Geçen yıl kurulan Emek ve Özgürlük İttifakı’nın kurucularından HDP, 14 Mayıs öncesi kapatılma ihtimali üzerine Yeşil Sol Parti çatısı altında seçime giriyor
Hüseyin Aykol
Emek ve Özgürlük İttifakı, 2023 yılında yapılacak olan seçimler için 25 Ağustos 2022 tarihinde kuruldu. Halkların Demokratik Partisi (HDP), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Emek Partisi (EMEP), Emekçi Hareket Partisi (EHP), Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP), Yeşil Sol Parti (YSP) ve Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF) ittifakta yer alıyor.
Emek ve Özgürlük İttifakı, 24 Eylül 2022 günü İstanbul Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlediği halk buluşmasında ittifakın siyasi pozisyonlarını ve vizyonunu duyurdu. Halkevleri, ittifakın kamuoyuna duyurulmasından önce çalışmaların seçim odaklı olması sebebiyle masadan çekildi; ancak ittifakın mücadelesini desteklediklerini belirtti. İttifak, seçimler öncesinde son ana kadar başta Sol Parti olmak üzere ittifak dışında kalmış diğer sol-sosyalist örgütlere de ittifaka katılması konusunda ısrarcı oldu; ancak başarılı olamadı.
Bu aralarında Murathan Mungan, Zülfü Livaneli, İnci Aral ve Ahmet Ümit’in de bulunduğu seksen edebiyatçı ve yazar, ittifakın kuruluşu ve siyasi duruşu hakkında bir bildiri yayınlayarak, ittifakı desteklediklerini duyurdu. Seçime Emek ve Özgürlük İttifakı içinde girecek olan partilerin tarihsel gelişimi şöyle:
Yeşil Sol Parti
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, (Yeşil Sol Parti) kendisini fesheden iki parti tarafından 25 Kasım 2012 günü kuruldu. Kendisini 23 Kasım 2012 günü fesheden partilerden Yeşiller Partisi, 2008 yılında ikinci kez kurulmuştu. Kendisini fesheden diğer parti ise 12 Mart 2010 günü kurulan Eşitlik ve Demokrasi Partisi idi. Partinin kuruluş kongresinde yeni partinin adı kurucular tarafından “Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi” olarak belirlendi. Partinin program metni ve tüzüğü oybirliğiyle kabul edildi. Tüzüğe göre kadın kotası yüzde 50, 18-27 yaş arası gençlik kotası yüzde 10, engelli kotası yüzde 5, LGBT kotası ise yüzde 5 olarak belirlendi. Yeni partide genel başkanlık makamı bulunmuyor. Bunun yerine eşsözcüler var. Feshedilen Yeşiller Partisi’nin eşsözcüsü Sevil Turan ile feshedilen EDP İzmir İl Başkanı Arif Ali Cangı, YSGP’nin ilk eşsözcüleri oldu. Partideki bir başka yenilik ise Disiplin Kurulu’nun kaldırılması oldu. Bunun yerine getirilen arabuluculuğa Yüksel Selek seçildi. Partinin 30 Kasım 2012 günü yapılan 1. Olağan Kongresi’nde Sevil Turan ve Naci Sönmez eş sözcüler olarak seçildi. Böylece partinin ilk eşsözcülerinden Arif Ali Cangı yerini beş gün sonra Naci Sönmez’e bırakmış oldu. Partinin 2016 yılında yapılan kongresinde ise Naci Sönmez yerini korurken, Sevil Turan’ın yerine Eylem Tuncaelli seçildi. Eylem Tuncaelli, 2018 yılındaki kongrede yerini korurken Naci Sönmez’in yerine Sinan Tutal seçildi. Parti eşsözcüleri iki dönemden fazla görev alamıyor. Yeşil Sol Parti’nin, 22-23 Mayıs 2021 günlerinde yaptığı kongresinde eş sözcülüklere Ayşe Erdem ile İbrahim Akın seçilmişti. 16 Ekim 2022 günü yapılan kongrede ise eş sözcülüklere Çiğdem Kılıçgün Uçar ve İbrahim Akın seçilmiş bulunuyor.
Faaliyette bulunduğu dönem itibariyle on yılı aşan bir süredir siyasi yaşamda yer almakta olan Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin (Yeşil Sol Parti) çalışmalarında yer alan kimi isimler şöyle: Bilge Contepe, Ümit Şahin, Yüksel Selek, Sevil Turan, Kemal Tuncaelli, Ali Balkız, Saruhan Oluç, Zübeyde Kılıç, Sami Evren, Erol Katırcıoğlu, Hüseyin Hasançebi, Kenan Kalyon ve Ertuğrul Kürkçü…
Yeşil Sol Parti, HDP’nin seçimler öncesinde kapatılması ihtimaline karşı, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın çatı partisi olma görevini üstlenmiş bulunuyor. TİP haricinde, Emek ve Özgürlük İttifakı’na katılan tüm partiler, 81 ilde Yeşil Sol Parti listelerinden seçimlere giriyor.
Emekçi Hareket Partisi
Emekçi Hareket Partisi (EHP), daha önce Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nde yer alan kimi Devrimci Yol taraftarı kadrolarca 5 Ocak 2004 günü Hakan Öztürk’ün genel başkanlığında kuruldu. Gençlik örgütü EHP Gençliği adıyla, liseli örgütü ise Liseli Hareket adıyla çalışmalar yürütüyorlar. Kadın örgütü EHP’li Sosyalist Feministler ise “Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu”nun kuruluşunda aktif rol oynamıştır ve halen Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Kadın Meclisleri içerisinde kadın cinayetlerine karşı sistematik olarak eylem ve yürüyüş örgütlemekte; öldürülen kadınların davalarına katılmaktadır. Emekçi Hareket Partisi özellikle ekonomik krizin etkilerinin henüz ortaya çıktığı 2018 yılından bu yana işçi ve emekçilerin örgütlü gücünü var etmek için aktif çalışmalar yürütüyor. Bu yönde özellikle işçi sınıfının yoğun yaşadığı bölgelerde ekonomik krize karşı politik programı ile çalışmalar yürüten EHP; mağaza, market, inşaat, moto kurye çalışanları ve tekstil iş kollarında yeni sendikaların kurulmasına da öncülük etti.
EHP’nin kökeni olan Hareket dergisi çevresi; Kürt sorunu ve F tipi cezaevlerine yönelik sorunların görmezden gelinmesi ile ilgili tartışmalar yürütmüş ve önce ÖDP’den, daha sonra da kuruluşuna katıldığı SDP’den -ittifaklar politikası anlaşmazlığı nedeniyle- ayrılmıştı.
Birleşik Haziran Hareketi’nin kuruluşunda da yer alan ve o dönem Sibel Uzun’un Genel Başkanlığını yürüttüğü Emekçi Hareket Partisi, o dönem içerisinde gerçekleşen 2015 ve 2018 seçimlerde BHH’nin genel tutumundan ayrı olarak Halkların Demokratik Partisi’ni ve 2014 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Selahattin Demirtaş’ı destekledi, seçim çalışmalarında aktif çalışmalar yürüttü.
Bir önceki dönem sözcülük görevini yürüten Özge Akman’ı 31 Mart 2019 İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerine bağımsız aday olarak gösteren Emekçi Hareket Partisi 2437 oy aldı. EHP’nin bu dönemki genel başkanı ise Hakan Öztürk’tür.
Emekçi Hareket Partisi, 14 Mayıs 2023 günü yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Emek ve Özgürlük İttifakı’nın ayrı bir aday çıkarmamasını desteklerken; milletvekili seçimlerine Yeşil Sol Parti listesinde girecek.
Emek Partisi
Halkın Kurtuluşu ve Türkiye Devrimci Komünist Partisi geleneğinden gelen kadrolarca Abdullah Levent Tüzel’in genel başkanlığında 27 Mart 1996’da kurulan Emek Partisi hakkında programında “Kürt sorununa demokratik halkçı çözüm” önerisinde bulunduğu için kapatma davası açılınca, parti kurucularının bir bölümünün de içerisinde yer aldığı işçiler, sendikacılar ve aydınlar tarafından 27 Kasım 1996’da kurulan Emeğin Partisi, sosyalist bir parti olarak Emek Partisi geleneğinin sürdürücüsü oldu.
Ancak parti, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kapatılan Emek Partisi hakkında verdiği karardan sonra, 27 Kasım 2005’te adını Emek Partisi (EMEP) olarak değiştirdi. Ekim 2002 ila Mart 2003’te Haydar Kaya, partinin genel başkanlığını üstlendi. Ardından A. Levent Tüzel yine genel başkanlığa seçildi. EMEP seçimlere genel solda kurulan ittifaklarla katıldı.
Levent Tüzel, 12 Haziran 2011 genel seçimlerinde İstanbul’dan HDP geleneği olan partilerle ortaklaşılarak bağımsız aday oldu ve kazandı. Genel Başkanlık’tan istifa eden Levent Tüzel’in yerine Selma Gürkan getirildi. Levent Tüzel, 7 Haziran 2015 seçimlerinde ise HDP listesinden İstanbul milletvekili seçildi.
Emek Partisi’nin 25 Aralık 2014’teki 7. Kongresi ve 26 Kasım 2017 günü yapılan 8. Kongresi’nde Selma Gürkan, yeniden genel başkanlığa seçilirken; mevcut genel yönetim kurulunda ise Levent Tüzel, Ali Doğan, Arzu Erkan, Erkan Sarıoğlu, Gürsoy Turan, Halil İmrek, İhsan Çaralan, İskender Bayhan, İsmet Dursun, Mehmet Türkmen, Metin İlgün, Mustafa Taşkale, Mustafa Umut Yeğin, Nedim Köroğlu, Nuray Sancar, Sabri Topçu, Sedat Başkavak, Sema Barbaros, Sevda Karaca, Seyit Aslan, Şükran Doğan, Tarık Erkan, Tuncay Sağıroğlu, Veli Doğan, Yakup Aslandoğan ve Yusuf Karataş bulunuyor.
Partinin 22 Kasım 2020 tarihinde gerçekleştirilen 9. Olağan Kongresi’nde genel başkanlığa Ercüment Akdeniz seçildi. EMEP, 14 Mayıs 2023 seçimlerine Emek ve Özgürlük İttifakı içinde ve Yeşil Sol Parti listelerinde girecek.
Sosyalist Meclisler Federasyonu
Kökünü Mustafa Suphilere kadar dayandıran Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF), 50 yıllık bir mücadele geçmişine sahiptir. 2000’li yılların başlarına kadar değişik araçlarla sürdürülen devrim ve demokrasi mücadelesi, 2002 yılında Demokratik Haklar Platformu (DHP) adına kavuştu. DHP’nin yürüttüğü mücadele, kapsamlı tartışmalar sonucunda yeni demokratik devrim programını eksen alan bir muhtevayla 2008 yılında Demokratik Haklar Federasyonu’na (DHF) evrildi. Bu süreçte, özellikle yerel seçimleri hedef alan önemli siyasal çalışmalar ve kampanyalar yürütüldü. DHF, 9 Temmuz 2017 tarihinde gerçekleştirdiği Birinci Kurultay’da sosyalizmi eksen alan bir programı benimsedi ve buna uygun olarak da ismini Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF) olarak yeniledi. SMF, 4-5 Haziran 2022 günlerinde İstanbul’da İkinci Olağan Kurultayı’nı gerçekleştirdi. Devrimci ve halkçı yerel yönetimler programıyla SMF, Dersim’in Hozat ve Mazgirt ilçelerinde iki kez, Ovacık’ta bir kez belediye başkanlığı seçimlerini kazandı. 2019 yerel seçimlerinde ise Dersim’in merkez belediye başkanlığını kazandı. Yine son iki dönemdir parlamento seçimlerine katılan SMF, HDP ile ittifak zemininde hareket ederek 2015 seçimlerinde Erdal Ataş ve 2018 seçimlerinde ise Dilşat Canbaz’ı İstanbul milletvekili olarak HDP listelerinden parlamentoya yollamış bulunuyor. Başta Kürt halkı olmak üzere Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı ve birlikte mücadele siyasetini stratejik bir tutum olarak ele alan SMF, Kaypakkayacı güçlerin birliğini savunmakla birlikte, ittifak siyaseti kapsamında Emek ve Özgürlük İttifakı, HDK ve BMG’nin bileşeni bir kurumdur. Emek ve Özgürlük İttifakı bileşeni olarak 14 Mayıs seçimlerine katılacak olan SMF, parlamento seçimlerinde Yeşil Sol Parti listelerindeki ittifak adaylarını desteklerken, mevcut burjuva adaylar yüzünden cumhurbaşkanlığı seçimlerini boykot edecek.
Türkiye İşçi Partisi
1960’lı ve 1970’li yıllarda iki kez kurulan ve 2017 yazında isim hakkı düşen Türkiye İşçi Partisi (TİP), 7 Kasım 2017 günü yeniden kuruldu. İsmin resmen tescil edilmesinin ardından “Halkın Türkiye Komünist Partisi” çevresinin başını çektiği 146 kişi, partinin kuruluşuna katılmaları için 2018 yılı Mart ayında kamuoyuna çağrıda bulundu. Söz konusu çağrı metninde Erkan Baş, Metin Çulhaoğlu, Ali Önder Öndeş, Selma Şen, Barış Atay, Ebru Pektaş, Can Soyer, Leyla Yıldız, Tuncay Çelen’in de aralarında olduğu geçmiş TİP ve geçmiş TKP üyesi, İKD gibi çeşitli kitle örgütü ve DİSK gibi sendika temsilcisi, işçi, öğrenci ve akademisyenlerin imzası vardı. İlerici, sol ve sosyalistlerin adeta kökünün kazındığı 1950’li yılların ardından 1960’lı yılların başında ilk kez kurulan Türkiye İşçi Partisi, ülkedeki işçi sınıfıyla vicdanlı aydınları bir araya getirmişti. 15 kişilik parlamento grubuyla TİP, mecliste sağ partilerin ve yerleşik anlayışların adeta tozunu attırırken; partinin gençlik kolları ülkemizdeki solun dört ana eğilimini oluşturan örgütlere kaynaklık etmişti. Bu arada, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay’ın Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) kapatılması, isim ve rumuz hakkının hükümsüz sayılması için yaptığı başvuruyu Ağustos 2018’de reddetti. Yapılan ittifakla, 24 Haziran 2018 seçimlerinde TİP Kurucular Kurulu üyelerinden Erkan Baş (İstanbul) ve Barış Atay (Hatay), Halkların Demokratik Partisi listelerinden milletvekili seçildi. Seçimden önce yapılan anlaşmaya uygun olarak Erkan Baş ve Barış Atay, bir süre sonra HDP’den ayrılıp TİP’e katıldılar.
Erkan Baş ve Barış Atay’a bir süre önce HDP’den istifa eden Ahmet Şık ile yine bir süre önce CHP’den istifa eden Sera Kadıgil’in katılmasıyla Meclis’te halen dört milletvekili ile temsil edilen TİP, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini ilan ederken; milletvekili seçimlerine ise Emek ve Özgürlük İttifakı içinde; ancak kendi logosu altında girecek.
Toplumsal Özgürlük Partisi
Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP), öncelikle 21 Eylül 1996’da bir politik-pratik platform olarak kuruldu. Platform 2011’den sonra partileşme biçimine geçti. 2013 yılında partileşen Sosyalist Yeniden Kuruluş sürecinin bir bileşeni olan Toplumsal Özgürlük Platformu bu birlik sürecinde bölünmüş, platformun bir kısmı SYKP’ye katılmış, bir kısmı da yoluna platform olarak devam etmişti. Böylece söz konusu platform çalışması, 9 Mart 2020’de Toplumsal Özgürlük Partisi adıyla partileşmiş bulunuyor. Parti, halen Halkların Demokratik Kongresi (HDK) bileşeni ve Emek ve Özgürlük İttifakı’nın bir üyesidir.
Partinin en yetkili organı Genel Kongre’dir. Kongrenin seçtiği Parti Meclisi ve Merkez Koordinasyon, iki kongre arasındaki yetkili organlardır ve kongre kararlarını uygulamakla görevlidir. Merkez Koordinasyon toplantıları arasındaki yetkili parti organı, üç kişiden oluşan Sözcüler Kurulu’dur. Perihan Koca, Pelin Kahiloğulları ve Juliana Gözen, Sözcüler Kurulu’nu oluşturuyor. TÖP, Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın ideolojik çizgisini temsil etmekte ve kendini Marksist-Leninist olarak konumlandırmaktadır. İşçi sınıfının sermayeye karşı verdiği sınıf savaşı içinde bulunurken, kendi merkezi bu savaşın içinde oluşur. Diğer anti-kapitalist ve halkçı ve demokratik toplumsal ve siyasal hareketlerin mücadeleleriyle işçi sınıfının mücadelesini uygun ortaklaşmalarla yürütüp süreklileştirmeyi hedefler. Toplumsal Özgürlük Partisi, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini açıklarken; milletvekili seçimlerine Emek ve Özgürlük İttifakı’nda Yeşil Sol Parti listelerinden seçime girecek.
