Süleymaniye, YNK’nin geleneksel olarak güçlü olduğu bir bölge olmasına rağmen, bu seçimde YNK’ye karşı birçok yeni parti, ittifak ve bağımsız adayın yoğunlaşması dikkat çekiyor. Bu durum, ‘Böl, Parçala, Yönet’ stratejisinin devreye sokulduğunu gösteriyor
Mervan Özdemir
Kürdistan Bölgesi’nde yaklaşan parlamento seçimleri, özellikle Süleymaniye’deki siyasi ortamın dikkat çekici şekilde hareketlendiği bir süreci işaret ediyor. Süleymaniye, YNK’nin (Kürdistan Yurtseverler Birliği) geleneksel olarak güçlü olduğu bir bölge olmasına rağmen, bu seçimde YNK’ye karşı birçok yeni parti, ittifak ve bağımsız adayın yoğunlaşması dikkat çekiyor. Bu durum, “Böl, Parçala, Yönet” stratejisinin YNK’ye karşı nasıl devreye sokulduğunu gözler önüne seriyor. Özellikle KDP’nin (Kürdistan Demokrat Partisi) YNK’yi zayıflatma amacı taşıyan bu stratejide önemli bir rol oynadığı medyada sıkça dile getiriliyor.
Bir önceki yazımızda Kürdistan Bölgesi parlamento seçimleri için resmi olarak açıklanan aday listelerini tüm boyutlarıyla işlemeye çalıştık. Listeleri incelediğimizde dikkatimizi çeken temel konulardan biri Süleymaniye’nin Hewlêr’e oranla adaylarının daha çok olması. Kürdistan Bölgesi parlamento seçimlerine ilk kez dahil olacak olan birkaç parti ve ittifakın tüm yoğunluklarını Süleymaniye’ye vermiş olmaları oldukça dikkat çekiyor.
Yarışacak aday sayısı
Kürdistan Bölgesi’nde ilk defa uygulanacak olan yeni seçim sistemine göre parlamento seçimleri Hewlêr, Süleymaniye, Duhok ve Halepçe olmak üzere 4 bölgede gerçekleşecek. Bu temelde kentlere ayrılan parlamenter sayısı ise Hewlêr’de 34, Süleymaniye’de 38, Duhok’ta 25, Halepçe’de ise 3 olarak belirlendi. Parlamenterlerin sayısı, kentlerin nüfus yoğunluklarıyla orantılıdır.
Çok ilginç gelmese de asıl düşündürücü yan burada ortaya çıkıyor. Hewlêr’de yarışan aday sayısı 395 iken, Süleymaniye’de ise toplam 516 aday yarışacak.
Süleymaniye’de yoğunlaşan ittifak ve partiler Hewlêr ve Duhok’a oranla daha fazla aday göstermiş durumda. Ayrıca bu oluşumlar en güçlü adaylarını Süleymaniye’de seçim listelerine dahil etti. Bir başka deyişle söz konusu bu ittifak ve partiler, Duhok ve Hewlêr’de KDP’ye karşı muhalefet etmek yerine YNK’ye karşı tüm güçleriyle Süleymaniye’ye yoğunlaşmış durumda.
Süleymaniye’de yoğunlaşan oluşumlar:
1-Berey Gel/Halk Cephesi
Kürdistan Bölgesi parlamento seçimlerine Lahur Talabani öncülüğündeki Berey Gel/Halk Cephesi, ilk defa seçimlere dahil olacak. Berey Gel, Hewlêr’de 40 aday gösterirken Süleymaniye’de ise 44 aday gösterdi. YNK ile çelişkileri olan ve Bafil Talabani tarafından her miting ve konuşmada hedef alınan Berey Gel lideri Lahur Talabani, Süleymaniye’de partisinin birinci sıra parlamenter adayı.
2-Serdem İttifakı
Bapîr Kamela öncülüğünde yönetilen Serdem İttifakı, seçimlere parti kategorisinden dahil oluyor. Bu oluşum da Berey Gel gibi yoğunluğunu Süleymaniye’ye vermiş durumda. Serdem İttifakı, Hewlêr’de 22 aday, Süleymaniye’de ise 10 aday göstermiş. Aday sayısı Süleymaniye’de Hewlêr’e oranla düşük olsa da güçlü adaylarını Süleymaniye’deki seçim listesine dahil etmiş durumda. Lider Bapîr Kamela, KDP’de daha önce bir ittifakla parlamenter olmuş. Bu seçimlerde partisinin Süleymaniye’deki birinci sıra parlamenter adayı.
3-Kürdistan Bölgesi İttifakı
Güney Kürdistan’daki sol fraksiyonların birleşip seçime dahil olduğu ittifakın adı. İttifak içerisinde güçlü tek parti, Süleymaniye ile Halepçe; özellikle de Hewreman dolaylarında tabanı bulunan Kürdistan Komünist Partisi’dir.
Kürdistan Bölgesi İttifakı (Hevpeymaniya Herêma Kurdistan) içerisinde Kürdistan Komünist Partisi’nin yanı sıra Kürdistan Emekçiler (Zehmetkêşan) Partisi, Kürdistan Sol Parti ve diğer bazı sol-sosyalist fraksiyonlar yer alıyor.
Kürdistan Bölgesi İttifakı, Hewlêr’de 19, Süleymaniye’de ise tamı tamına 45 aday göstermiş durumda. Süleymaniye’deki adayları da elbette ittifakta yer alan fraksiyonların liderleri ve önde gelen kadrolarından oluşuyor.
4- Ulusal İttifak
Aram Kadir isimli Güney Kürdistan’ın eski siyasetçilerinden birinin liderlik ettiği ittifak. İttifakta partiler değil de yoğunluklu olarak kişiler yer alıyor. Güçlü gördüğü isimleri Süleymaniye’de aday gösteren Ulusal İttifak (Hewpeymanî Niştîman), Hewlêr’de 20, Süleymaniye’de ise 27 aday çıkardı.
5- Yeni Nesil Hareketi
Newey Nwê (Newey Nwê), kamuoyunun yabancısı olduğu bir parti değil elbette. Kürdistan Bölgesi seçimlerine 2018 yılında da dahil olmuş ve hatta YNK’yi geride bırakmıştı. Söz konusu bu oluşumun da KDP’nin hakim olduğu Duhok ve Hewlêr’de esas iktidar gücü olan KDP’ye karşı bir politikasının olmadığı geçtiğimiz 6 yıl içerisinde ortaya çıktı.
Newey Nwê, daha çok gençlere ve seküler kitlelere hitap eden liberal politikalarıyla YNK’ye gidebilecek olan potansiyel oylara talip bir parti. 2018 seçim sonuçlarına bakıldığında bunu önemli oranda gerçekleştirdiği de görülüyor. Sadece Süleymaniye’de değil, Duhok ve Hewlêr’de de KDP’nin geleneksel aşiret siyasetini benimsemeyenlerin tercih ettiği bir parti oldu. Dolayısıyla YNK’ye gidebilecek oyların önünde bir set gibi duruyor adeta.
Newey Nwê, Duhok ve Hewlêr’in yanı sıra tüm yoğunluğunu Süleymaniye’ye verdiği belli olan partilerin başında geliyor. Lider Şahsiwar Abdulvahid, Süleymaniye’de partisinin birinci sıra parlamenter adayı. Yeni Nesil’in Hewlêr’de aday sayısı 27, Süleymaniye’de ise 48.
6-Goran Hareketi
Adından da anlaşılacağı üzere ‘değişim’ umuduyla yola çıkan, YNK’yi gerisinde bırakıp KDP’nin tek başına iktidar olmasının önüne geçen Kürdistan Bölgesi’ndeki ilk ciddi muhalefet dalgası.
Goran Hareketi, çok geçmeden KDP’ye yanaşınca maskesi düştü. Goran’ın temel amacının KDP’nin desteğiyle YNK’yi bitirmek olduğu öğrenildi. Belki çıkışı itibariyle böyle söylenemez ancak sonradan bu kulvara girdiği su götürmez bir gerçek.
Goran Hareketi, 2021 Irak Parlamentosu seçimlerinde hiçbir parlamenter çıkarmayarak iflasını ilan etti. Tüm yönetim kadrosu istifa eden Goran’ın bu seçimlerde Süleymaniye’de 45 aday, Hewlêr’de ise sadece 12 aday çıkarması trajikomik bir tablo ortaya çıkarıyor.
7- Helwêst İttifakı
Süleymaniye’de daha önce parlamenterlik yapmış, yolsuzluk dosyalarını gündeme getirmekle adı duyulmuş bazı siyasetçilerin öncülük ettiği fraksiyon. Fraksiyona esasen öncülük eden kişi Ali Heme Salih.
Ali Heme Salih de diğer koalisyonlar gibi tüm yoğunluğunu Süleymaniye’ye vermiş durumda. Kendisi ayrıca Helwêst İttifakı’nın (Tepki/tutum) Süleymaniye birinci sıra parlamenter adayı. Helwêst, Hewlêr’de sadece 17 aday gösterirken Süleymaniye’de ise 43 aday gösterdi.
Niçin Süleymaniye?
YNK’nin hakimiyet alanı olan Süleymaniye’de, çok sayıda yeni ittifak ve bağımsız adayın ortaya çıkması, siyasi dengeyi değiştirmek üzere yürütülen bilinçli bir stratejiyi işaret ediyor. Bu adaylar ve ittifakların KDP tarafından finanse edildiği iddiaları, Süleymaniye’deki bu hareketliliğin ardında daha büyük bir plan olduğunu gösteriyor. “Böl, Parçala, Yönet” stratejisinin temel mantığı, bir bölgedeki güçlü bir siyasi aktörü zayıflatmak için çeşitli ittifaklar, bağımsız adaylar veya karşıt partilerle mevcut güçleri bölmektir. Bu durumda YNK’yi zayıflatmayı hedefleyen KDP’nin, bu stratejiyi Süleymaniye’de uyguladığı iddiaları oldukça dikkat çekici.
KDP, Duhok ve Hewlêr gibi kendi kontrolü altındaki bölgelerde bu tür yeni ittifaklar veya bağımsız adayların ortaya çıkmasına izin vermezken, YNK’nin güçlü olduğu Süleymaniye’de bu tür hareketlerin ortaya çıkması, stratejik bir zayıflatma hamlesi olarak görülebilir. KDP’nin kendi bölgelerinde bu tür rekabeti engelleyip, Süleymaniye’de rekabeti teşvik etmesi, demokratik olmayan bir çifte standart olarak görülüyor.
İttifaklar YNK’ye karşı
Bu seçimde YNK’yi hedef alan yeni partiler ve ittifaklar, sadece siyasi arenada değil, aynı zamanda finansman ve medya desteği ile de dikkat çekiyor. Özellikle KDP’nin bu yeni aktörlere maddi destek verdiği iddiaları, Süleymaniye’deki seçimlerin sadece yerel değil, aynı zamanda bölgesel bir güç mücadelesinin sahnesi haline geldiğini gösteriyor. KDP’nin, YNK’yi kendi bölgelerinde zayıflatmak için bu tür ittifakları finanse etmesi, Kürdistan Bölgesi’ndeki seçimlerde daha geniş bir stratejik hamle olduğunu ortaya koyuyor.
Ayrıca, bu yeni ittifak ve bağımsız adayların iktidar olan KDP yerine YNK’yi hedef almaları, sürecin arkasındaki stratejiyi açıkça ortaya koyuyor. KDP’nin YNK’yi zayıflatma hedefi, yeni partiler ve ittifaklar tarafından da benimsenmiş görünüyor. Bu durum, Kürdistan Bölgesi’nde bir tür bölgesel güç mücadelesinin yaşandığını ve YNK’nin bu mücadelede yıpratılmak istendiğini gösteriyor.
KDP’nin güç koruma stratejisi
KDP’nin kendi bölgeleri olan Hewlêr ve Duhok’ta, başka partilerin veya bağımsız adayların yoğun bir şekilde varlık göstermesine izin vermemesi de stratejinin bir parçası olarak okunabilir. KDP, kendi iktidarını bu bölgelerde korumak adına sıkı bir kontrol uyguluyor ve diğer partilerin rekabet etmesini engelliyor. Bu çerçevede, KDP’nin kontrolündeki bu bölgelerde muhalefetin neredeyse yok denecek kadar az olması, partinin hegemonik bir yapıyı koruma eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Sonuç olarak, Kürdistan Bölgesi’ndeki seçimlerde YNK’ye karşı yürütülen bu “Böl, Parçala, Yönet” stratejisi, KDP’nin bölgesel hakimiyetini koruma çabasının bir parçası olarak değerlendirilebilir. KDP, kendi bölgelerinde rekabete izin vermezken, YNK’nin hakim olduğu Süleymaniye’de rekabeti teşvik ederek YNK’yi zayıflatmayı amaçlıyor. Bu seçim stratejisi, seçim sonuçlarının YNK için kritik bir sınav olacağını gösteriyor.
