Özgür Gündem gazetesi eş yayın yönetmenleri Eren Keskin ve Hüseyin Aykol’a açılan soruşturma ve davalara dikkat çekmek için 4 Mayıs ila 7 Ağustos 2016 günlerinde 100 gazeteci, yazar ve akademisyenin katılımıyla gerçekleştirilen Nöbetçi Yayın Yönetmenliği kampanyasının ülkemiz ve dünyadaki etkisi ve yankısı halen devam ediyor.
Bu eyleme katılanlardan Erol Önderoğlu ve Şebnem Korur Fincancı’nın 20 Haziran 2016’da tutuklanıp 10 gün sonra -30 Haziran 2016’da- serbest bırakılması; Ahmet Nesin’in ise bir gün sonra, -1 Temmuz 2016’da- tahliye edilmesi bu sivil itaatsizlik eylemini sadece ülkemizde değil, neredeyse tüm dünyada tanınır hale getirdi.
Üç kişi hakkında açılan davanın 9 Ekim 2018 tarihinde gerçekleşen ilk duruşmasında mahkeme, Fransa’da yaşayan Nesin’in ifadesinin beklenmesine karar vermişti. Yargılama 28 Ocak 2019 tarihinde devam etti. 27 Şubat 2019 günü gerçekleşen dokuzuncu duruşmada esas hakkında mütalaasını açıklayan duruşma savcısı, Korur Fincancı, Önderoğlu ve Nesin’in “terör örgütü propagandası yapmak”, “suç işlemeye tahrik”, “suçu ve suçluyu övme” suçlamalarıyla cezalandırılmalarını istedi.
15 Nisan’da yapılan duruşmada Erol Önderoğlu, 17 Temmuz 2019 günü yapılan duruşmada ise Şebnem Korur Fincancı son savunmasını yaptıktan sonra kararını açıklayan mahkeme, sanıklar Şebnem Korur Fincancı, Erol Önderoğlu ve Ahmet Nesin’in üzerlerine atılı “terör örgütü propagandası yapma”, “suç işlemeye alenen tahrik etme” ve “suçu ve suçluyu övme” suçlamalarından ayrı ayrı beraatlerine hükmetti.
Ancak karara savcı itiraz etti. Bunun üzerine dosya İstinaf’a gitti. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’nin 3. Ceza Dairesi, 3 Kasım 2020 günü verdiği kararla Erol Önderoğlu, Şebnem Korur Fincancı ve Ahmet Nesin’in beraat kararlarını bozdu. Böylece dosya, yargılandıkları yerel mahkemeye geri gönderildi.
Yeniden yargılama 3 Şubat 2021 günü, ilk kararı veren İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başladı ve halen sürüyor. Bu davanın yeni bir duruşması bugün yapılacak. Mahkeme dosyayı tamamlayabilmek için Ahmet Nesin’in ifadesinin alınmasını sağlamaya çalışırken; Nöbetçi Yayın Yönetmenleri kampanyası, son dönemde yaşanan en önemli-en ses getiren
sivil itaatsizlik eylemlerinden biri olarak daha şimdiden tarihe geçmiş bulunuyor.
Özgür Gündem gazetesine yönelik baskıları kamuoyuna duyurmayı amaçlayan Nöbetçi Yayın Yönetmeni kampanyasına katılanlardan duruşmaları sonuçlananların kimine adli para cezası; çoğuna ise 1 yıl 6 ay hapis cezası verildi. Söz konusu cezalar için de genelde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildi. Bugünlerde vazgeçilmek istenen bir yöntem olan “hükmün açıklanmasının geri bırakılması”, sanığın İstinaf Mahkemesi’ne başvurmasını önlüyor.
Özgür Gündem gazetesinde bir günlük Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği yaptığı için aldığı hapis cezasının kesinleşmesi üzerine, hapse giren ilk kişi ise İnsan Hakları aktivistlerinden gazeteci-yazar Murat Çelikkan oldu. Çelikkan, aldığı 1 yıl 6 ay hapis cezasını çekmek üzere 14 Ağustos 2017 günü Kırklareli Cezaevi’ne girdi. 14 Ekim 2017 günü açık cezaevine nakledilen Murat Çelikkan -denetimli serbestlik uygulamasıyla- 17 Ekim 2017 günü tahliye edildi.
Gazetede bir günlüğüne yayın yönetmenliği yapan aydınlardan feminist gazeteci-yazar Ayşe Düzkan hakkında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nce 16 Ocak 2018 günü verilen 1 yıl 6 ay hapis cezası, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi tarafından 20 Kasım 2018 günü kesinleştirilmesi üzerine, 29 Ocak 2019 günü Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’ne girdi. Ayşe Düzkan, 12 Haziran 2019 günü Eskişehir Açık Cezaevi’nden denetimli serbestlik ile tahliye oldu.
Nöbetçi Yayın Yönetmenliği kampanyasına katılan 100 kişiden hakkında verilen hapis cezası Yargıtay tarafından onaylanan bir başka isim de bunca yıl sonra Celalettin Can oldu. 78’liler Girişimi Sözcüsü Celalettin Can, 31 Ağustos 2023 günü tutuklandı ve önce Metris R Tipi Cezaevi’ne, sonra da Silivri 9 nolu Kapalı Cezaevi’ne konuldu. Tıpkı Murat Çelikkan ve Ayşe Düzkan gibi önce açık cezaevine sevk edilip, oradan denetimli serbestlik ile tahliye edilmesi gereken Celalettin Can, halen kapalı cezaevinde tutuluyor.
