Fındık üreticisi her yıl zarar eden fiyatlarla yüz yüze kalırken kazananlar ise Ferrero ve fındık ihracatçıları oluyor. Bu yıl çiftçinin en az 180 lira olarak beklediği alım fiyatı 130 lira olarak açıklandı
Yusuf Gürsucu
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), 2024-2025 sezonu kabuklu fındık alım fiyatlarını kilogram başına levant kalite için 130 lira, Giresun kalite için 132 lira olarak belirlerken, korunanın yine fındık tekelleri olduğu anlaşıldı. Tarım ve Orman Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, söz konusu fiyatlar, hasat dönemi öncesinde, fındık üreticilerinin depolama ve finansman ihtiyaçlarının karşılanması ve pazarlama kaynaklı yaşanabilecek sıkıntıların giderilmesi amacıyla kararlaştırıldığını belirtti.
TMO sıkıntı yaratacak
TMO, fındık alımları konusunda her türlü teknik altyapı, depolama, personel ve finansman hazırlıklarını tamamladığını açıklayarak, “Üreticiler 12 Ağustos’tan itibaren TMO iş yerleri ile “www.tmo.gov.tr” adresi ve ‘e-Devlet’ üzerinden randevularını alabilecekler” dedi. Kabuklu fındık alımlarına 19 Ağustos’ta başlanacak, alımlar önceki yıllarda olduğu gibi randevulu yapılacak. Üreticilerin TMO’ya ürün teslim ederken rutubetten dolayı sıkıntı yaşamamaları için ürünlerini kurutmaya azami özen göstermeleri gerektiğinin uyarısı yaparken, şimdiden yaratacağı sıkıntıların hazırlığını yaptığı anlaşılmakta.
Çiftçi sefalete mahkum
Randevu ile alım yapacağını belirten TMO buğday da olduğu gibi randevuların yoğun olduğu gerekçesiyle kısa süre sonra randevu sisteminin kapatıp çiftçiyi tüccara ve Ferrero gibi tekellere mecbur bırakılacak. Her yıl benzer oyunlarla çiftçi üretimden uzaklaşırken tekeller fındık bahçelerini ya elinde topluyor ya da sözleşmeli üretimle çiftçiyi bir yıl önceki fiyata mahkum ederken çiftçinin üretim süreci değersizleştirilip köleliğe itiliyor. Giresun’da düzenlenen mitingde konuşan CHP Genel Başkanı Özgür Özel açıklanan fiyatların fındık üreticilerinin borçlarını ödemeye yetmeyeceğini belirterek, “Bu yapılan iş düpedüz Karadeniz’e ihanettir. Karadeniz’i açlığa, sefalete mahkum etmektir” ifadelerini kullandı.
Fındık tekeli Ferrero
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal ise fiyatların duyurulmasının ardından yaptığı açıklamada, kamunun tarım politikasının serbest piyasaya dayalı olduğunu ifade etti. Sarıbal, 2014 yılında Oltan Gıda’yı satın alan Ferrero’nun 10 yıldır “değerli tarım” adı altında sürdürdüğü programla 100 bin hektar alanda (tüm fındık alanlarının yüzde 14’ü) 50 bin fındık üreticisine (tüm üreticilerin yüzde 23’ü) ulaştığını söyledi. Şirketin hedefi Karadeniz’de fındık üreten küçük çiftçileri tasfiye ederek kendine bağlı büyük işletmeler oluşturmak olduğunu söyleyen Sarıbal, TMO’nun şirketlerin istediği şekilde maliyet fiyatlarının altında ve az alım yaptığını belirtti. Fındık rekoltesi üzerinden fiyat baskılanmasına son verilmesi gerektiğini söyleyen Sarıbal, “Dünya üretiminin yüzde 65’ini gerçekleştirdiğimiz fındık fiyatının belirlenmesi şirketlerin insafına bırakılmamalıdır” dedi.
‘200 liradan aşağısı kurtarmaz’
Fındık alım fiyatına tepki gösteren bir üretici, “Geçen seneye göre işçi fiyatları olsun gübre fiyatları olsun iki kat arttı. Masraflarımız çoğaldı, kurtarmıyor. 130’da satamayacağımız. Çünkü biz işçi parası olsun, gübre parası olsun bahçe bakım parası olarak manavlardan para alıyoruz. Mecbur manavlardan aldığımız parayı fındık hasadının hemen peşinden satacağız. Onlar da açıklanan fiyatın altından alacaklar. O yüzden cebimizden vereceğiz. İstediğimiz para gelmeyecek, 130 da gelmeyecek bize” diye konuştu. ANKA’ya konuşan bir başka çiftçi ise, “Artık seneye bence fındık yok. Biz bu sene işçi tutmayacağız çünkü tutacak gücümüz yok. Onu kurtarmayacak. Onun için biz bu sene alabildiğimiz kadar alacağız. Alamadığımız bahçede kalacak. Ve çok zarar edeceğiz. Onun için fındığın en az 200 TL olması lazım. 200’den aşağısı asla kurtarmaz. Ama vermez, vermiyor. bizlere yazık” dedi.
Ferrero ihracat rekortmeni!
Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği ile İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği, 2023 yılında en fazla fındık ihraç eden firmaların listesini açıklamıştı. Açıklamaya göre, Türkiye’den 2023 yılında toplam 121 ülkeye 283.519 ton/iç fındık ihracatı gerçekleştirdiği ve bu ihracatın şampiyonlarının ise Türkiye’de tekelleşen İtalyan Ferrero ile Ferrero’yu Türkiye’ye getirip tekel konumuna getiren Cüneyt Zapsu’nun sahibi olduğu Balsu şirketiydi. İhracatçılar Birliği’nin yayınladığı en fazla ihracat yapan ilk 20 firma sıralamasında 249 milyon 851 bin dolarlık ihracatla Ferrero ilk sırada yer alırken, çiftçiden yok pahasına aldıkları fındıktan yüz milyonlarca dolar kâr etmekte.
Zapsu ve Singapurlu şirket
İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nin yayınladığı 2023 yılının en fazla ihracat yapan 20 firması listesinde ise ilk sırada fındık spekülatörü Cüneyd Zapsu’nun sahibi olduğu Balsu Gıda, 2023 yılında 177 milyon 184 bin dolar karşılığı 25 bin 737 ton fındık ihracatı gerçekleştirdi. Balsu Gıda, 2022’de 29 bin 174 ton fındık ihraç ederek 177 milyon 526 bin dolarlık gelir sağlamıştı. Üçüncü sırada Singapur sermayeli Olam Gıda’nın şirketi OFİ Tarım Sanayi ve Ticaret A.Ş, 2023 yılı fındık ihracatı 26 bin 270 ton karşılığında 161 milyon 89 bin dolar oldu.
Fındık fiyatı Almanya’da belirleniyor
Dünya fındık üretiminin yüzde 70’ini karşılayan Türkiye, hem üretimde hem de ihracatta dünya lideri konumunda. 706 bin hektarlık alanında yaklaşık 500 bin çiftçi tarafından üretilen fındıkta her zaman kaybeden üretici olurken, kazananlar ise fındık tekelleri oluyor. Türkiye’nin üretim kaleminde çok önemli bir yere sahip olduğu fındıkta hiç ithalat yapılmazken, dünya fındık fiyatı neden Türkiye’de değil de Almanya’da ki fındık borsasında açıklanıyor sorusunu üreticiler yıllardır sormaya devam ederken, her yıl oynanan rekolte belirleme oyunları ise çiftçinin zararını ortaya çıkarıyor.
Fındığın kontrolü Zapsu’da!
Uluslararası Kuruyemiş ve Kuru Meyve Konseyi’nin (INC), kurucu üyesi olan ve AKP’li Cumhurbaşkanı R. T. Erdoğan’ın eski yıldızlarından Cüneyt Zapsu fındıkta oyun kurucu olarak faaliyet gösteriyor. Zapsu gerçekleştirdiği aracılık hizmetleri ile İtalyan gıda tekeli olan Ferrero’yu yarattığı spekülasyonlarla Türkiye’de fındık tekeli haline getirdiği biliniyor. Ferrero, Fındık’ta Türkiye’ye bağımlı kalmak istemiyoruz türü açıklamalarıyla birlikte Gürcistan, Azerbaycan ve hatta Güney Amerika ülkelerinde kendisine alternatifler aradığını belirtirken, aynı zaman da İtalya hükümeti eli ile Avrupa Birliği’nde girişimlerde bulunarak Türkiye’de üretilen fındığın sağlıksız olduğu vb. gibi iddialarla fındık fiyatlarını her yıl aşağıda tutmayı başardığı izleniyor.
