Avrupa Konseyi’nde kabul edilen raporda Türkiye’de gözaltında ve cezaevinde kötü muamelenin arttığı belirtildi. Kararda ayrıca AİHM’in Öcalan kararı hatırlatılarak, ‘Olası kötü muamele riskine karşı AK’nin dosyaları yakın takibe alması’ istendi
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM), aralarında Türkiye’nin de bulunduğu kimi Avrupa cezaevi ve polis merkezlerinde sistematik işkence ve kötü muamele gözlemlendiğini not eden bir karar oyladı.
Karar, oylamaya katılan 67 parlamenterden 66’sının oyunu alarak kabul edildi. Bir üye çekimser kaldı.
Oylamaya Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM) Partisi Milletvekili Berdan Öztürk de katıldı. Öztürk, karar lehinde oy kullandı.
Kıbrıslı Sosyal Demokrat parlamenter Constantinos Efstathiou tarafından hazırlanan karara temel oluşturan raporda, 1993-2011 döneminde Türkiye’de özellikle tutuklama, gözaltı, sorgulama ve barışçıl gösterilerin dağıtılması esnasında güvenlik güçlerinin uyguladığı işkence ve kötü mumaleler konusunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) gündemine taşınan davaların kararları hatırlatıldı
AİHM’nin İmralı mutlak tecrit altında tutulan Abdullah Öcalan ile tutsak Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala kararlarına göndermede bulunularak, “olası kötü muamele riskine karşı Avrupa Konseyi’nin bu dosyaları yakın takibe alması” istendi.
‘Türkiye, Rusya, Azerbaycan’
DW’nin haberine göre; kararda, Avrupa genelinde işkence ve kötü muamelenin henüz sonlanmadığı, hatta kimi ülkelerde sistemleşme ve/veya genelleşme eğiliminde olduğunun gözlemlendiği kaydedilirken Rusya, Azerbaycan ve Türkiye örnek gösterildi.
Karar metninin Türkiye’ye ilişkin bölümünde, resmi makamların “işkence ve kötü muameleye sıfır tolerans” mesajına rağmen “son yıllarda gözaltında ve cezaevlerinde işkence ve kötü maumelenin arttığı”, bunun da Türkiye’nin bu alanda geçmişte kaydettiği ilerlemeleri “ikinci plana ittiği” görüşü dile getirildi. Kötü muamelenin yasaklanması hakkında Anayasa Mahkemesi tarafından son yıllarda verilen kararların “memnuniyet verici” olduğu belirtilip, diğer ulusal yargı organlarına bu içtihadı uygulama çağrısında bulunuldu.
CPT raporlar gündemleşti
Avrupa Konseyi organı olan Avrupa İşkence ve Kötü Muameleyi Önleme Komitesi’nin (CPT) gözlem ve bulgularına da değinilen raporda, CPT’nin 2019’da Türkiye’de kimi cezaevleri ve polis merkezlerine düzenlediği ziyaretlere ilişkin 2020’de yayımlanan raporunda, güvenlik güçlerinin gözaltındaki kimi bireylere karşı “aşırı güç ve/veya fiziki kötü muamelede bulunduğuna” dair bulgulara yer verdiği aktarıldı.
Artan şikayetler
2017’den bu yana Türkiye kaynaklı işkence ve kötü muamele iddialarının arttığına dikkat çekilerek AKPM, 15 Temmuz askeri kalkışma sonrası 2016, 2018 ve 2021 yıllarında CPT tarafından Türkiye’de kimi cezaevi ve polis merkezlerine düzenlenen periyodik ziyaretlerle ilgili raporların henüz yayımlanmadığını bildirildi.
CPT kurallarına göre, bu ziyaretlerle ilgili raporların yayımlanabilmesi için ilgili ülke hükümetinin onayı gerekiyor. Ancak üye ülkelerin rapordaki gözlem ve önerilere uymaması halinde CPT’nin açıklama yetkisi de bulunuyor.
AKPM raporunda, CPT tarafından Arnavutluk, Ermenistan, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Yunanistan, Karadağ, Kuzey Makedonya, Macaristan, Moldova, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovakya, Ukrayna, Bosna-Hersek ve İspanya’da cezaevleri ve polis merkezlerine düzenlenen denetim ziyaretlerinde özellikle polisteki sorgulamalar sırasında kötü muamele şikayetleri alındığı not edildi.
‘İşkence ve kötü muameleye karşı önlem’
Kabul edilen kararda, Avrupa Konseyi üyesi ülkeler işkence ve kötü muameleye karşı etkin önlem almaya çağrıldı. Bu önlemler arasında işkence ve kötü muamelenin orantılı ve caydırıcı ceza donanımıyla spesifik suç haline getirilmesi, bu suçlardan sorumlu yetkililerin hesap vermelerinin sağlanması, bu suçlar için zaman aşımı uygulanmaması, etkin soruşturma yürütülmesi, sorgulamaların video kaydına alınması, işkence ve kötü muamele uygulanarak elde edilen itirafların mahkemeler önünde kanıt olarak kabul edilmemesi, polis içinde ve cezaevlerinde işkence ve kötü muameleyi ihbar etmenin cesaretlendirilmesi ve ihbar edenlerin korunması ve CPT raporlarının devletlerin izni olmaksızın yayımlanması da var.
Kaynak: MA
