Kızılırmak ve Yeşilırmak’ta debi her yıl düşerken, bu nehirlere sanayi vd. her türden atık bırakılıyor
Türkiye’nin önemli akarsularından Kızılırmak ve Yeşilırmak’ın yıllık ortalama debisi, 2014-2023 döneminde çoğunlukla uzun yıllar ortalamasının altında kaldı. Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından Kızılırmak ve Yeşilırmak’ta 30 yıllık ölçümlerin ortalamasından elde edilen verilere göre, Kızılırmak’ın uzun yıllar ortalama debisi 85.2, Yeşilırmak’ın ise 149 metreküp/saniye olarak kaydedildi. Kızılırmak’ta ortalama debi 2014’te 81, 2015’te 72, 2018’de 60, 2019’da 46, 2020’de 54, 2021’de 52, 2022’de ise 63 metreküp/saniyeyle uzun yıllar ortalamasının altında kaldı.
Tersakan Çayı’nda zehir akıyor
Diğer yandan her iki nehir ise sanayi ve kentsel atıklar nedeniyle zehirli bir akışkana dönüşmekte. Yeşilırmak’ı besleyen önemli akarsulardan biri olan Tersakan Çayı’nda 20 yıldır adeta zehir akıyor. Çevresinde yaşayan vatandaşlar kokudan duramıyor. Denize doğru akmadığı için Tersakan diye adlandırılan Tersakan Çayı yaklaşık yirmi yıldır gerekli önlemler alınmadığı için zehir taşırken, daha 25 yıl önce balık tutulan ve suyu içilen temiz bir akarsuydu.
Karadeniz’in en kirli çayı
Akdağ’ın eteklerinden ve Samsun Ladik Gölü’nden doğan, Suluova’da Gümüşsuyu ile birleşerek Yeşilırmak’a dökülen yüz kilometre uzunluğundaki Tersakan Çayı evsel, sanayi ve hayvansal atıkların bırakılması sonucu Karadeniz Bölgesi’nin en kirli çayı olarak değerlendiriliyor. Tersakan Çayı’nda güçlü bir koku insan genzini yakarken doğal yaşam da neredeyse tamamen yok olmuş durumda. Evsel, hayvansal atıklar ve fabrika atıklarının bırakılarak canlı hayatının yok edildiği, kirlilik seviyesinin hat safhaya ulaştığı Tersakan Çayı’nda yıllardır yaşanan çevre felaketine yetkililer seyirci kalıyor.
Tüm atıklar çaya bırakılıyor
Amasya’nın Suluova ilçesinde on binlerce büyükbaş, küçükbaş hayvanlar ile bölgedeki tavuk çiftliklerinin ve Amasya Şeker Fabrikası’nın atıkları Tersakan’a doğrudan bırakıldığı belirtilirken, bölgedeki işletmelerde arıtma tesisi dahi bulunmuyor, çok az sayıda olanların da arıtma tesislerini her zaman çalıştırmadığı ifade ediliyor. Tersakan Çayı bölgeden topladığı evsel, hayvansal ve sanayi atıklarını Yeşilırmak’a taşıyor. Tersakan Çayı’nın akışı sırasında köpürerek, simsiyah aktığı gözlenirken, her yıl Yeşilırmak’ta toplu balık ölümleri yaşanıyor.
Kirlilik 4. derece
Tersakan’ı kurtarmanın mümkün olduğunun belirten Prof. Dr. Cengiz Yıldırım, “Sürekli olarak yıllarca herkes bir şey söyledi, falanca yerden kimyasallar atılıyor, fabrikalar yıkanıyor diye bunu tek bir sebebe bağladığımız zaman kirliliğe neden olan diğer sebepleri göz ardı ederiz. Tersakan yollarca kirletildi. Tarımsal atıklar, sanayi, linyit çıkarılması, yerleşim yerlerindeki evsel atıkların hepsini Tersakan taşıyamaz hale geldi” dedi. Artı Gerçek’ten Mehmet Menekşe’ye konuşan Yıldırım, “Bunun sonucu olarak da Tersakan en ağır seviye olan dördüncü seviye kirliliğe ulaştı ve kokudan yanında durulamayan bir hale geldi. Tersakan’ı kirletmek, Tersakan’ın bağlandığı Yeşilırmak’ı kirletmek demek. Yeşilırmak bu kirliliği Karadeniz’e taşıyor ve dar alanda yaşanan bir kirlilik giderek genişleyen bir sürece dönüşüyor” diye belirtti.
EKOLOJİ SERVİSİ
