Suriye’de birbirlerine karşı olan paramiliter güçleri destekleyen üç ülke Astana’da buluştu. Astana görüşmelerinde Suriye ve bölge halkın çıkarlarını koruyan sonuçların değil İran, Türkiye ve Rusya’nın çıkarları korundu
Daha önceki Astana toplantıları sonrası hava sahası açık tutulup Efrin’e (Afrin), Sêrekaniyê ve Girê Spî’ye saldırlara izin verilirken Rusya, İran ve Türkiye iç savaşı uzatan Astana zirvelerinin 21’incisini düzenledi.
Suriye iç savaşı Mart 2011’den beri sürüyor. Türkiye, İran ve Rusya’nın Suriye’de kullandığı paramiliter güçler birbirlerine karşı savaşırken üç ülke uzattıkları iç savaş üzerinden anlaşmalar kotarmaya çalışıyor. Türkiye, Rusya ve İran bunun için Astana-21’i topladı. 21. Astana 24 Ocak 2024 Kazakistan’ın başkenti Astana’da başladı.
Suriye resmi ajansı SANA, toplantıya, Suriye adına Dışişleri ve Gurbetçiler Bakan Yardımcısı Bessam Sabbağ başkanlığındaki heyetin katıldığını belirtti.
Rusya heyetine Başkan Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev başkanlık ederken, İran heyetine Dışişleri Bakanı’nın Özel Siyasi İşlerden Sorumlu Kıdemli Yardımcısı Ali Asğar Haji’nin yanı sıra Genel Sekreter’in Suriye Özel Temsilci Yardımcısı Najat Ruşdi başkanlığındaki Birleşmiş Milletler heyeti başkanlık etti. Türkiye’yi Dışişleri Bakan Yardımcısı Ahmet Yıldız başkanlığındaki heyet temsil etti.
Astana-21’e Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Yardımcısı Najat Rochdi de katıldı. Gözlemci statüsünde yer alan Ürdün, Irak ve Lübnan’dan heyetler de toplantılarda yer aldı.
Astana-21 Perşembe günü de sürecek. ANHA’dan Yehya El Hebîb Astana’yı değerlendirirken 20 turluk Astana görüşmelerinde Suriye ve bölge halkın çıkarlarını koruyan sonuçların değil İran, Türkiye ve Rusya gibi egemen devletlerin çıkarları korunduğunu kaydetti.
Astana ve Rojava’ya saldırılar
Astana toplantılarının ilk turu 23-24 Ocak 2017’de yapıldı. Şimdiye kadar yapılan Astanalardan sonra ülkeler bombardımana devam etti. Üç ülke kendisini garantör ilan ediyordu, ancak tehcir, ev gaspları, demografik yapıyı değiştirme, işkence, katliam, insan kaçırma, doğa yağması, ağaç katliamının garantörü oldular.
Astana görüşmelerin ilk turunda Türkiye Halep’te kendisine bağlı cihadist grupları bazı pazarlıklarla Şam ve Rusya’ya sattı. İkinci tur Astana Şubat 2017’de yapıldı. Hedef Suriye’de “Cebhet El Nusra”yı dağıtmaktı. Ancak Türkiye ve El Nusra (Heyet Tahrir El Şam adını aldı) İdlib’de birlikte çalışmaya devam etti. Üçüncü tur Mart 2017’nin ortasında yapıldı. Dördüncü tur Mayıs 2017’de yapıldı. İdlib, Doğu Guta, Humus’un kuzey kırsalı ve Suriye’nin güneyi için askerden arındırılmış bölge anlaşması yapıldı.
Temmuz 5’inci tur sonuç bildirgesi imzalanmadan sona erdi. Rusya, İran ve Türkiye sınırlarının belirlenmesi konusunda anlaşamadı.
Sekizinci tur Astana 21 Aralık 2017’de yapıldı. Suriye hava sahası Türkiye’ye açık tutuldu ve 20 Ocak 2018’de Efrin’e (Afrin) TSK ve cihadistlerin girişine izin verildi. Astana-12, 25-26 Nisan 2019’da oldu.
Astana-13 de 1-2 Ağustos 2019 tarihlerinde Kazakistan’ın başkenti Nur-Sultan’da (Astana) oldu.
Sonuç Kürt halkı ile Kuzey ve Doğu Suriye bileşenlerine karşı düşmanlığın sürdürülmesi oldu. Özerk Yönetim bölgesine bağlı Sêrekaniyê ve Girê Spî’ye TSK ve cihadistlerin 9 Ekim 2019’da girmesine izin verildi. 14’üncü tur 10-11 Aralık 2019’da yapıldı.
21 Aralık 2021’de yapılan 17. tur yapıldı. Türkiye’nin Til Temir ve Zirgan alanlarını bombalamasına, SİHA’ların Kobanê’yi vurmasına izin verildi. Astana’nın bu dönemlerinde Rusya Mersin-Akkuyu Nükleer santral, doğalgaz boru hatları projeleri, Türkiye’ye silah-uçak satış projeleri ve AKP-MHP’den yeni kapitülasyonlar koparma hedefi nedeniyle Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Özerk Yönetimi ve Kürtler hakkında karşıt açıklamalarda bulundu. 19. Astana 23 Ekim 2022’de yapıldı. Kuzey ve Doğu Suriye bölgelerine yönelik hava ve kara saldırılarına izin verildi. SİHA’larla suikastlerin arttırılmasına izin verildi. 20’inci tur Astana 21 Haziran 2023 tarihinde gerçekleşti. Türkiye bu turdan sonra Ekim 2023, Aralık 2023’te ve Ocak 2024’te iki kez Rojava’ya hava saldırıları düzenledi.
Altyapı saldırıları
Uluslararası sözleşmelere göre de savaş suçu kabul edildiği halde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın “Özellikle Irak ve Suriye’de PKK/YPG’ye ait bütün altyapı, üstyapı tesisleri, enerji tesisleri bundan sonra güvenlik güçlerimizin, silahlı kuvvetlerimizin, istihbarat unsurlarımızın topyekün meşru hedefidir” açıklaması sonrası 5-10 Ekim 2023, Aralık 2023 ve Ocak 2024’te Kuzey-Doğu Suriye’de bombalanan bazı yerler şöyleydi:
Kobane-Miştenur Hastanesi, Qamışlo Oksijen Merkezi, Diyaliz Merkezi, Simav matbaası, Rohilat Zeytin Fabrikası, araba garajı, inşaat şirketleri, Cezire Yem Fabrikası, dikim merkezi, düğün salonu, Um El Fursan köyünde pamuk deposu, Botan Petrol İstasyonu, Qamişlo’daki El Nebe içecek şirketi, Qamişlo’daki eski değirmen, Qamışlı’dan Kobanê’ye kontrol noktaları, Girkê Legê ilçesinin batısındaki Girê Ziyaretê Cûlî (Tûbiye) köyündeki tahıl ambarları civarı, Qamişlo’nun güneyindeki Savar fabrikası. Qamişlo’nun doğusundaki Elaya Mahallesi’nde 2 giysi ile soba deposu, evler bombalandı. Çok sayıda kişi hayatını kaybetti. Milyonlarca kişi elektriksiz ve susuz kaldı. Birleşmiş Milletler’in Suriye Arap Cumhuriyeti Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) sonuçları raporlaştırdı ve milyonların etkilendiğini kaydetti.
ASTANA
