Enflasyon Ekim’de yüzde 25,24 ile 15 yılın zirvesine yükseldi. Aylık bazda ise yüzde 2,67 olarak gerçekleşti. Ekonomistler ‘15 yıllık AKP hükümetlerinin en başarılı olduğu konu yüksek enflasyon’ dedi
Ekim ayında yıllık enflasyon yüzde 25,24 seviyesine yükselerek 2003’ten bu yana gördüğü en yüksek düzeye ulaştı. Merkez Bankası’nın yılsonu enflasyon tahmini yüzde 23,5 seviyesinde açıklanmıştı. Reuters Haber Ajansı’nın yaptığı piyasa anketinde yıllık enflasyonun Eylül ayındaki seviyesi olan yüzde 24,5’te kalması bekleniyordu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre, enflasyon aylık bazda ise yüzde 2,67’lik artış kaydetti. Enflasyon verisinin açıklanmasıyla birlikte dolar/TL 5,45’e doğru hareketlense de ardından 5,43 seviyelerine geri çekildi. Kurda işlemler sınırlı değişimlerle devam ediyor. Ana harcama grupları bazında bakıldığında ev eşyası fiyatları yıllık bazda yüzde 37,92’lik artışla en hızlı yükselişi kaydetti. Enflasyon sepetinde en büyük ağırlığa sahip olan gıda fiyatlarında yaşanan yıllık artış ise yüzde 29,26 olarak gerçekleşti.
Yıllık en fazla: Ev eşyası
Yıllık en fazla artış yüzde 38 ile ev eşyasında oldu. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırma yüzde 32,00, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 31,50, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 29,26 ve konut yüzde 25,72 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.
Aylık en fazla: Enerji
Önceki aya göre en fazla artış; yüzde 20,78 ile ham petrol ve doğalgaz, yüzde 8,62 ile elektrik, gaz üretim ve dağıtımı, yüzde 7,33 ile ağaç ve mantar ürünleri olarak gerçekleşti. Buna karşılık basım ve kayıt hizmetleri yüzde 9,11, metal cevherleri yüzde 5,35, ana metaller yüzde 4,11 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2018 Ekim ayında aylık ve yıllık en fazla artış enerjide gerçekleşti.
Yİ-ÜFE’de sınırlı gerileme
Eylül ayında yıllık bazda yüzde 46’yı aşan yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) artışı, Ekim’de yüzde 45,01 olarak gerçekleşti. Aylık bazda üretici enflasyonu ise yüzde 0,91 oldu. ÜFE’deki artışın öncüsü ise enerji fiyatları oldu. Üreticilerin enerji maliyetleri Ekim ayında yıllık bazda yüzde 81,61 artış gösterdi. Ara malı fiyatlarındaki yıllık bazda artış ise geçtiğimz ay yüzde 48,59 oldu.
Program işe yaramadı
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 9 Ekim günü yaptğı toplantıda şatafatlı bir sunumla enflasyonla mücadele programını açıklamıştı. Bunun için bir web sitesi de kurulmuştu. Albayrak firmaları bu kampanyaya katılmaya çağırmıştı. Dün açıklanan rakamlar Bakan Albayrak’ın programının işe yaramadığını gösterdi. Ekonomi çevrelerinde alınan bilgiye göre ekononmi yönetimi aslında enflasyonun yüksek geleceğini biliyordu. Daha yüksek bir oran bekleniyordu. Ancak kamuoyuna sunumda enflasyonun düşeceği doğrultudaydı.
‘Türkiye negatif büyüyecek’
Enflasyon verisini yatırımcılara gönderdiği piyasa notunda değerlendiren Londra merkezli BlueBay, varlık yönetimi şirketi gelişen piyasalar stratejisti Tim Ash, ‘Ekim enflasyon verisi çok daha kötü bir tablo ortaya koyabilirdi’ dedi ve ekonomi yönetiminin derin bir nefes aldığını söyledi. Ash yorumunda, Türkiye’nin ciddi bir sert inişe doğru ilerlediğini ifade etti ve 2019’da negatif büyümenin olası olduğunu vurguladı. Ancak Ash’e göre enflasyonun hız kesmesi Merkez Bankası’nı ekonomi yavaşlarken faiz artırma zorunluluğundan kurtarabilir.
Enflasyon Kasım’da düşecekmiş
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, enflasyon rakamlarıyla ilgili olarak konuştu: “Eylül ayı en zor ayımız olacaktı. Sonrasında yolunu bulacaktı demiştik zaten. Eylül’deki fahiş fiyatlama algısı enflasyona yansıdı” dedi. Albayrak, kasım ve aralık ayında fiyatlamanın normalleşeceğini söyledi. A Haber’de enflasyon rakamlarını değerlendiren Albayrak’ın açıklamalarından satır başları şöyle: Dolar 8.00-8.50’den bu noktalara geldi. Anlamlı şekilde düşeceğini görüyorduk. Maliyetlerde, enflasyonda eylül ayına kıyasla ekim ayında durumunu gördük. 2018’in Ekim ayı 2017’nin Ekim ayına yakın. Kasım ve Aralık’ta fiyatlama davranışları normalleşecek. Bakan’ın yaptığı açıklamalar kendi içinde birçok çelişki taşıyor. Türkiye’de hiçbir zaman dolar 8.50’i bulmadı. Albayrak’ın sözünü ettiği enflasyonla mücadeleye destek veren firmaların hangileri olduğu bilinmiyor, ancak takılan kokartlara rağmen, fiyatların seviyesinin değişmediğine dair tüketici şikayetleri sürüyor.
‘Ekonomide stagflasyon garantilenmiş oldu’
Hükümetin “Enflasyonla Topyekûn Mücadele Programı” ile ticaret ve esnaf odalarını, işverenleri de dahil ederek enflasyonu indirmeye çalıştı. Ancak açıklanan rakamlar bu mücadelenin enflasyonu aşağıya çekmeye yetmediğini gösteriyor. Konunun uzmanları da yapısal sorunların, kampanyalarla çözülemeyeceğine dikkat çekiyor. Enflasyon rakamları açıklandıktan sonra sosyal medya üzerinde görüşlerini açıklayan ekonomistler şu değerlendirmelerde bulundular. Mustafa Sönmez: Bu, 2004’ten bu yana AKP döneminin en sert enflasyonu. Aynı zamanda bir devrin sonu. Ucuza dövizle borçlanıp iç taleple büyüme devri tükendi. Şimdi pahalanan dövizle, çökertilen tarımla birlikte yapısal nedenli enflasyon devri. Enflasyon, bu müsamereye nanik yapmış görünüyor. Zabıtacılık da işe yaramamış. Mal fiyat artışının yıllığı %30’a dayandı. Yılsonu %35’i bulursa şaşırmayın. Taze sebze-meyvede artış %50. Kampanyaya omuz verenlerin dayanıklı mallarında % 41. he..he..” deyip zammı bindirmişler.
Prof. Dr. Yalçın Karatepe:
Enflasyonun yükselişi durdurulamamış. Enflasyon Ekimde %2,67, yıllık %25,24. Bu rakamı temkinli karşılamak lazım çünkü TÜFE endeksinde yer alan ürünlerin listesi açıklanarak bu ürünlerin fiyatlarının indirilmesi konusunda ciddi bir müdahalenin sonucunda ulaşılan bir rakam. Gerçek enflasyon bundan çok daha yüksektir. Açıklanan enflasyon rakamının “beklentinin üzerinde” çıkması gösteriyor ki beklenti anketine katılanlar ağırlıklı olarak yandaş medyayı izleyenlerden oluşuyor.
Doç. Dr. Ümit Akçay:
Döviz krizinin etkileri halen sürüyor. Ekonomik yavaşlamaya ve enflasyonla mücadele programına rağmen enflasyon artmaya devam ediyor. Ücret artışları bunun gerisinde kalırsa, krizin maliyeti çalışanlara yıkılmış olacak. Enflasyonla mücadele programının olası tek etkisi, fiyat artışlarının zamana yayılarak sürmesi, 2019’da da devam etmesi olacak. ÜFE-TÜFE farkı, yani tüketiciye yansıtılmayı bekleyen kısım hala çok yüksek. Böylelikle 2019 için stagflasyon garantilenmiş oldu!
EKONOMİ SERVİSİ
