Türkiye 2022 yılında da Federe Kurdistan, Şengal ve Rojava’da yaşayan halkları hedef aldı. Kuzey-Doğu Suriye’deki sivil altyapı bombardımanlarla sekteye uğradı. Direnen halklar SİHA, uçak ve obüs saldırılarına ve ambargoya rağmen yerleşimlerini terk etmedi. Yıla kimyasal silah damga vurdu
Türkiye’nin 2022’de aralıklarla Federe Kurdistan, Şengal Özerk yönetimi ile Kuzey-Doğu Suriye özerk yönetimi altındaki kentlere yönelik saldırıları Kürt, Ermeni, Asuri-Süryani, Arap halklarının birlikte yaşadığı kentlerde yıkıma neden oldu. Köylerin, kasabaların, şehirlerin boşaltılmasına, demografik yapının değiştirilmesine dönük uçak, SİHA (Silahlı İnsansı Hava Aracı), TİHA (Taarruzi İnsansız Hava Aracı), obüs-tank saldırıları sonucu evler, işyerleri, kiliseler, camiler, okullar yıkıldı. Êzidîlerin Osmanlı ve IŞİD’in 73 fermanından kurtulduğu Êzidî yurdu Şengal sık sık bombalandı. Federe Kurdistan, Şengal ile Kuzey-Doğu Suriye’deki saldırılarda çocuklar hayatını kaybetti.
ABD ve Rusya’nın hava sahasını açmasıyla Türkiye; KDP yönetimindeki Mesud Barzani, Neçirvan Barzani ve Mesrur Barzani’nin desteğini alıp 17 Nisan 2022’de Zap, Avaşîn ve Metîna’ya yönelik hava saldırıları başlattı. 20 Kasım 2022’de de Kuzey-Doğu Suriye’ye hava saldırıları yapıldı. 2022 boyunca Federe Kurdistan ve Kuzey-Doğu Suriye’de yaşananlar:
Zap ve kimyasal saldırları
Dünyanın hemen her yerinde yeni yıl heyecanı yaşanırken Türkiye, KDP desteğiyle üsler kurduğu Federe Kurdistan’da Sidekan ilçesine bağlı Bradost bölgesine yılın ilk günü 1 Ocak 2022’de saldırılar düzenledi. 2 Şubat’ta Federe Kurdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, Ankara’da Saray’da AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından ağırlandı. Federe Kurdistan Başbakanı Mesrur Barzani de 15 Nisan’da İstanbul’da Erdoğan tarafından ağırlandı. 20 Nisan 2022’de Londra’ya giden Mesrur Barzani, Mekap ayakkabılarıyla, “Bimre ixanet” sloganlarıyla protesto edildi.
Türkiye 14 Nisan 2022’de karadan, 17 Nisan’da da havadan Zap, Avaşîn ve Metîna’ya yönelik “Pençe-Kilit” adıyla saldırılar başlattı. KDP yönetimi Türkiye’nin Federe Kurdistan’daki üslerini arttırmasına izin verdi, TSK için yollar açtı. Bazı alanlara KDP güçlerini sevk etti. Türkiye, KDP işbirliğiyle bölgedeki ormanları da keserek bazı kentlere taşıyıp sattı.
Zap, Avaşîn ve Metîna’da kimyasal silahlar kullanıldığına dair ANF’de Ekim 2022’de görüntüler yayınlandı. 17 YJA STAR ve HPG’linin yaşamını yitirdiği saldırılarda da kimyasal silah kullanıldığı kaydedildi. Kimyasala maruz kalanların son anlarını gösteren videolar infiale yol açtı. Türkiye, Rojava, Avrupa, Latin Amerika kentlerinde haftalarca süren protestolar oldu. Türkiye, silah sağlayıcı NATO ve saldırıları görmezden gelen BM, AB kurumları, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) protesto edildi.
OPCW, BM, Adalet Divanı, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), AB kurumlarına araştırma yapılması çağrıları yapıldı. Bu kurumların önünde eylem yapanlar, yönetimlerin dikkatini Kürtlere karşı savaşa çekmeye çalıştı. Avrupa’da kimyasal alanında geçmişte araştırmalar yapmış uzmanlar uyarılar yapıp araştırma yapılması gerektiğini söylediler. Türkiye kınanırken, bu kurumların kimyasal silahlara gözlerini kapatmaması istendi.
Ancak Ukrayna’daki savaş nedeniyle, askeri-ticari ilişkiler, enerji hattı, NATO genişleme stratejisi gibi nedenlerle AKP-MHP yönetimine karşı harekete geçilmedi. Rusya’nın Ukrayna’daki bombardımanı nedeniye savaş suçlarını araştırmak için heyetler görevlendirilirken, yaptırımlar devreye konurken, Türkiye’nin Federe Kurdistan ve Kuzey-Doğu Suriye’deki savaş suçları ve insanlık suçlarını araştırma çağrıları yanıtsız bırakıldı. TTB Başkanı Şenben Korur Fincancı, araştırma yapılması çağrısı yaptığı için tutuklanıp topluma gözdağı verildi.
KDP de heyetlerin bölgeye gidişine engel olurken, ANF’de askerlerin bidonlarla, hortumlarla fotoğrafları, gaz bombası fotoğrafı yayınlandı. Askerlerin mevzilendikten sonra hızla kimyasal gazları savaş tünellerine sıktıkları kaydediliyordu. Görüntülerde Werxelê savaş tünellerinin üzerine gelen bir grup askerin, beline halat bağladıkları, birkaç askeri savaş tünelinin girişine bıraktıkları görülüyordu. KDP de gaz maskeleri için operasyon yapıp gaz maskerine el koyuyor ve KDP güçleri önüne geçip poz veriyordu.
Zap, Avaşîn ve Metîna alanlarında kimyasal silah kullanımının “insanlık suçu” ve “savaş suçu” olduğu kaydedilerek OPCW gibi kurumlarca araştırılması için çağrılar sürerken Türkiye Savunma Bakanlığı 23 Aralık 2022’de Kimyasal Biyolojik Radyolojik ve Nükleer Okulu bir kurs düzenledi. Savunma Bakanlığı “Türk Silahlı Kuvvetleri Kimyasal Biyolojik Radyolojik ve Nükleer Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı” ibaresi altında tatbikatın fotoğraflarını paylaştı.
ANF’nin haberine göre 4 Nisan-14 Aralık tarihleri arasında yaşanan 8 aylık savaşta 3152 kez yasaklanmış silah kullanıldı. Çatışmalarda 2744 asker hayatını kaybetti, 11 helikopter düşürüldü. 199 YJA STAR, HPG’li yaşamını yitirdi. HPG Basın Merkezi 25 Aralık 2022’de TSK’nin Zap, Avaşîn ve Metîna alanlarının bazı bölgelerinden çekildiğini açıkladı.
İran da Federe Kurdistan’ın başkenti Hewler’de uluslararası havaalanı dahil birçok yeri bombaladı. “Jin Jiyan Azadî” ayaklanması sırasında da İran Devrim Muhafızları 25 Eylül 2022’de Federe Kurdistan Bölgesi’ndeki Bradost alanlarını bombaladı. 28 Eylül’de de Koye, Bradost, Zirguwez ve Pirdê’de bulunan Rojhilate Kürdistanlı güçlerin üsleri rejim güçlerince hedef alındı. Saldırılar sonucunda 18 kişi yaşamını yitirdi.
Zaxo-Perex Katliamı
Operasyon genişletilirken Zaxo’ya bağlı Perex Köyü’nde 20 Temmuz Çarşamba günü sivil katliamı oldu. Irak yönetimi de Türkiye’nin saldırıyı gerçekleştirdiğini açıkladı. Üçü çocuk 9 Arap turist hayatını kaybetti. Zaxo-Perex Katliamı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki (BMGK) acil oturumda 26 Temmuz 2022’de ele alındı. Oturuma katılan üye ülkelerin temsilcileri, söz alarak Zaxo-Perex Katliamı’nı kınadı. Ancak bu konuda bir adım atılmadı.
Katledilenlerin biri daha 1 yaşında Zehra bebekti, biri 12 yaşında Sara’ydı, biri 16 yaşındaki Zehra Qeys idi. Zehra Xeyri Mihemed 1 yaşındaydı, ailesi Bağdat’tan getirmişti. Sara Qeys Eli, 12 yaşındaydı, Bağdat’tan gelmişti. Zehra Qeys Eli, 16 yaşındaydı, Bağdat’tan gelmişti. Ebas Mihemed Cewad Kerbela’dan gelmişti. Hesen Ebdulemir 55 yaşındaydı Kerbela’dan gelmişti. Eli Sebah İsmail, 43 yaşındaydı. Secad Mihemed Casim 24 yaşındaydı. Ebas Ela Ebdul Ehmed 30 yaşındaydı. Teha Ebdulrehman Nemet, 25 yaşındaydı.
Til Temir katliamı
Kuzey ve Doğu Suriye’de okullar, kilisleler, hastaneler, çocuklar hedef alındı. Asuri-Süryani Hıristiyanların yaşadığı Til Temir’e bağlı Til Tewîl köyü ile Til Temir’in kuzeydoğusundaki kilise de Mayıs 2022’de bombalandı. 18 Ağustos 2022’de Til Temir ve Hesekê yolu üzerinde yer alan Şemokê köyünde bulunan bir okula yönelik Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA) saldırısında, 4 çocuk hayatını kaybetti. 11 çocuk yaralandı. Çocukların Birleşmiş Milletler’in bir eğitim yardımı programına katılan ve voleybol oynamakta oldukları kaydedildi. Saldırıda hayatını kaybeden çocuklar Raniya Eta, Zozan Zêdan, Dîlan Izedîn, Diyane Elo idi. 24 Ağustos sabahı Türkiye’ye ait SİHA Til Rifat merkezini bombaladı. Reşîd Elîko (28), Fatima Osman Mamo (21) hayatını kaybetti.
25 Aralık 2022’de Türkiye’nin Şera ilçesine bağlı Tinibê köyüne yönelik roketli saldırısında 16 yaşındaki Eseed Mihamîd yaşamını yitirdi.
Eşit ve özgür yaşama karşı bomba
Türkiye 2022’de de kendi kaderlerini tayin etme özgürlüğünü, eşitlik, bütün farklılıkların biraradalığını savunan Kuzey ve Doğu Suriye kentlerindeki halkları sürmek, özerk yönetimine son vermek için girişimlerde bulundu ve operasyonlar yaptı. Suriye’de TSK’nin bulunduğu kentlerde maaşa bağladığı, silah, erzak, lojistik her türlü ihtiyacını karşıladığı Suriye Milli Ordusu (SMO) ile birlikte kurduğu ortak üslerden Kuzey ve Doğu Suriye kentlerine top, tank, obüs atışları yaptı. ABD ve Rusya’nın hava sahasını açık tutmasıyla SİHA’larla, Dronlarla saldırılarda bulundu. 20 Kasım 2022’de de Til Rifat, Minbic, Kobanê, Derik hattında “Pençe-Kılıç” adıyla hava operasyonu yaptı. Hastaneler, sağlık birimleri, okullar, elektrik santralleri, petrol alanları bombalandı. Hava saldırısı sonrası da sınırdan ve TSK-SMO üstlerinden saldırılarını sürdürdü. 20 Kasım’da Derik’te bombalanan yerdeki yaralılara yardıma gidenler bombalandı, 11 sivil hayatını kaybetti.
AKP-MHP yönetiminin sık sık Türkiye’deki milliyetçiliği de körüklemek, muhalefeti dağıtmak için devreye koyduğu Kürtlere saldırı politikası sonucu Kuzey-Doğu Suriye’de onlarca kişi katledildi.
Ocak-Aralık arasında en az 54’ü DSG’li 113 kişi hayatını kaybetti. Saldırılarda Şam hükümeti 52 asker kaybetti, ancak Suriye yönetimi hava sahasını Rusya’ya kapattıramadı.
Cizîrê Bölgesi İnsan Hakları Derneği verilerine göre Türkiye 2022’de Kuzey-Doğu Suriye’ye saldırılarında 21 çocuk katledildi, 57 çocuk yaralandı. Efrîn Bölgesi’nde ve Hol Kampı’nda toplam 17 kadın katledildi. Efrîn’de 9 kadın kaçırıldı.
Şengal’e saldırılar
KDP peşmergelerinin kaçması sonucu IŞİD’in 3 Ağustos 2014’te soykırım yaptığı Şengal’de Êzidîler özerk yönetim kurmuştu. IŞİD dönemindeki toplu mezarlar kazılırken, bulunan her toplu mezar yaraları ve acıları yeniden kanatıyordu. Türkiye ve KDP ise işbirliği yaparak özerk yönetime son vermek için sık sık saldırılar organize etti. KDP yönetiminde olan Mesud Barzani, Neçirvan Barzani (Federe Kurdistan Başkanı) ve Mesrur Barzani’nin (Federe Kurdistan Başbakanı) sık sık ABD, Irak, Türkiye ile görüşmelerinde Şengal’in işgal edilmesi istedi. IŞİD’in kaçırıp köleleştiridiği kadın ve çocuklar hala Türkiye gibi yerlerde saklanırken, KD, Şengal’de özyönetimi yok etmek için yıl sonu yaklaşırken da işgal çağrılarını sürdürdü. Türkiye sık sık SİHA’lar ile Şengal’i bombaladı.
21 Ocak 2022’de YBŞ aracı Şilo Vadisi’nde hedef alındı, YBŞ Komutanı Azad Êzdîn ve Enwer Tolhildan hayatını kaybetti.
1 Şubat 2022’de Türkiye savaş uçakları Şengal’e yoğun saldırılar düzenledi, gece saat 22:00’de Şengal Dağları’nın zirvesindeki stratejik noktalar olan Amûd ve Çilmira bölgeleri bombalandı.
15 Haziran’da Sinun ilçesindeki Halk Meclisi binası ve çevresindeki dükkanlara iki hava saldırısı düzenlendi. 12 yaşındaki Selah Naso hayatını kaybetti, 8 kişi de yaralandı.
2 Mayıs’ta Irak ordusu Şengal’e helikopterler desteğiyle askeri güç sevk etti. Sinun’daki Êzidî güvenlik merkezleri ve Dugur köyüne saldırılar yapıldı. Êzidî güvenlik güçleri ve YBŞ karşı çıkarak geri çekilmeye zorladı.
29 Ağustos’ta Şengal’in Behreva köyünde bir araca, 23 Eylül’de Şengal’in Til Ezêr ilçesine, 6 Ekim’de Şengal’in Serdeşt Kampı’nın çevresine, 18 Ekim’de Şengal’in ana yolu üzerinde Êzdixan Asayişi’ne, 28 Ekim’de, Şengal’in Cidal kontrol noktası yakınlarına SİHA saldırıları oldu. Evler hasar gördü, çok sayıda kişi yaralandı. En son 1-3 Kasım 2022’de de Şengal merkezine yakın olan Hesin Meman Mezarlığı’nın çevresi, Şengal merkezdeki Elnisir Mahallesi’nde bir araç hedef alındı, Êzidî genç Mehsin Şemo hayatını kaybetti.
Irak’ta Muhammed Sudani yönetimi 27 Eki 2022’de kurulurken Şengal Demokratik Özerk Yönetimi de bir toplantı aldı. Toplantının sonucu 29 Ekim 2022’de açıklanırken şu çağrı yapıldı: “Şengal, Irak’ın bir parçasıdır. Ancak öyle bir kültüre ve inanca sahip ki, her zaman katliamlara maruz kalmış ve korunmamıştır. Bu yüzden Demokratik Özerkliği Şengal için temel çözüm olarak görüyoruz. Bağdat ile Hewlêr arasında 9 Ekim 2020 tarihinde imzalanan Şengal anlaşması derhal iptal edilmelidir. Artık Êzidî ve Şengal halkına sorulmadan Şengal’e yönelik hiçbir anlaşma yapılmamalı ve dayatılmamalıdır. Türk devletinin özelde Şengal’e olmak üzere Irak’a yönelik hava saldırılarına karşı BM, ABD ve Irak’a hava sahasını kapatma çağrısında bulunuyoruz.”
Suriye ambargo
TSK-SMO saldırılarına paralel olarak Suriye de Halep’teki Kürt mahalleleri Şêxmeqsud Mahallesi ve Eşrefiye Mahallesi ile Efrîn’den göç ettirilenlerinin de kaldığı Şehba’ya ambargoyu derinleştirdi. Mazot, ilaç, un, kuru-yaş gıda vb gibi hayati ihtiyaçlarda sıkıntı yaşandı. Sobalar, jenatörler vb alanlarda kullanılan yakıt kıtlığı baş gösterdiği için kış koşullarında çocukların hastalanmaması için okullar tatil edildi. Evlerde oksijen ihtiyacı duyan çocuklar, hastalar elektrik kesintileri nedeniyle tıbbi araçları kullanamadı, sağlıkları tehlikeye girdi. Efrîn’den göç ettirilenlerin kaldığı Til Rifat da Şehba’da bulunuyor. Til Rifat, aylar süren savaştan sonra Suriye-Rusya-İran güçlerinin geri aldığı Halep’in kuzeybatısında olması hasebiyle stratejik pozisyondaydı. Til Rifat, cihadist güçlerin bir dönem kuşattığı Halep’teki Şii yerleşimler Nubul ve Zehra kasabalarına da yakındı. Ambargoya karşı sık sık protestolar oldu. HABER MERKEZİ
