Orta öğrenim çağındaki çocukları MESEM projesiyle ‘ucuz işgücü’ haline getirerek yaklaşık 1 milyon çocuğu patronların insafına terk eden bakanlık, artan iş cinayetleri konusunda sessiz
2016 yılında Çıraklık Eğitim Merkezleri’nin adının değiştirilerek örgün ve zorunlu eğitim kapsamında Mesleki Eğitim Merkezi’ne dönüştürülmesinden sonra başlatılan çocukların özel şirketlerde çalıştırılması uygulaması, sık sık meydana gelen iş cinayetleri nedeniyle tartışılıyor. Son bir ay içerisinde iki stajyer öğrencinin iş kazalarında yaşamını yitirmesinin ardından hem çocuk işçi çalıştırma konusu, hem de çalışah çocukların can güvenliği gündem konusu haline geldi.
14 yaşındaki Arda Tonbul, bu konudaki son örneklerden biriydi. Geçtiğimiz 9 Ocak 2024 günü Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) kapsamında İstanbul Büyükçekmece’deki Özkanlar Metal’de tek başına çalışırken kafası makineye sıkışan Tonbul, ağır yaralı olarak götürüldüğü hastanede beş gün süren yaşam savaşından sağ çıkmayı başaramamıştı. Onun ölümünün üzerinden iki hafta bile geçmeden bu sefer de 15 yaşındaki Erol Can Yavuz, Kütahya Yeni Sanayi Sitesi’nde staj yaptığı mobilya atölyesinde üzerine sunta blokların devrilmesi sonucu hayatını kaybetti. Yine Antalya’da kalfalık eğitimi sırasında vücudunun yüzde 80’i yanan ve aylarca tedavi gören 18 yaşındaki Beyzanur’un şikâyetçi olduğu işyeri hakkında takipsizlik kararı verildiği belirtildi.
Bir yılda 54 ölüm
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) verilerine göre 2023 yılı içerisinde 1929 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirirken bunun en az 54 çocuk işçiydi. Daha önce de 21 Aralık’ta Amed’de klima montajı için götürüldüğü yerde çatıdan düşen Ömer, Konya Ereğli Şeker Fabrikası’nda çökeltme havuzuna düşerek ölen Ulaş, kaporta atölyesinde ağır yaralanarak ölen Ömer katledilenlerden sadece üçü.
1.5 milyon çocuk
Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak eğitim veren merkezlere, en az ortaokul mezunu olan öğrenciler kayıt olabiliyor. Dört yıl süren eğitim boyunca öğrenciler haftanın dört günü okula bir gün de işyerlerinde stajyer adıyla çalışıyor. Mesleki eğitime giden öğrencilere ödenen ücretin 1/3’ü devlet tarafından işyerlerine ödeniyor. Hali hazırda 1.5 milyon öğrenci buralarda eğitim görüyor.
Patronlar Dünyası haber sitesine konuşan Eğitim İş Sendikası Başkanı Kadem Özbay, MESEM’lerin hem çocuk işçiliğini teşvik ettiği, hem de eğitime ayrılması gereken kamu bütçesinin sermayeye aktarımının yasal kılıfı olduğunu öne sürerek, “Çocuklarımız, kişisel güvenliğinin de iş güvenliğinin de sağlanıp sağlanmadığını Milli Eğitim Bakanı’nın doğru düzgün kontrol etmediği bir yerde staj adı altında, çocuk yaşta köle gibi çalıştırılıyor. Onları güvensizliğe ve geleceksizliğe iten sistem, biz eğitimcilerin tüm itirazlarına rağmen son sürat devam ettiriliyor” iddiasında bulundu.
Ucuz işgücü oluyorlar
İş Güvenliği Uzmanları Derneği Başkan Yardımcısı ve Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Abidin Özler ise, “Normalde stajyerlere mesleki eğitim gördükleri konularda pratik uygulamalar ile deneyim kazanması düşünülmüştür. Fakat birçok işyerlerinde bu öğrenciler ucuz iş gücü olarak değerlendirilmekte sanki bir çalışan gibi iş yaptırılmaktadır. Hayat tecrübesi de olmayan stajyer öğrenciler toplum düzeyinde bir türlü oluşturulamayan iş güvenliği kültürünün de olmayışı sebebi ile emniyetsiz hal ve koşullarda iş yürütmektedirler. Doğru dürüst tecrübesi olmayan bu çocuklar maalesef ki çok sık kaza yaşamaktadırlar” diye konuştu.
Çiçek: MESEM’ler kaç çocuğu öldürdü?
MESEM’ler aracılığıyla çalıştırılan çocuk işçilerin iş cinayetlerinde katledilmesini Meclis gündemine taşıyan DEM Parti milletvekili ve HDK Eş Sözcüsü Cengiz Çiçek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yönelttiği soru önergesiyle öğrencilerin çalışma koşullarına ilişkin İSİG önlemlerinin nasıl denetlendiğini sordu. İktidarın MESEM programıyla çocuk işçiliğinin yasal statü kazandığını, MESEM’lerdeki çırak ve kalfa sayısı 160 binken 2021’de yapılan kanun değişikliğinden sonra bu programlara kayıtlı öğrenci sayısının yüzde 784’lük artışla 1 milyon 405 bine ulaştığını vurguladı.
Çiçek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’a “Yaşanan iş cinayetlerinden sonra haklarında dava açılan ve cezalandırılan işveren sayısı kaçtır? Bugüne kadar MESEM aracılığıyla çalıştırılan kaç öğrenci iş cinayeti sonucu hayatını kaybetmiştir? Öğrencilerin çalıştırıldıkları işyerlerinde işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin denetimler nasıl sağlanmaktadır?” sorularını yöneltti.
HABER MERKEZİ
