Mexmur Meclisi Eşbaşkanı Filiz Budak’a sorduk: ‘KDP, 2019’dan bu yana bize ambargo uyguluyor ve Kurdistan Bölgesi’ne girmemizi engelliyor. Bizler Kurdistan Bölgesi’nde 8 kampı KDP’den dolayı değiştirdik. 8 kamptan bizleri sürdüler. Kuzu kurda teslim edilir mi?’
Mervan Özdemir
Qereçox, yakın tarihi iyi bilenler için çok da yabancı olmayan bir isim elbette. Ninova Ovası’nın ortasında duran ve Ortadoğu çöllerini andıran çevresine göre oldukça heybetli ve stratejik bir dağ. DAİŞ çetelerinin ilk yenilgisinin adresi. Mexmur Kampı, tam da bu dağa sırtını dayamıştır. Qereçox demek, aynı zamanda Mexmur Kampı da demektir.
Qereçox, DAİŞ çetelerinin ortaya çıkışıyla birlikte çok daha fazla ün salmıştır. Dönemin haber arşivleri tarandığında DAİŞ çetelerinin Musul’u işgal edip yönünü Kerkük ve Hewlêr’e çevirmesiyle birlikte tüm bu coğrafyayı kapsayan Ninova Ovası’nın tamamının DAİŞ çetelerinin savaş arenasına dönüştüğü görülecektir. Musul, Mexmur ilçesi, Mexmur ilçesinde bulunan ve sırtı Qereçox’a yaslanan Mülteci Kampı ve Şengal; bir bütün olarak o dönem DAİŞ çetelerinin vahşetine maruz kalan tüm bu alanlar Ninova Ovası içerisinde yer alıyor.
Bilenler bilir, bilmeyenler için yeniden biraz özetlemek gerekebilir bu coğrafyayı. Ninova Ovası da tıpkı Mezopotamya Ovası gibi ufak bir kayaya çıkıldığında tüm ovayı ayaklarınızın altında hissedebileceğiniz kadar düz ve uçsuz bucaksız bir coğrafya. Yazı kuraktır, tozludur. Kışı ayazdır, serttir.
Güney Kurdistan veya Irak’tan Mexmur Kampı’na doğru yola çıktığınızda özellikle Kerkük, Musul dolaylarına geldiğinizde artık yaşam adına hiçbir şeyin kalmadığını gözlemliyorsunuz. Her yer kupkurudur. Etrafta ne bir ağaç vardır gölgesine sığınabileceğiniz ne de suyunu içebileceğiniz bir çeşme, bir çay veya dere. Çoğumuzun filmlerde tanık olduğu çöl rüzgarlarının sebep olduğu irili ufaklı hortumlar, geçtiği alanlardan toplattığı kuru otları gökyüzüne savurur. Bazen uzaktan tüm bu Ortadoğu’yu kan gölüne çeviren petrol üretim tesislerinin bacalarından tüten sarı bir sıcak belirir. Bu manzarayı izleye izleye ilerlersiniz. Coğrafyayı bilmeyenler nereye gittiğini, gideceği yere ne zaman varacağını bilmez.
Musul’dan, Kerkük’ten Mexmur Kampı’na varana dek sizi karşılayan manzara budur. Yüz metrede bir yeraltlarına gömülü karakollar, kontrol noktaları… Tüm bu süreçte tek bir dağ görürsünüz. Uzaktır. Saatlerce araçla ilerlemenize rağmen hiç yaklaşmamış gibi hissedersiniz. Bunun sebebi, Ninova Ovası’nın derinliğindendir. Qereçox’tur bu dağ. Bu dağa yaklaşıyorsanız Mexmur Kampı’na yaklaşıyorsunuzdur işte. Bu dağa vardıysanız Mexmur Kampı’na varmışsınızdır.
Son bir haftadır yeniden gündemde bu isim. Sebebi malum, PKK, bu dağdaki noktalarda bulunan askeri varlıklarını sonlandırdıklarını, askeri güçlerini geri çektiklerini duyurdu.
Kuzu kurda teslim edilir mi?
PKK, 19 Temmuz’da yayınladığı bir açıklamayla şu ifadelere yer veriyordu: “Hareketimizin yönetimi Mexmûr’daki gücümüzün çekilmesi kararını aldı. HPG ve YJA Star güçlerimizi Medya Savunma Alanları’na çekmeyi tamamlamış bulunmaktayız. Şu an itibarıyla Mexmûr Mülteci Kampı’nda hiçbir gücümüz kalmamıştır.”
PKK’nin ilgili açıklamasının satır aralarında söz konusu çekilmenin bir anlaşma temelinde gerçekleşmediğine, görevlerinin tamamlandığına kanaat getirerek bu alanları terk etme kararı aldıklarına işaret ediliyor.
Yani, söz konusu geri çekilme duyurulur duyulmaz PKK’nin Irak ile defacto bir anlaşma temelinde bu alanlardan çekildiği ve yerlerini Irak güçlerine devrettiği söz konusu olmamış anlaşıldığı kadarıyla. Tabii söz konusu alanları Irak aynı gün harekete geçerek doldurdu. Irak’ın Musul kentinin Mexmur ilçesinde bulunan 14’üncü tümen güçleri Qereçox’ta PKK’den boşalan alanlara sevk edilmeye başlandı.
Kamoyunda PKK’nin bu alanları Irak’a devrettiği ifade edilmeye çalışıldı. PKK, ilgili açıklamasında bir anlaşmanın olmadığının altını özellikle çiziyor. Öte yandan KDP’ye neden devredilmedi gibi özellikle Mexmurlu çocukların bile güleceği enteresan eleştiriler geliştirilmek istendi. KDP’nin 2019’dan bu yana zaten Mexmur Kampı’na uyguladığı bir ambargo var. Mexmur Meclisi Eşbaşkanı Filiz Budak’a bu durumu sorduğumda, güleç bir ifadeyle, “kuzu kurda teslim edilir mi?” diye yanıtlıyor sorumu.
Tartışmalı bölgeler
Mexmur Kampı’nın da içerisinde olduğu Mexmur ilçesi ve çevresi, Kürdistan Bölgesi Hükümeti ile Irak arasında 140. Madde kapsamındaki tartışmalı bölgeler arasında yer alıyor. 140. Madde kapsamındaki tartışmalı bölgeler, Kürtlerin yoğunluklu olarak yaşadığı ve Güney Kurdistan olarak bilinen Musul, Şengal ve Kerkük’te statüsü belirlenmemiş veya berlirlenmesi sonraya bırakılmış Kürt topraklarıdır. Saddam rejimi döneminde Türkiye’den de aşina olduğumuz gibi çok sayıda Arap ve Türkmen bu alanlara yerleştirilmiş ve Kürt asimilasyonu geliştirilmeye çalışılmıştır.
PKK’nin boşalttığını duyurduğu Qereçox Dağı da 140. Madde kapsamındadır. Dolayısıyla KDP’ye teslim edilmesi hukuken ve siyaseten zaten mümkün değildir. Bu alanlarda Kürt güçlerinin askeri varlıkları ve idari otoriteleri 2017’ye kadar vardı ancak Kurdistan Bağımsızlık Referandumu sonrası KDP ve YNK güçleri, tartışmalı bölgeler olarak bilinen bu bölgelerdeki otoritelerini yitirdiler. Irak ordusundan kaçan bu güçler, soluğu hakim oldukları Hewlêr ve Süleymaniye kentlerinde almışlardı.
Gelinen aşamada yine tartışmalı bölgeler olan Kerkük’te, Tuzurmatu’da, Xaneqîn’de Kürtler büyük sorunlar yaşamasına rağmen bu alanlara ilişkin bir hak talebinde bulunmayan bir gücün Qereçox Dağı’nda hak talebinde bulunması elbette ki traji komik bir durum çıkarıyor ortaya.
Irak’ın boşalan alanları doldurması sonrası KDP güçlerinin bu alanları almak istemesinin sonucunda yaşanan çatışmalarda şu ana kadar 4 kişi yaşamını yitirdi. Mexmur’a ambargo uygulayan, Irak’tan Şengal’e müdahale edilmesini isteyen KDP’nin, Kurdistan toprağı diye bu alanı sahiplendiğini düşünen insan sayısı yok denecek kadar azdır.
Olayı yakından takip edenler, KDP’nin Türk devleti için bu alanı tutmak istediğini ileri sürüyor. KDP ve Türkiye ilişkileri ile KDP’nin Mexmur ve Şengal politikalarına baktığımızda bu ihtimalin neredeyse gerçek olan tek ihtimal olduğu söylenebilir.
PKK’nin Mexmur’dan geri çekilmesi, bu durumun sürekli PKK’yle anılan ve saldırıların gerçekleştiği Mexmur halkında nasıl bir etki yarattığı da merak konusu. Sorularımızı hazırladık ve Mexmur Halk Meclisi Eşbaşkanı Filiz Budak’ın kapısını çaldık.
Filiz Budak’a herkesin merak ettiği ilk soruyu sorduk. Mexmur halkında nasıl bir etki yarattı bu geri çekilme?
Filiz Budak, haberin kendileri için de sürpriz olduğunu ifade ediyor öncelikle. Bu nedenle Mexmur halkında bir şok etkisi yarattığını sözlerine ekliyor. Filiz Budak, “8 yıldır bizleri DAİŞ çetelerine karşı koruyan bir gücün geri çekilmesi manevi anlamda bizleri derinden etkiledi. Herkeste bir savunma kaygısı gelişti. Çocuklar bile ‘bize bir saldırı olursa ne yapacağız’ diye soruyor” diyor.
Filiz Budak, PKK’nin neden çekildiğine ilişkin sorumuza şu cevabı veriyor: “Bize neler olacak, saldırılara karşı kendimizi nasıl savunacağız sorularını kendimize soruyoruz. Ancak şunu biliyoruz; PKK geri çekildiyse bizleri düşündükleri içindir. Çünkü Türk devleti PKK’nin varlığını gerekçe göstererek saldırılar gerçekleştiriyor ve bu temelde saldırılarını meşrulaştırıyordu. Birleşmiş Milletler de PKK’yi gerekçe gösteriyordu ve bizleri savunma ve koruma görevlerini yerine getirmiyordu. Irak da aynı şekilde…”
Filiz Budak, KDP’nin 2019’dan bu yana uyguladığı, öğrencilerin okumasını, hastaların tedavi görmesini, işçilerin çalışmasını, gıda yardımlarının yapılmasını engelleyen ambargosunun da PKK gerekçe gösterilerek geliştirildiğini, bu kararla KDP’nin gerekçelerinin de artık ortadan kaldırıldığını belirtti.
PKK’nin Qereçox’taki alanları Irak’a teslim ettiği yönündeki iddialara da değinmesini istiyoruz Filiz Budak’tan. Tam da burada ‘kuzuyu kurda neden teslim edelim’ diye soruyor Filiz Budak.
“PKK’nin bu alanları Irak’a teslim ettiği yönünde iddialar ile neden bu alanlar KDP’ye teslim edilmedi soruları art niyetlidir. Bu iddia ve soruların sahipleri aynı zamanda Mexmur’u her fırsatta hedef gösterenlerdir. Bizim kampınızın Kurdistan Bölgesi ile bir alakası yok. Bizleri buraya Irak yerleştirdi ve Kurdistan Bölgesi’nin federal yönetim sınırları belirlenirken Mexmur bu sınırlara dahil edilmemiştir. Bu alanlar 140. Madde kapsamınddaki tartışmalı bölgelerdir ve KDP’yle bir alakası yoktur. Her şeyi bir tarafa bıraklım, bizler neden kuzuyu kurda teslim edelim ki? KDP, 2019’dan bu yana bize ambargo uyguluyor ve Kurdistan Bölgesi’ne girmemizi engelliyor. Korona döneminde tüm insanlık elinden geleni yaparkan KDP doğum yapıp çocuğunu kontrol noktasında eline alan bir kadının Hewlêr’e gidip tedavi olmasına izin vermedi ve biz bunu yapan KDP’yi unutmadık.”
KDP 8 defa Mexmurluları sürdü
Filiz Budak, Mexmur bombalanırken Kurdistan Bölgesi Hükümeti adına açıklama yapan KDP’li Pêşewa Hewramî’nin saldırıları haklı ve meşru gösteren sözlerini, Xelîfan’da yaşanan çatışmaları, gaz maskelerine el konulması olaylarını hatırlatıyor. Budak, KDP’nin değil, Türk devletinin Qereçox’a yerleşmek istediğini tam da bu noktada şu sözlerle ifade ediyor: “Qereçox’ta Irak ve KDP güçleri arasında yaşanan çatışmada ölenlerden birinin peşmerge kıyafeti giymiş bir MİT mensubu olduğu öğrenildi. Tüm bunlar bilinirken hangi güç Mexmur’u KDP’ye teslim edilebilir. KDP kıyafetleri içerisinde Qereçox’a yerleştirilmek istenen Türk askeridir. Bizler Kurdistan Bölgesi’nde 8 kampı KDP’den dolayı değiştirdik. 8 kamptan bizleri sürdüler. Hangi güç KDP’ye bu kampı teslim edebilir? Biz böyle bir şeyi kabul edemeyiz. Biz kendimizi celladımıza teslim edemeyiz. KDP’nin Qereçox Dağı’na yerleşmek istemesinin tek nedeni bize zarar vermektir. Biz 8 kamptan bu nedenle sürüldük ve en son Mexmur’a yerleştik.”
Qereçox’ta durum şu an stabil olsa da suların durulmayacağı düşünülüyor. ‘Qereçox’ta bundan sonra ne olacak’ sorumuza Filiz Budak, son olarak şöyle yanıt veriyor: “Mexmur için net olan şudur: KDP hiçbir şekilde o tepeye yerleşemez! Çünkü KDP’nin yerleşmesi demek Türk devletinin yerleşmesi anlamına gelecektir. Bu, Mexmur’un can güvenliğinin olmaması ile sonuçlanacaktır. KDP’nin Türk devleti adına Qereçox’a yerleşmek için dayatmalarda bulunduğunu, en azından ortak bir güç olarak Irak’la birlikte orada olmayı teklif ettiğini biliyoruz. Bizler de süreci takip ediyoruz. Nasıl sonuçlanacağı pek belli olmasa da bizim için net olan KDP’nin oraya yerleşmesine asla izin vermeyecek olmamızdır.”
