 milyon 676 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,1 puan artarak yüzde 11,3 oldu.
Sanayide sert düşüş
TÜİK açıkladığı rakamlara göre sanayi endeksi de düştü. Buna göre, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,7 azaldı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi de ekimde bir önceki aya kıyasla yüzde 1,9 düşüş kaydetti. Beklenti aylık bazda değişim olmaması, yıllık bazda % 4,3 düşmesiydi. Arındırılmamış sanayi üretim endeksi, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4,1 düşüş gösterdi. Bu dönemde 120,5 olarak hesaplanan endeks, geçen yılın ekim ayında 125,7 seviyesinde bulunuyordu. Takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörlerine bakıldığında ise madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,1 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 6,5, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1,2 azalış kaydetti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi grupları incelendiğinde, ekimde bir önceki aya göre en fazla artış yüzde 12,4 ile yüksek teknoloji sektöründe gerçekleşirken, en fazla düşüş yüzde 3,8 ile ara malı sektöründe oldu.
Az rastlanan kriz
Sanayi üretim ve işsizlik rakamları açıklandıktan sonra sosyal medya üzerinde görüşlerini açıklayan İktisatçı Doç Dr. Ümit Akçay, “Eşine az rastlanır bir ekonomik krizin başındayız” dedi. Rakamlar açıklandıkta sonra kendi Twitter hesabından bir açıklama yapan Doç. Dr. Akçay: “Ekonomide ‘dengelenme’ değil, sert bir kriz olduğu her yeni veri açıklandığında ortaya çıkıyor. -Sanayi üretimi çöktü: Bir önceki yılın aynı ayına göre %5,7 azaldı. -İşsizlik: %11,4’e çıktı. Önceden ifade etmiştim, tekrarlayayım: Eşine az rastlanır bir ekonomik krizin başındayız. Meşru hak arayışları için sokağa çıkacakları neden tehdit ettiklerini bu veriler ışığında okumak lazım” dedi.
Devlet krizi teyit etti
Ekonomist Mustafa Sönmez ise: “Sanayide sert düşüş !” diyerek durumu şöyle yorumladı: “Ekim’de azalma yüzde 5,7’yi buldu. Bir ay önceye göre de yüzde 2’ye yakın gerileme. Bu resmen krize girildiğinin devletçe teyididir. İşsizlik Eylül’de sert artış yaptı, yüzde 11,4’ü buldu. Bu 3 milyon 750 bin resmi işsiz demek. Tarım dışı işsizlik ise yüzde 13,5’a çıktı. Daha da yükselecek yüzde 15’i rahat görür.” Sönmez ikinci Twitter’inde şunları yazdı: “Sanayide yüzde 6’ya yakın küçülmenin önümüzdeki aylarda sürmesi muhtemeldir. Bu son çeyreğin GSYH’da yüzde 5’e yakın küçülmeye yol açabilir ve 2018 büyümesi yüzde 2’nin altına iner. Resesyondan depresyona geçiştir bu ve yüksek enflasyon eşliğindeki uzun bir krizin habercisidir.”
Sıfır ÖTV derman olmadı
Beyaz eşya ürünlerinde ÖTV yıl sonuna kadar sıfırlanmasına karşın, satışlar kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 21 oranında düştü. Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) verilerine göre ekonomik durgunluk, beyaz eşya satışlarına büyük darbe vurdu. Bu rakamlar, hükümetin beyaz eşyada yüzde 6,6 olan özel tüketim vergisini (ÖTV) 31 Ekim’den itibaren yıl sonuna kadar sıfırlamasının da yeterli olmadığını ortaya koydu. Buzdolabı, çamaşır makinası, bulaşık makinesi ve fırından oluşan dört ana ürün grubunda iç satışlar ocak-kasımı kapsayan 11 aylık dönemde ise yüzde 17 düşüşle 5,8 milyon adet oldu. Aynı veriye göre kasım ayı beyaz eşya ihracatı, bir önceki yıla kıyasla yüzde 11’lik bir artış gösterirken üretim, yıllık bazda yüzde 6 arttı.
ANKARA
