Ben û Sen semtinde ortaya çıkan ‘İkinci Sur’ları yerinde inceleyen Mimarlar Odası Amed Şubesi Eşbaşkanı Selma Aslan, ‘Kalıntıya doğru müdahale edilmeli ve koruma çalışması yapılmalı’ dedi
Amed’e bağlı Yenîşehîr ilçesinde “kentsel dönüşüm” adı altında yıkılan Ben û Sen semtinin molozları altında çıkan yeni tarihi kalıntıların üstünün Büyükşehir Belediyesi çalışanları tarafından toprak ve betonla örtülmesine tepkiler yükseliyor. Kalıntıların ortaya çıktığı bölgede inceleme yapan Mimarlar Odası Amed Şubesi Eşbaşkanı Selma Aslan, gözlemlerini Mezopotamya Ajansı’yla (MA) paylaştı.
Sur Kalesi’nin dünyanın en eski uygarlıklarına tanıklık ettiğini hatırlatan Aslan, “Eski olmasının yanında dünyanın en dayanıklı surları arasında da yer aldığını biliyoruz. Diyarbakır Sur Kale yapısını dıştan çevreleyen ikinci bir kale duvar daha olduğu bilinmekteydi ve bu Sur diplerindeki yapıların yıkılmasından sonra ortaya çıktı. İç Kale’den başlayıp Mardin Kapı’ya kadar olan bölümde İkinci Surların olmadığı, alanın sarp kayalıklardan oluşması nedeniyle ihtiyaç duyulmadığı düşünülmektedir. Mardin Kapı’dan Dağkapı’ya kadar olan alanda bir İkici Sur duvarının bulunduğu bilinmektedir. Eyyubiler döneminde yıpranan kale duvarının tamir edilmesi için dıştaki ikinci kale duvarlarının taşlarının kullanıldığı arkeologlar tarafından dile getirilmektedir” dedi.
‘Açığa çıkarılmalıdır’
“İkinci Sur” duvarı şeklinde tanımlanan kalıntıların koruma altına alması gerektiğini ifade eden Aslan, “Yıkılan yapıların bulunduğu alanda peyzaj düzenleme işi yapılmak istenmiş ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından ihaleye çıkarılmıştır. Bu alanda yapılan çalışmalar Koruma Kurulu’nun onayına tabi iş ve işlemlerdir ve dolayısıyla proje Koruma Kurulu ve belki de Bilim Kurulu’na sunularak yapılmıştır. Açığa çıkan bu İkinci Sur kalıntılarının konservasyonun da (koruma) yapılması ve kazı çalışmaları yapılarak bazı bölgelerdeki kale duvarları da açığa çıkartılmalıdır. Tüm bu çalışmalar projede yer almış olabilir, peyzaj projesinin bir parçası da olabilir, değilse de projeye dahil edilmelidir” diye belirtti.
‘Kaygılıyız’
Koruma Kurulu’ndan proje ve işlemleri talep ettiklerini ve henüz taraflarına ulaşan belge olmadığını aktaran Aslan, “Bu yüzden sadece kaygılarımızı dile getiriyoruz. Alanda yaptığımız gezi ve incelemeler ile oluşan kaygılardır. Bu kalıntıların üzerinin toprak ya da betonla kapatılacağı kaygımızın olduğunu dile getirmek isteriz” diye konuştu.
‘Kazı çalışması gerekli’
Aslan, şöyle devam etti: “Toprak altında kalan duvarların açığa çıkartılması için de kazı çalışmaları yapılmasını talep ediyoruz. Peyzaj düzenleme işinde tercih edilen ağaçlarda ise boylu ağaç seçimi yapılmamalı ve Sur’u gölgelemeyen ağaç tiplerinden oluşması önemlidir. Diğer bir çalışma da hemen Surların yakınından geçen sulama kanallarının yapılmasının da Surlara zarar vereceğinden kaynaklı hatalı bir imalat olduğunu söyleyebiliriz.”
‘Doğru müdahale edilmeli’
Ortaya çıkan kalıntıya doğru müdahalenin önemini vurgulayan Aslan, sözlerini şöyle tamamladı: “Dönem müdahalesi olarak farklı müdahalelerle geleceğe bilgi aktarılması açısından farklılıklar önemlidir. Mevcut olan kalıntıya doğru müdahale edilmeli ve konservasyon çalışması yapılmalıdır. Simar Kapısı’nın bulunduğu alandaki su deposundan alanın sulanması için su çekilmiş ancak hatlar sur diplerine çok yakın olmuştur. Ben û Sen Vadisi, Surların en ihtişamlı alanıdır ve korunmalı.”
AMED / MA
