Êlih’in (Batman) Kercews (Gercüş) ilçesinde doğan şair Cigerxwîn, 39 yıl önce bugün İsveç’in Stockholm kentinde yüreğinde Kürdistan aşkıyla yaşamını yitirdi
Cigerxwîn, 1903 yılında o yıllarda Mêrdîn’e bağlı olan (şimdi Êlih’e bağlı) Kercews ilçesinin Hisar Beldesi’nde (Hesarê) Şehmus Hasan olarak dünyaya geldi.
1914 yılında I. Dünya Savaşı’nın başlaması sonucu ailesi ile birlikte Rojava’nın Amûde kentine göç etti.
Küçük yaşlarda çobanlık ve ırgatlık yapan Cigerxwîn, 18 yaşında Amed’e giderek medresede din eğitimi aldı. Bu dönemde Kürt kültürü ve edebiyat klasikleri ile tanıştı. 1925 yılında Şeyh Said İsyanı’na katıldı. İsyanın bastırılmasından sonra Şeyh Said’in büyük oğlu ve isyanın II. lideri olan Şeyh Ali Rıza Efendi ile birlikte önce Rewanduz’a daha sonra da Bağdat’a gitti.
Bu süre içerisinde Şeyh Ali Rıza’dan İslami dersler aldı. Daha sonra Rojava’nın Amûdê şehrine yerleşti. Burada Seydayê Mele Ubeydullah ve Seydayê Mele Fethullah’ın yanında okudu ve ilmi icazet aldı.
1928 yılında Kürtçe şiirler yazmaya başladı. Celadet Ali Bedirxan tarafından çıkarılan Hawar dergisinde, Kürt halkının o dönem içinde bulunduğu durumun kendisi üzerinde bıraktığı etkiden yola çıkarak, “Yüreği Kanlı” anlamına gelen Cigerxwîn ismini kullanarak şiirler yazdı. Daha sonraki yıllarda (1937) Xoybûn örgütü içinde yer aldı.
1946 yılında Qamilo’ya geçen Cigerxwîn, burada politik faaliyetlerine devam etti. Aynı yıl Civata Azadî û Yekîtiya Kurd adlı siyasi yapılanmanın başına getirildi. 1948 yılında Suriye Komünist Partisine üye oldu.
1954 yılında Suriye Parlamentosu’na girebilmek için bu partiden mebus adaylığını ilan etti. Bu dönemde parti ile birlikte faaliyetler yürüterek 1957 yılına kadar Qamişlo’daki Cizîrê bölgesi içerisinde yer alan Cizîrê İçin Barış Komitesi adlı kuruluşun başkanlığını yaptı. Ardından 1957’de Suriye Komünist Partisi’nden ayrılarak daha önce kuruluşunda yer aldığı Azadi (Özgürlük) örgütündeki kişilerle birlikte yeni kurulan Suriye Kürdistan Demokrat Partisi’ne katıldı. Burada merkez komitesi üyesi olarak politik faaliyetler sürdürdü.
1959 yılında Irak’a geçti. Bağdat Üniversitesi’nde Kurmanci şivesiyle Kürtçe ders veren ilk öğretmen oldu. Kürt dili için çalışmalar yaptı ve öğrenci yetiştirdi. 1963 yılında siyasi faaliyetleri nedeniyle Şam’da tutuklandı.
1969 yılında Federe Kürdistan’a geçerek halkının mücadelesine destek verdi. 1973 yılında Suriye hükümetinde yer alan Baas Partisi’nin baskıları nedeniyle Lübnan’a geçti. Burada şiir derlemeleri olan Kîne Em?’i (Biz kimiz?) yayımladı.
1979 yılında İsveç’in Stockholm kentine geçerek edebi çalışmalarını burada sürdürdü. Burada çeşitli eserler yayımlamaya başlayan Cigerxwîn, 1984 yılında 81 yaşında Stockholm’de hayatını kaybetti. Cenazesi daha sonra Qamişlo’ya getirilerek defnedildi.
Eserleri
Şiir divanları:
Prîsk û Pêtî, 1945 Şam
Sewra Azadî, 1954 Şam
Kîme Ez? , 1973 Beyrut
Ronak, Roja Nû Yayınevi, 1980 Stockholm
Zend-Avista, Roja Nû Yayınevi, 1981 Stockholm
Şefeq, Roja Nû Yayınevi, 1982 Stockholm
Hêvî, Roja Nû Yayınevi, 1983 Stockholm
Aşîtî, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul
Salar û Mîdya, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul
Şerefnama Menzûm, Avesta Yayınevi, 2003 İstanbul
Öykü:
Reşoyê Darê, Lîs Yayınevi, 2008 Diyarbakır
Cim û Gulperî, Lîs Yayınevi, 2008 Diyarbakır
Dil ve kültür hakkındaki eserleri:
Destûra Zimanê kurdî (Kürt dil bilgisi), 1961 Bağdat.
Ferheng (Sözlük, 1. Bölüm), 1962 Bağdat.
Ferheng, (Sözlük, 2. Bölüm), 1962 Bağdat.
Folklora Kurdî (Kürt Folkloru), Roja Nû Yayınevi, 1988 Stockholm.
Tarih ile ilgili eseri:
Tarîxa Kurdistan (Kürdistan tarihi) (bu eseri ölümünden sonra yayımlanmıştır), 3 ciltli, 1985-1987, Stockholm.
Kaynak: RojNews
