Seçimin en çok merak edilen kentlerinden biri olan Riha’da AKP ve Yeniden Refah Partisi’nin girdiği koltuk mücadelesine karşılık DEM Parti’nin halkçı programları çözüm öneriyor. Riha’da DEM’in kazanma şansı giderek artıyor
Selman Çiçek
31 Mart yerel seçimlerine kısa bir süre kala merak edilen merkezlerden biri de Riha (Urfa). Çok uzun yıllardır sağ siyasetin etkili olduğu ilde seçimler hep sağ siyasetin çıkar tartışmaları ile geçti. Kentte her seçim öncesi projeler yerine belli isimler üzerinden dönen iktidar savaşları konuşuldu. Ceket ve tarikat siyaseti ile Riha’nın iradesine ipotek kuran bu anlayış, kenti ileri taşımaktan öte geriye götürdü. Son dönemde kentte yaşanan afetler ve buna bağlı ölümler, bu siyasetin olumsuz örneklerinden sadece birkaçı.
İki anlayış yarışıyor
Kentte, sadece kendi çıkarlarını düşünen AKP ve şahsiyetlerin dışında halkın çıkarları için mücadele eden tek siyaset ise özgürlük ve demokrasi mücadelesi çizgisinde taviz vermeyen DEM Parti var. Yerel seçimlere doğru giderken, kentte AKP ve Yeniden Refah Partisi’nin girdiği koltuk mücadelesine karşılık DEM Parti’nin halkçı programları çözüm öneriyor. Özcesi Riha’da seçim, bireysel çıkarlarını savunanlar ile halkın çıkarlarını savunan DEM Parti arasında geçiyor.
Sürpriz değil öncü
Riha’nın siyasal mücadele tarihi, aslında günümüze de ışık tutuyor. Bu seçimde DEM Parti’nin öne çıkmasını sağlayan etken ise çıkar siyaseti yürüten insanların bölünmesi değil, halkın bu siyasete artık dur deme isteğidir. Yıllardır, çıkarcı siyasetin halkın sorunlarına çare bulunmadığına artık değişimin kaçınılmaz olduğuna inanılıyor. Kentte DEM Parti sürpriz olarak değil de değişimin öncüsü olarak öne çıkıyor.
Curnê Reş’te ilk kıvılcım
Kentin seçim geçmişine göz attığımızda bu değişimin yıldan yıla nasıl örüldüğüne tanık olacağız. Riha’da demokrasi mücadelesinin ilk kıvılcımı Curnê Reş’te (Hilvan) verildi. 1977’deki yerel seçimlerde Süleymanlar aşiretinin ileri gelenlerinden Mehmet Veysi Bayuk, Curnê Reş’te belediye başkanlığını kazandı. Arkasına devletin imkanlarını alan bu aşiretin üyeleri, bölge halkını zulüm ve baskı altına aldı. Özellikle de uygulanmak istenen toprak reformu ile toprak ağalarının eli güçlendirilmek istenirken Kürt özgürlük hareketinin genç kadroları burada da tavrını yoksul köylüden yana koydu.
Halk, belediyesini geri aldı
18 Mayıs 1978 tarihinde PKK’nin Curnê Reş’teki kadrolarından Halil Çavgun’un Süleymanlar aşiretinin üyeleri tarafından katledilmesi sonrası Curnê Reş’teki feodalizme karşı ilk kurşun sıkıldı. Bu mücadele, Riha’da yeni bir dönemin kapısını açtı. Süleymanlar ile yapılan anlaşmanın gereği olarak Bayuk, belediye başkanlığı görevinden istifa etti ve boşalan koltuk için erken seçim kararı alındı. 6 Mayıs 1979 tarihinde ilçede yapılan belediye başkanlığı seçimlerinde Kürt özgürlük hareketi yoksul bir aileden gelen Nadir Temel’i aday gösterdi. Mütevazı ve emekçi kişiliğiyle ilçe halkının sevdiği Temel, seçimlerde oyların çoğunu alarak belediye başkanlığını kazandı.
Darbe ile sağ siyaset anlayışı
Temel’in belediye seçimlerini kazanması Riha’da demokrasi mücadelesinin de ilk kazanımıydı. Bu mücadele günümüze kadar süre geldi. Zaman zaman bu mücadelede bedeller ödense de demokrasi ve özgürlük çizgisinde ısrar edildi. 1980 darbesinin ardından Riha, uzun yıllar sağ siyasetin esareti altına kaldı. İki binli yıllara kadar Kürt özgürlük ve demokrasi çizgisini savunan partiler yerel seçimlere katılmadığı için Riha’da yerel seçimler çoğunlukla sağ partiler arasında geçti. DSP, SHP ve CHP gibi sözde sol partilerin aldıkları oy ise oldukça düşüktü. 1989 ve 1994 yılında yapılan yerel seçimlerde Refah Partisi birinci parti olarak kenti yönetti.
HADEP bir eşiği kırdı
1999 yerel seçimlerinde ise Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) olarak seçime girildi. HADEP Riha Belediyesi başkan adayı Bozan Yücel, girdiği seçimde önemli bir başarı elde etti. Yıllardır, sosyal demokrat partilerin 2 bin oy barajını aşamadığı kentte HADEP, tüm baskı ve yasaklamalarına rağmen 13 bin 891 oy aldı. Kentte üçüncü parti konuma gelen HADEP, gelecek yıllar için önemli bir kazanım elde etmişti. O yıl seçimleri ise Fazilet Partisi’nden Ahmet Bahçıvan 39 bin oy ile kazanmıştı. Riha merkezde önemli bir başarı elde eden HADEP, Pirsus (Suruç) Belediyesi’ni, 3209 oyla ve Viranşehir Belediyesi’ni ise 4 bin 841 oyla kazandı.
Belediyeler kazanılmaya başlandı
2004 yılında ise Sosyal Demokrat Halk Partisi (SHP) çatısı ile girilen seçimlerde 1999 yılında elde edilen başarının üstüne çıkıldı. Kürt siyasetçi Feridun Yazar’ın aday gösterildiği seçimlerde 22 bin 766 oy ile SHP, kentte ikinci parti oldu. Seçimi ise kentte uzun yıllar çıkarları için parti parti gezecek olan AKP’den Eşref Fakıbaba kazandı. 2004 yılında SHP; Suruç, Viranşehir ve Ceylanpınar Belediyesi ile iki belde belediyesini daha kazandı. Böylelikle 1999 yılında kazanılan iki belediye sayısı beş olmuştu.
İktidar savaşı ve ceket
2009 yılında ise Riha’daki çıkar siyaseti iyice ayyuka çıkmıştı. 2004 yılında AKP’den belediye başkanı seçilen Eşref Fakıbaba, tekrar aday gösterilmeyince bağımsız aday oldu. Fakıbaba’nın bağımsız olarak seçime girmesinin ardından AKP, “Ceket koysak alırız” sözleri ile Riha halkını aşağıladı. Bu sözler, aynı zamanda çıkar siyasetini savunanların halka gördüğü bir reva idi. Bu sözlere tepki olarak halk, seçimlerde tercihlerini AKP’den yana değil de Fakıbaba’dan yana kullandılar. Fakıbaba, 2013 yılında tekrar AKP’ye katılarak mücadelesinin halk mücadelesi olmadığını, çıkar mücadelesi olduğunu bir kez daha gösterdi. Fakıbaba, belediyeyi AKP’ye teslim etmesi karşılığında kabinede bakanlık ile ödüllendirildi.
Fakıbaba, belediye hizmetlerinden çok yaptığı yolsuzluklarla gündeme gelirken AKP’li vekil Halil İbrahim Yıldız ailesi tarafından katledilen Şenyaşar ailesine de “terörist” demişti. Halk nezdinde bir değeri kalmayan Fakıbaba, Şenyaşar ailesi için kullandığı söz için özür dilemiş, AKP’den bu yüzden ayrıldığını açıklamıştı.
BDP’nin önemli bir başarı
2014 yılında Barış ve Demokrasi Partisi (BDP), Riha’da belediye başkanlığına Osman Baydemir’i aday gösterdi. Halkın büyük bir ilgisi ile karşılanan BDP, seçimlerde 239 bin 154 oy aldı. Bu sonuçla, HADEP ile girilen ilk seçimin ardından alınan en büyük oy oranı idi. 14 yıllık bir süreçte 1999 yılında alınan 13 bin oy, 2014 yılından 240 bine ulaşmıştı. Bu da kentte verilen demokrasi mücadelesinin yıldan yıla başarıya koştuğunun en somut örneği idi. 31 Mart’ta yapılacak seçimlerde ise 1999’dan bugüne kadar ilmek ilmek işlenen başarının zaferle taçlanacağına inanılıyor.
Şenyaşar ailesinin direnişi
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nin (DEM Parti) böylesi güçlü bir ihtimalle konuşulması kolay olmadı. Ciddi bedeller ödendi. Bu bedellerden biri de Şenyaşar ailesi oldu. 14 Haziran 2018’de Pirsus’ta seçim çalışmasına çıkan AKP Milletvekili İbrahim Halil Yıldız ve beraberindeki ekip, ucuzluk çarşısındaki Şenyaşar ailesinin dükkanında provokasyon çıkararak aile ile tartıştı. Çıkan tartışmada AKP’lilerin saldırısı sonucu Hacı Esvet Şenyaşar (66), oğulları Adil (25) ve Celal Şenyaşar (45) ile AKP Milletvekili Yıldız’ın ağabeyi Mehmet Şah Yıldız yaşamını yitirdi. Olayda Mehmet, Ferit ve Fadıl Şenyaşar ile birlikte toplam sekiz kişi yaralandı. Uzun yıllar, adli mercilerle korunan bu cinayetlere karşı anne Emine Şenyaşar, adliye önünde Adalet Nöbeti tuttu. Bu nöbet, AKP’nin Riha’daki çözülüşünün de fitilini ateşledi. Fakıbaba ile başlayan çözülme bugün diğer isimlerle devam ediyor.
Çıkar çatışması
AKP kentte hizmetten çok aşiret ve dini tarikatlarla hareket etti. Yıllarca gösterdiği adaylarla bunu gösterdi. Bugün AKP’den çıkarları uyuşmadığı için kopan Mehmet Kasım Gülpınar, bunun en büyük örneği. Gülpınar ve ailesi, kentte saltanatını ilan eden bir aile oldu. 30 yıldan fazladır sağ partilerden vekil olan Gülpınar ailesinde saltanat babadan oğula geçti. Baba Eyüp Cenap Gülpınar’ın vekillik sürecinden sonra oğul Gülpınar’ın vekillik süreci başladı. AKP’de dört dönem milletvekili olan Gülpınar, uzun bir süre de Erdoğan’ın danışmanlığını yaptı. AKP’den hem milletvekili hem de belediye başkanlığı için aday gösterilmeyince partisinden istifa ederek Yeniden Refah Partisi’ne geçti. Yıllarca AKP’nin Riha’da yolsuzluğuna ses çıkarmayan hatta öve öve bitiremeyen Gülpınar, çıkarları uyuşmayınca başka partiye geçerek AKP’li belediyeyi eleştirmeye başladı.
Açtıkları köprü ölüm oldu
AKP’nin büyükşehir adayı ise mevcut Belediye Başkanı Zeynel Abidin Beyazgül. Görev süresince kentte hizmetten çok ölüm getirdi. 15 Mart 2023 yılında aşırı yağış, yetersiz altyapı nedeni ile Riha’da sel yaşandı. Selde 16 kişi yaşamını yitirdi. Ölümlerin 9’u, açılışı 2022’nin Aralık ayında Erdoğan’ın katılımıyla yapılan Abide Köprülü Kavşağı ve alt geçidinde yaşandı. AKP’nin öve öve anlatarak açılışı yaptığı köprü, ilk sağanak yağışta sular altında kaldı. 6 Şubat depreminin etkilediği kentlerden biri de Riha’ydı. Riha’da yaşanan depremde 179 kişi yaşamını yitirdi. Yıkılan evlerin çoğunun, belediyenin yetersiz denetimi sonucu olduğu ortaya çıkmıştı.
Karacadağ’dan Suruç Ovası’na
Hem kent merkezinde hem de ilçelerde DEM Parti’ye ilginin oldukça yoğun olduğunu söylemek doğru olacaktır. DEM Parti Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları’nın Sewerag (Siverek), Curnê Reş, Pirsus, Xelfetî (Halfeti), Berecûk (Birecik) ilçesindeki halk buluşmaları, halkın yoğun ilgisi ile birer seçim mitingine dönüştü. Halkın, kentte çıkar siyasetine son verme isteği oldukça yüksek. Yıllarca Riha’da AKP’nin çıkardığı adayların kendi çıkarları dışında kentte hiçbir hizmet götürmediğine inanların oranı hayli bir yüksek. Bu kesimin tercihi ise DEM Parti. DEM Parti’nin çıkar anlayışına son vererek halkı esas alan bir değişimin öncüsü olacağına inanılıyor.
Karacadağ eteklerinden Suruç Ovası’na kadar yurttaşların çoğunluğunun düşüncesi de bu yönde. Bu nedenle, kentte seçimin galibinin DEM Parti olmasının sürpriz olmayacağına inanılıyor.
