İda Dağı coğrafyasının yüzde 79’unda maden ruhsatları verilirken, suları akmaz oldu. İda’nın bin pınarlarının beslediği barajlar kururken, Bayramiç Barajı’nda su seviyesi yüzde 8’e geriledi
Yusuf Gürsucu / İstanbul
Antik Çağ’da yaşamış olan İyonyalı ozan Homeros, bugün Kaz Dağları olarak adlandırılan İda Dağı’nı “Bin Pınarlı İda” olarak betimlemişti. Dünyanın en yoğun oksijen üreten ormanlarına sahip İda Dağı sermaye saldırıları ile adeta yok oluşa bağlanmış durumda. Bin Pınarlı İda’dan beslenen ve 96,5 milyon metreküp su kapasitesine sahip Bayramiç Barajı’ndaki su varlığı yüzde 8’lere kadar geriledi. Bu durumla ilgili konuşan Bayramiç Ziraat Odası Başkanı Mesut Şen, “Şu anda kritik seviyede olduğumuz için önümüzdeki hafta içerisinde barajımızı sulamaya kapatmak zorundayız. Su seviyesinin düşük olması nedeniyle arıtma da olmadığı için kentteki içme suyunda balçık ve balık kokusu var” dedi.
Baraj içme suyu barajı
Bayramiç Barajı’nın sadece sulama barajı olmadığına dikkat çeken Ziraat Odası Başkanı Şen, “Bayramiç merkezin içme suyunu da karşılıyor. Çok düşük su seviyesi olduğu zaman sularımız balık ve balçık kokuyor. Ayrıca insan sağlığına zararlı hale geliyor. Bununla ilgili önümüzdeki sezon için de barajın doluluk oranına göre ekim planlaması yapılmalı. Bütün üreticilerimizin de bu planlamaya uyması gerekiyor. Kaçak ekimlere izin verilmemeli. Bayramiç halkının bu içme suyundan en üstün şekilde faydalanması için sulama sezonunu yüzde 15 seviyelerinde bitirmemiz lazım” şeklinde konuştu.
Barajlara maden tehdidi
Yüzde 79’u madenlere tahsis edilen Kaz Dağları’nda, Kanadalı Alamos Gold şirketinin altın madeni girişimiyle 350 bine yakın ağaç katledilmişti. Hemen ardından Koza Altın’ın, 350 bin ağacın katlediği Kirazlı’dan 10 km uzağında Serçiler-Terziler mevkiinde 1881 hektarlık alanda altın madeni ile Cengiz Holding’e ait Truva Bakır İşletmeleri Bayramiç’in hemen üstünde bulunan Halilağa’da tüm su varlığına el koyarak maden sürecini işletmekte. Bayramiç’e kuş uçuşu yaklaşık 22 kilometre mesafede olan Cengiz Holding’in madeni Hacıbekirler köyüne 730 metre, Muratlar köyüne 1740 metre ve Halilağa köyüne 4420 mt, Söğütgediği köyüne 3510 mt, Yanıklar köyüne 3190 mt, Osmaniye köyüne ise 2330 metre kilometre mesafede yer alıyor. Madene en yakın ise Bayramiç Işıkeli Göleti ve Bayramiç Yeniceköy Köylüçay Göleti ile 12 kilometre Uzunalan Barajı ile Altınzeybek-2 ve Bayramiç Barajı bulunuyor.
Lapseki de işgal altında
Nurol Holding’e bağlı TÜMAD Madencilik, Lapseki’ye 2014 yılında adım atarak 2017 yılından itibaren siyanürlü liç yöntemiyle altın ve gümüş elde etmeye başladı. Diğer yandan aynı işlemi Balıkesir’in İvrindi ilçesinde de sürdüren TÜMAD en son Lapseki’de Esan Eczacıbaşı’nın altın madenini de alarak büyümeye devam ediyor. Kaz Dağları ekosistemi içinde yer alan Lapseki Ormanları her geçen gün katliama uğrayarak küçülmeye devam ederken, bir şirketin kazancı ve yararı için doğal yaşamı yerle bir ederken, Lapseki’de maden alanını genişletmeye devam ediyor.
Kaz Dağları’na 4 yeraltı barajı
Tarım ve Orman Bakanlığı kuraklığa karşı olduğunu iddia ettiği yeraltı barajlarını 48 ilde ve 100 adet inşa etmek için harekete geçtiğini duyurmuştu. Bu yeraltı barajlarından 4’ü de Kaz Dağları içinde projelendirildi. Yerüstünü yaşanmaz hale getirenler, belki yaşamın en değerli sigortası olacak olan yeraltı sularının tamamına göz diktiler. Yeraltı sularında büyük çekilmelere neden olduğu ve yapılan beton duvarlar ardına hapsedilen sular nedeniyle milyonlarca yıllık su döngüsü yok edilecek. Diğer yandan Midilli Adası’nın suyu Kaz Dağları’nda birikip yeraltından adaya ulaşmaktadır. Balıkesir ve Çanakkale’ye inşa edileceği belirtilen 4 yeraltı barajıyla özellikle Midilli Adası ve birçok ada susuzluğa mahkûm edilirken yeni bir gerginlik ortamı ortaya çıkacak. Yeraltı barajının kurulduğu bölgenin alt havzasında doğal su akışı kesilecek ve yeni yerel birçok sorunu da beraberinde getirecek.
Mitolojide İda
İsminin Giritli denizciler tarafından, Girit’te Zeus’un doğduğu İda Dağı’na atıfta bulunmak için İda konduğu mitolojide yer alır. Bundan ötürü dağ Yunan mitolojisinde önemli bir yere sahiptir. Homeros’un İlyada destanında “bin pınar İda” olarak geçmektedir. Homeros İlyada’da ‘‘Bol pınarlı, vahşi hayvanların anası’’ olarak İda Dağı’ndan sık sık bahseder. Hera, Afrodit ve Athena’nın katıldıkları Truva Savaşı’na yol açan o meşhur güzellik yarışması burada yapıldığı, Zeus burada doğduğu, tanrıların Truva Savaşı’nı buradan izlediği ve Zeus’un Afrodit’e burada aşık olduğu mitolojide yer almaktadır. Küçükkuyu’nun kuzeyinde, Adatepe köyünün güneyindeki geniş bir alana hakim bir tepede Zeus Altarı isimli bir tapınak bulunmaktadır. Zeus’un bu tepede Afrodit’le sevişirken, diğer yandan savaşı yönettiği anlatılarda yer almaktadır.
Kaz Dağları coğrafyası
Mitolojide adı İda Dağı olan Kaz Dağı ya da Kaz Dağları büyük ölçüde Biga Yarımadası’na uzanmaktadır. Kaz Dağları; batıda Dede Dağı, ortada Kaz Dağı ve üç tepesi (kuzeyde Babadağ, ortada Karataş tepe, güneyde Sarıkız tepesi), doğuda Eybek Dağı, kuzey doğuda Gürgen Dağı ve Kocakatran Dağı’larından oluşur. Üç tepesi olan dağların ortasında bulunan Kaz Dağı’nın en yüksek tepesi 1774 metre olan Karataş tepesidir. İda Dağı’nın bilinen tarihi MÖ 2000 yıllarında başlar. Bu tarihlerde Thebe şehri, Lyrnessos şehri, Khrysa şehri, Killa Şehri, Anderia şehri, Antandros şehri, Adramytteion şehri, Astrya şehri, Gargara şehri gibi şehirler kurulmuş, bunlardan bir çoğu da Truva savaşları sırasında yok edilmişlerdir.
İda’da yaşayan canlılar
Bin Pınarlı İda’da; Bozayı, Yaban Domuzu, Karaca, Geyik, Tilki, Çakal, Çizgili Sırtlan, Vaşak, Yaban Kedisi, Su Samuru, Sincap, Yarasa, Kirpi, Tavşan, Porsuk, Sansar, Kartal, Doğan, Atmaca, Şahin, Keklik, Tahtalı, Çulluk ile Alabalık ve Sazan türleri yaşamaktadır. Kaz Dağları’nda; 600-700 rakımlar arasında Kızılçam, daha yükseklerde ise Karaçam, Kayın, Göknar gibi ağaç türleriyle, Kestane, Meşe, Kızılağaç, Çınar ağaçları yaşamaktadır. Dağ yamaçlarında ise Sistus(Laden), Erika, Karaçalı, Böğürtlen, Sarmaşık bitkileri ile Kekik, Adaçayı, Sumak gibi bitkiler bulunmaktadır. Kaz Dağı’na özgü ve endemik bir ağaç türü olan Kaz Dağı Göknarı ile 39 adet endemik tür İda’da yaşamaktadır. Kaz Dağları’nda yapılan incelemelerde 101 familyaya ait 90 bitki taksonu olduğu belirlenmiştir.
