AKP iktidarı, giderayak çıkardığı torba yasayla, DEDAŞ’a, çiftçilerin bloke edilen parasını tahsil etme yetkisi verdi. Bu yasayla artık DEDAŞ çiftçinin ‘Tarım Destekleme’ parasına el koyabilecek. Çiftçiler bunun hukuksuzluk olduğunu belirterek tepki gösterdi
AKP’nin 25 Mayıs’ta Meclis’e getirip MHP oylarıyla geçirdiği 7144 sayılı Torba Yasanın 4. maddesi ile Dicle Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’ne (DEDAŞ) çiftçilere verilen tarım desteklemelerine direkt el koyma yetkisi verildi. Daha önce 30 Ağustos 2014 tarihindeki Bakanlar Kurulu kararı ile DEDAŞ’ın sadece bloke edebildiği destekleme paraları, yeni yasa ile DEDAŞ’ın borç bildirmesi durumunda hesabına aktarılacak.
Borçlandırılmanın ağırlığı
Diyarbakır, Mardin, Urfa, Batman, Siirt ve Şırnak ağırlıklı olmak üzere bölgedeki çiftçiler, elektrik enerjisi kullanarak kuyulardan çıkardıkları suyla, bazıları sulama birliklerinden, bazıları ise kendi imkânlarıyla nehir, suni ve tabii göletlerden motopomp sistemiyle tarlasını suluyor. Tüm bu çiftçiler, 2014’teki Bakanlar Kurulu kararı sonrası Çiftçi Kayıt Sistemi’nde (ÇKS) “sulu tarla” görünen dönüm miktarınca elektrik kullansın ya da kullanmasın DEDAŞ tarafından borçlandırılıyor. DEDAŞ, bütün çiftçilerin sulamayı elektrik enerjisiyle yaptığını kabul ederek, devletin çiftçiye verdiği bankadaki paralarını bloke edebiliyordu. Şu an binlerce çiftçinin parası bloke edilmiş halde bulunuyor.
Rica üzerine kanun
Hükümet DEDAŞ’a verdiği bloke koyma yetkisini, yeni yasa ile çiftçilerin desteklemelerini doğrudan hesabına geçirebilme yetkisini verdi. Bu doğrultuda tarımsal sulama yapan çiftçilerin elektrik ve su borçları ile ilgili AKP tarafından 7144 sayılı Torba Yasa ile düzenleme yapıldı. 25 Mayıs 2018 tarihli 7144 sayılı torba yasanın 4. maddesine göre, DEDAŞ, sulu tarım yapan (sondaj kuyusu ile) çiftçinin kullandığını varsaydığı elektriği kendince hesaplayacak ve destekleme paralarının yatacağı bankaya çiftçinin elektrik borcunu bildirecek. Banka da bu bildirimde belirtilen borç tutarını DEDAŞ’ın hesabına aktaracak.
Bu düzenleme ile öncekinin farkı şu: Önceki düzenlemede ise, DEDAŞ kendince (dönüm başına) hesapladığı elektrik borcunu bankaya bildiriyor, ancak banka tarafından destekleme parası DEDAŞ’ın hesabına aktarılmıyordu. Destekleme parasına bloke konuyor, hem DEDAŞ hem de çiftçi bu paraya dokunamıyordu.
DEDAŞ’ın sözü kanun gibi
Yeni kanun ile şimdi çiftçinin destekleme parası sadece DEDAŞ’ın bildirimi ile alıkonacak. Yani DEDAŞ’ın çiftçiye çıkardığı borcun doğruluğu-yanlışlığı, haklılığı-haksızlığına bakılmayacak. AKP çıkardığı bu kanunla DEDAŞ’a olağanüstü bir yetki tanıdı. DEDAŞ’a verilen olağan üstü yetkiyi kamu kurumları olan Vergi Dairesi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kullanamıyor. Bu kurumların çıkardığı borçlara itiraz yolu açık ve itiraz sonuçlanmadan kurum yurttaş ya da şirketlerin parasına el koyamıyor. Ancak DEDAŞ’a tanınan yetki ile “yargısız infaz” edebilme olanağı ve paraya el koyma yetkisi tanındı.
Çiftçi kurban ediliyor
Yeni yasa ile ilgili demeç veren AKP yetkilileri ise, düzenleme ile çiftçinin rahat edeceğini ve borçtan geri kalan parasını alabileceğini savundu. AKP’liler, “Çiftçinin 10 bin borcu var ve 20 bin destekleme alıyorsa tüm parasına bloke konuyordu. Şimdi DEDAŞ 10 bin alacak kalan çiftçiye ödenecek” dese de çiftçiler düzenleme ile DEDAŞ’a kurban edildiklerini ve artık borçları olmasa dahi paralarının kesileceğini söylüyor.
URFA/MA
