Serhat bölgesinde belediyelere atanan kayyımlar, 7 yıl içerisinde kadın kurumlarını ya tek tek kapattı ya da Kürtçe olan isimlerini değiştirdi
Milli Güvenlik Kurulu’nun 30 Ekim 2014 tarihli toplantısında kararı alınan ve 24 Temmuz 2015’te uygulamaya konulan ‘Çöktürme Planı’nın ayaklarından biri olan kayyım atamalarının üzerinden 7 yıl geçti.
1 Eylül 2016 tarihinde imzalanan 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile belediyelere kayyım atama yetkisi ile aynı zamanda belediyelerin taşınır ve taşınmaz mallarına el koyma, belediye çalışanlarını görevden uzaklaştırma yetkisi vali ve kaymakamlara verildi.
Kararnameden sonra Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) yönetimindeki belediyelere 11 Eylül 2016 tarihinde el konulmaya başlandı. 3 büyükşehir, 7 il, 63 ilçe ve 22 belde olmak üzere 95 belediyeye kayyım atanırken, 93 belediye eşbaşkanı tutuklandı.
Kurdistan’da kamuda ve belediyelerde çalışan 15 bine yakın Kürt işçi ve memur, 300’e yakın muhtar ihraç edildi.
Milletvekillerinin yanı sıra, yüzlerce belediye meclis üyesi ve il genel meclis üyesi ile sayısı binleri aşan il ve ilçe örgütlerinde çalışan parti yöneticisi tutuklandı.
Kadın kurumları vakıflara devredildi
İktidarın kayyımlar eliyle hedeflediği ve ortadan kaldırmaya çalıştığı kurumların başında ise kadın kurumları geldi. Kültür kurumları; ‘Alo şiddet hatları’, kadın merkezleri, kadın danışma kurulları, kadın müdürlükleri, kadın daire başkanlıkları, kreşler, kurslar ve sığınma evlerine kadar neredeyse tüm kurumların kapısına ya kilit vuruldu ya da işlevi değiştirilerek dernek ve vakıflara devredildi.
İkinci kayyım dönemi
Yine, 19 Ağustos 2019 tarihinde Amed, Mêrdîn ve Wan büyükşehir belediye eşbaşkanları görevlerinden uzaklaştırılarak, yerlerine il valileri kayyım olarak atandı.
Kayyım atamaları, ilerleyen zamanlarda 48 belediyeyi daha kapsadı.
Kayyım atamaları sonrası belediye eşbaşkanları ve onlarca meclis üyesi gözaltına alınırken, çoğu ise tutuklandı.
İkinci kayyım döneminde farklı tarihlerde 88 belediye meclis üyesi ile 17 il genel meclis üyesi ve muhtar da görevlerinden uzaklaştırıldı. İkinci kayyım atamalarında da, kadın kurumlarını yok sayma ve işlevsizleştirme politikası devam ettirildi.
Serhat Bölgesi kayyım icraatları
Sadece Serhat kentlerinde belediyelere kayyım atanmasının ardından kapatılan, işlevsiz hale getirilen ve isimleri değiştirilen kadın kurumlarının bazıları şöyle:
- Wan Büyükşehir Belediyesi’ne ait kadın sığınma evi ve ‘alo şiddet hattı’ kapatılırken, belediye otobüslerinde kadınlara haftada bir gün kullanılmak üzere verilen ücretsiz hizmet iptal edildi.
- Wan Büyükşehir Belediyesi Rojîn Kadın Merkezinin ismi ve işlevi değiştirildi.
- Wan Serav (Saray) Belediyesi’nde kadınların üretim yaptığı seralar kapatıldı.
- Wan Rêya Armûşê (İpekyolu) Belediyesi’nin kadın emeği halk pazarı kapatıldı ve kadınların iş imkanları ellerinden alındı. Aynı belediyeye ait 202 kişilik Yükseköğrenim Kız Öğrenci Yurdu Projesi durduruldu, belediyenin açmış olduğu kadın ve çocuk sağlık kabini kapatıldı.
- Wan Artemêt (Edremit) Belediyesi’nin kadın kilim atölyeleri kapatılırken ‘Mor Satış Noktaları’ projesi durduruldu. Yine kadın merkezleri kapatılarak, yerleri AKP’ye yakın dernek ve vakıflara tahsis edildi.
- Wan Bêgirî (Muradiye) Belediyesi bünyesinde kurulan Ayşe Şan Kadın Kütüphanesi ve Kadın Konukevi kapatıldı.
- Ayşenur Zarakolu Tıp Merkezi, Sema Yüce Dayanışma Merkezi, Çamaşırevi ve Çocuk Kreşi kapatıldı.
- Erzirom Qereyazî (Karayazı) Belediyesi Kadın Dinlenme Evi işlevsiz hale getirildi.
- Qers (Kars) Belediyesi’nde kadın emeğini görünür kılmak amacıyla açılan Mor Cafe’nin ismi Turkuaz Kafe; olarak değiştirildi.
- Qelqelî (Özalp) Belediyesi’nde kadınların istihdamı amacı ile kurulan iki seranın çalışmaları durduruldu. Çilkezî (Kırkörük) Kadın Kültür Merkezi kapatıldı.
- Wan’ın Erdiş Belediyesi Kadın Politikalar Müdürlüğü bünyesinde faaliyet yürüten Kadın Yaşam Merkezi kapatıldı.
- Wan’ın Payîzava (Gürpınar) ilçesinde bulunan Xwesor Kadın Kooperatifi de kayyım eliyle kapatılan kurumlar arasında yer aldı.
- Kayyım, Wan’da 2014 yılında başlatılan Mor Kanatlı Turnalar projesine de son verirken, Wan kadın Futbol takımını da dağıttı.
- Wan’da kurulan Perperok Kreşi ise ilk kayyım döneminde kapatıldı.
Kültür kurumları hedef alındı
Kapatılan ya da işlevsiz hale getirilen sadece kadın kurumları olmadı. Kayyımlar Kürtler için önemli şahsiyetlerin büstlerini kaldırdı, parkların isimlerini değiştirdi, kültür merkezlerinin kapısına mühür vurdu:
- Colemêrg’te (Hakkari) Feqiyê Teyran Kültür Merkezi’nin ismi kayyım tarafından Rengi Hakkari olarak değiştirildi.
- Agirî-Bazîd’te (Doğubeyazıt) belediye ekiplerince yıkılan Ehmedê Xanî heykeli için kayyım tarafından ‘Kazaen zarar verildi’ açıklaması yapıldı. Heykelin onarıldıktan sonra yeniden yerine konulacağı açıklanmış olsa da aradan yıllar geçmesine rağmen heykel yerine konulmadı ve Ehmedê Xanî’nin adının yazılı olduğu tabela yerinden söküldü.
- Wan’ın Ebex (Çaldıran) ilçesine bağlı birçok mahallenin isimlerinin yer aldığı Türkçe ve Kürtçe yön levhaları söküldü.
- Wan’ın Şax (Çatak) Belediyesi’ne atanan kayyım Hacı Asım Akgül, Tahir Elçi’nin adını taşıyan parkı, Şehit GK Ali Ogün Parkı olarak değiştirdi.
- Erdîş’e (Erciş) kayyım olarak atanan Nuri Mehmetbeyoğlu, kütüphane olarak kullanılan bir otobüsün üzerindeki Kürt şair ve edebiyatçıların fotoğraflarını söktürdü, otobüs garaja çekildi.
- Îdir (Iğdır) Belediyesi’ne atanan kayyım, Kadın ve Aile Hizmetleri ile Kültür ve Sosyal İşler müdürlüklerini kapatarak, belediye taşınmazlarını karakol veya valiliğe bağlı kurumlara tahsis etti.
- Wan’da Nuda Kültür Merkezi’nin tabelası indirilerek, yerine Hacıbekir Kültür Merkezi tabelası asıldı.
- 288 sanatçı, kültür emekçisi ve eğitmen işinden oldu. Kapatılan merkezlerde eğitim alan 3 bin 366 öğrencinin bu imkanları elinden alındı. 220 bineal, sergi, eğitim, film gösterimi ve tiyatro gibi etkinlik iptal edildi.
Kaynak: MA
