İktidar soğan fiyatlarının yükselmesini stokçuluğa bağladı. Depolar basıldı, soğanlar ‘teşhir’ edildi. Ancak bunun bir algı yönetimi olduğu kısa sürede ortaya çıktı. Türkiye’deki bütün soğanlar sadece 40 gün yetermiş.
Önce Cumhurbaşkanı Erdoğan konuştu: “Patatesi stokluyorsunuz. Soğanı stokluyorsunuz, sebzeyi, meyveyi stokluyorsunuz. Bundan sonra aldığımız ihbarlar sebebiyle bütün bu stokların yapıldığı depoları basacağız. Buralarda asla taviz yok. Öyle patates, soğan stokçuluğu, öbür tarafta birçok sebze, meyvede bu tür stoklar yapmanın bedelini ödeyecekler” dedi. Sonra Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, MÜSİAD tarafından düzenlenen 22. Uluslararasıİş Forumu’nda konuştu ve soğan fiyatlarındaki artışı o da stokçulara bağladı. Bunun üzerine soğuk hava depolarına yönelik baskınlar başlatıldı. Depolardaki soğanlar uyuşturucu paketleri gibi teşhir edildi. Bu konu ile ilgi görüşüne başvurduğumuz iktisatçı Yalçın Karatepe, soğan ve benzeri gıda ürünlerindeki fiyat artışının stokçuluğa bağlanıp depolara baskın düzenlenmesinin gerçekçi olmadığını belirterek, “Asıl amaç algı yönetimi oynayarak kamuoyunda hükümeti sorumluluktan kurtarmaktır” dedi.
Soğan depoda saklanır
Tarım ürünlerinin pek çoğunun yılda bir kez yetiştirilip 12 ay boyunca tüketildiğini hatırlatan iktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe, bu ürünler arasında yer alan soğanın 12 ay boyunca tüketilmek üzere depolarda saklandığını ifade etti. Soğanın her istenildiğinde topraktan çıkarılarak kullanabilecek bir ürün olmadığını dile getiren Karatepe, hükümetin karşı karşıya kaldığı ekonomik sorunları çözecek bir iradeye sahip olmadığı için mevcut ekonomik sorunları algı yönetimiyle yönetmeye çalıştığını vurguladı.İktidarın artan fiyatlardaki sorumluluğundan kurtularak başkalarını halk nezdinde sorumlu gösterme çabası içinde olduğuna belirten Karatepe, “Soğan fiyatları yükseliyorsa ‘Soğanlar saklandığı için yükseliyor’, kur hareketlendiği zaman ‘Dış güçler yapıyor’, faizler yükseliyorsa ‘Bankacılar bunu yapıyor’ gibi bir yaklaşım var. Burada asıl amaç algı yönetimini oynayarak kamuoyunda hükümeti sorumluluktan kurtarmaya yöneliktir” diye konuştu.
Neden, enflasyondur
“Uyuşturucu malzemesi bulunmuş gibi ‘Depoda soğan bulundu’ şeklinde haberler geçiyor” diye devam eden Karatepe, depolara giderek “baskın yapmanın” piyasa ekonomisi içinde mümkün olamayacağını, üreticinin malını satmak istememesi halinde kimseye zorla mal sattırılamayacağını vurguladı. Soğan fiyatlarındaki artışın da üreticilerle değil arz taleple ilgili olduğuna dikkat çeken Karatepe, “Enflasyon oranı 2018 yılında yüzde 22’nin üzerine çıktı. Yıllık bazda baktığımızda yüzde 25,24 oranda enflasyon oranı var. Ama bu dönem içerisinde ücretlerde herhangi bir iyileştirme söz konusu değil. Sorun insanların alım gücünün çok düşmüş olmasıdır.İnsanlar yoksullaşmışlar. Bunlardan ortaya çıkan sorunları vatandaşın dillendirmesi çok normal. Fakat hükümet ücretlerde bir iyileştirme yoluna gitmek yerine esnafı suçlu gösterip zabıtayı onların üzerine salıyor. Soğan ticareti yapanları suçlu gösterip denetim elemanlarını gönderiyor. Bunları yapmak yerine insanların yoksullaşmasına bir çözüm bulmaları gerekiyor” diye belirtti.
Bütün Türkiye’de 40 günlük soğan kalmış
Sözcü gazetesinden Recep Genel’in haberine göre; depolarda şu an var olan 200 bin ton soğan, günde 4,938 ton soğan tüketen Türkiye’nin ancak 40,5 günlük ihtiyacını karşılayabilir. Tarlada fiyatı 2,5 liraya ulaşan soğan fiyatlarının düşmesi kolay olmayacak. Türkiye’nin 2017’de kuru soğan üretimi 2 milyon 31 bin 581 ton olarak gerçekleşti. Aynı yıltoplam kuru soğan tüketimi ise 1 milyon 802 bin 569 ton oldu. Albayrak, depolarda 200 bin ton kuru soğan tespit edildiğini belirtti. Yani, Albayrak’ın verdiği bilgiye göre depolardaki soğan, Türkiye’nin ancak 40,5 günlük ihtiyacını karşılayabilecek. Rakamlar, depolardakitüm soğanın pazara verilmesi durumunda bile fiyatları yönlendirecek bir etkiye sahip olmayacağını gösteriyor. Üreticiler, geçen yıl 523 bin ton soğan üretimi yapılan Polatlı’da bu yıl rekoltenin 150 ton düzeyinde kaldığını belirterek ciddi bir rekolte kaybı yaşandığını ifade ediyor. TÜİK verilerine göre ekim ayında 2,38 lira olan kuru soğanın kilogram fiyatı dikkate alındığında, soğanın önümüzdeki aylarda zam şampiyonu olması kaçınılmaz görünüyor.
İSTANBUL
