Şimdi sizlere 2016-2019 yıları arasında kayyum atanan HDP’li belediyelerden sadece Mardin Büyükşehir Belediyesi’nde yapılan yolsuzluklardan sadece bir tanesinden söz edeceğim…
Mustafa Yıldız*
Burada okuyacaklarınız 2016 yılından günümüze devam eden kayyum uygulamalarının kısa bir özeti ama sonu değildir.
İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan “Terörden Arındırılmış Belediyeler ve Hizmetleri” kitabında, “31 Mart 2019 seçimlerine giden süreç ve sonrasında HDP’li belediyeler tarafından yapılan tahribatlar, görevlendirmelerin hukuki dayanakları, karalama ve çarpıtmaların gerçek yüzleri ve verilen hizmetler anlatılmaktadır.
Kitapta, söz konusu belediyelerde yapılan görevlendirilmelerin ardından kaynakların, terör örgütünün finansmanı yerine yerel hizmetlere yönlendirildiği, terör örgütü ve destekleyicileri tarafından çukur açmak ve barikat kurmak suretiyle kaotik bir yapıya dönüştürülmeye çalışılan şehirlerin huzur ve hizmetin öne çıkarıldığı gerçek belediyecilikle tanıştığının altı çizildi.
Belediye başkan vekili görevlendirmeleri sayesinde ilgili belediyelerde kamu kaynaklarının güvenceye alındığına işaret edilen kitapta, kaynakların, belediye hizmetlerinde kullanılmasıyla vatandaşların huzur ve refah düzeyinin artırıldığı da vurgulanmaktadır.”
Şimdi sizlere 2016-2019 yıları arasında kayyum atanan HDP’li belediyelerden sadece Mardin Büyükşehir Belediyesi’nde yapılan yolsuzluklardan sadece bir tanesinden söz edeceğim.
Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan 2016 yılında İçişleri Bakanlığınca yerine kayyum atanan Ahmet Türk ve ekibi tarafından yapılan yolsuzluk belgelerinin basınla paylaşılması olmasaydı, bugün aşağıda yazacağım yolsuzlukların hiç birinin ortaya çıkmayacağına, yargıya intikal etmeyeceğinden emin olabilirsiniz. Çünkü kayyum atanan diğer HDP’li belediyelerden yargıya intikal etmiş yolsuzluk davası yoktur.
2019 yılında yeniden Mardin Büyükşehir Belediye Eş Başkanlığı’na seçilip, bu görevde 4 ay kalan Ahmet Türk yaşanan durumu “dünya tarihinde görülmemiş bir soygun” olarak nitelemişti. Evet Ahmet Türk haklıydı. Cumhuriyet tarihinde kamu kaynağının böylesine korkusuzca, sorumsuzca harcandığına kimse tanık olmamıştı.
Başlayalım…
Ahmet Türk’ün açıklamaları nedeniyle, belediyeye kayyum atandıktan aylar sonra İçişleri Bakanlığı Müfettişlerince yapılan soruşturmalar sonucunda, İçişleri Bakanlığı Müfettişlerince hazırlanan 23/09/2020 gün ve bila sayı Tazmin Raporun da;
“Müfettişler tarafından incelenen 2019/16808 İKN’lu 2019 Kırsal Muhtelif Mahalle Yolları Stabilize Kaplama Yapım İşi ile ilgili görevlendirilen bilirkişilerce hazırlanan ve müfettişlere sunulan 28/07/2020 tarihli rapor da;
“Mardin Büyükşehir Belediyesince yapılan 2019/16808 İKN (İhale Kayıt Numaralı) 2019 Kırsal Muhtelif Mahalle Yolları Stabilize Kaplama Yapım İşi. Yaklaşık maliyeti 29.416.104,32 –TL olarak belirlenmiş olup; 11/01/2019 tarihinde KİK’nun (Kamu İhale Kanunun) 21. Maddesinin (c) bendi Pazarlık usulüne göre (Ek-2) iki kısımlı olarak ihalesi yapılmış ve 1. Kısım için N………… San. Tic. AŞ. ile İdare Mardin Büyükşehir Belediyesi arasında 15/02/2019 tarihinde 16.653.000,00-TL bedel üzerinden sözleşmesi imzalanmıştır. 2. Kısım için S………San.Tic.Ltd.Şti. ile İdare Mardin Büyükşehir Belediyesi arasında 18/02/2019 tarihinde 11.179.700,00-TL bedel üzerinden sözleşmesi imzalanmıştır.”
Bahse konu ihalenin 21 (c) usulüne göre yapılmasına ait gerekçe raporu incelendiğinde; Bu raporun ve eklerinin İKN: 2017/607111 Mardin Muhtelif Kırsal Mahalle Yolları (Güvenlik Yolları) BSK Yapım İşi ihalesinde iki yıl önce 21 (c) usulüyle ihaleye çıkılmasına gerekçe gösterildiği anlaşılmıştır. Bu itibarla, 2017 yılında ihalesi yapılan bir işe ait olan gerekçe raporuna ek olan Mardin İl Jandarma Komutanlığı yazısının 2019 yılında yapılan bu ihalede de kullanılması uygun olmadığı.
Bununla birlikte, 2017 yılında yapılan ihalenin gerekçe raporuna dayanak olarak gösterilen Mardin İl Jandarma Komutanlığı yazısında yapılması acil talep edilen mahallelerin tamamına yakın kısmı 2019 yılı ihalesinde aynı yazı gerekçe gösterilmesine rağmen son hakkedişte yapılan işler listesinde bulunmamaktadır.
İhalenin 1. KISIMI (Alttemel Malzemesi İle Yol Yapım İşi.) ile ilgili yapılan işlerdeki eksikleri bilirkişiler aşağıdaki şekilde açıklamaktadır.
a) Bahse konu ihale evrakları incelendiğinde; N…… San. Tic. AŞ. ihalenin ilk oturumunda 1.teklif mektubunda taahhüt ettiği fiyat 28.281.000,00-TL iken bu rakamı yazıyla yazarken ‘(YİRMİSEKİZMİLYONİKİYÜZSEKSENBİRTÜRKLİRASI)’ olarak belirtmiştir. Ancak görüldüğü üzere rakamla ve yazıyla yazılan rakamlar arasındaki fark:
28.281.000,00-TL – 28.000.281,00-TL = 280.719,00-TL’dir. Bundan dolayı, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 30. Maddesinde “ …….teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması….zorunludur” ibaresinde de anlaşılacağı üzere istekli firmanın 1. Teklifinin geçersiz olduğu ve elenmesi gerektiği anlaşılmıştır.
b) Bilirkişilik süresinin kısıtlı olmasından dolayı örnekleme yöntemiyle üç mahalleye gidilmiştir.
Kızıltepe Erikli Mahallesi’ndeki 2019 yılında yapıldığı iddia edilen yol farklı zamanlarda yapılan diğer yollarla yükseklik olarak aynı kotta olduğundan dolayı bu mahallede KGM/15.102/K Ocak taşından konkasörle kırılmış ve elenmiş 50mm (2inç)lik temel malzemesi temini pozuna ait malzemenin kullanılmadığı görülmüştür. Eğer bahse konu malzeme kullanılmış olsa idi, teknik çizimde görüldüğü üzere malzeme kalınlığının sıkışmamış halde 25 cm. olması ve reglaj, sulama ve sıkıştırma işleminden sonra ise bu kalınlığın minimum 12,5 cm olması ve daha önce yapılan eski yollardan 12.5 cm. daha yüksekte olması gerekmekteydi. Böylelikle alt temel malzemesine ait herhangi bir uygulamanın olmadığı görülmüştür.
Ayrıca yine teknik çizimde görüldüğü üzere; yapılması planlanan yolların genişliği 6 metre olması gerekirken yerinde yapılan ölçümler sonucu yol genişliğinin 4.1 m. olduğu görülmüştür.
Kızıltepe Büyükayrık Mahallesi’ndeki 2019 yılında yapıldığı iddia edilen yolda daha önceki asfalt uygulama kalıntılarından da anlaşılacağı üzere bahsi geçen yolda herhangi bir alt temel malzemesinin olmadığı görülmüştür.
Ayrıca yine teknik çizimde görüldüğü üzere; yapılması planlanan yolların genişliği 6metre olması gerekirken yerinde yapılan ölçümler sonucu yol genişliğinin 4.1 m. Olduğu görülmüştür.
Kızıltepe Altıntoprak-Araköy Mahallesi arası 2019 yılında yapıldığı iddia edilen yolda daha önceki asfalt uygulama kalıntılarından da anlaşılacağı üzere bahsi geçen yolda herhangi bir alttemel malzemesinin olmadığı görülmüştür.
Ayrıca yine teknik çizimde görüldüğü üzere; yapılması planlanan yolların genişliği 6 metre olması gerekirken yerinde yapılan ölçümler sonucu yol genişliğinin 4.1 m. Olduğu görülmüştür.
Ayrıca, söz konusu işin Birim Fiyat Sözleşme olduğundan 27/12/2019 tarih ve 16492070-000-E.34837 sayılı Fen İşleri Daire Başkanlığı Oluru ile söz konusu yapım işine ait sözleşme bedeli olan 16.653.000,00 TL üzerinden %20 ye tekabül eden 3.330.600,00-TL iş artışı yapılması ve yeni sözleşme bedelinin 19.983.600,00-TL olması kararlaştırılmıştır.
Hem iş yapılmamış hem de iş artışına gidilmiş.
Özet olarak, son hak edişte verilen ödemelerin tamamı alt temel malzemesi, malzeme nakli ve malzeme serme işlemleri bulunmaktadır. Oysaki yerinde yapılan incelemeler neticesinde alt temel malzemesine ait herhangi bir uygulama olmadığından bu malzeme ve bu malzemeye ait diğer imalatların tamamına yapılan fazla ödemenin; 19.981.477,12-TL olduğu tespit edilmiştir.
İhalenin 2. KISIMI (Plentmiks Malzeme İle Yol Yapım İşi.) ile ilgili yapılan işlerdeki eksikleri bilirkişiler aşağıdaki şekilde açıklamaktadır.
Kızıltepe Erikli Mahallesindeki 2019 yılında yapıldığı iddia edilen yolda;
2019 yılında bitümlü sıcak karışım değil, mıcır serilerek sıcak bitüm esaslı malzeme dökülüp silindirle sıkıştırılan ortalama 2cm kalınlığında malzeme görülmüştür. Bahsi geçen yolda temel çalışmasının yapılmadığı yol kotunun değişmediğinden anlaşılmaktadır. De elektrik direğinin temeli ve iş kapsamı dışındaki diğer yollarla olan kot eşitliği bu yolda sadece öbeklerin doldurulduğu veya bitüm esaslı sıvı malzemenin dökülmeden önceki mıcır malzemesinin olduğu ve bu malzemenin kalınlığının 2cm olduğu anlaşılmıştır.
Kızıltepe Büyükayrık Mahallesindeki 2019 yılında yapıldığı iddia edilen yolda;
Daha önce inşa edilen asfalt malzemesinin zamanla aşındığından veya kazındığından dolayı yer yer boşluklar görülmüştür. Oluşan bu öbekler doldurularak mevcut kalıntı asfalt üst kotuna kadar çıkılacak şekilde temel malzemesi serilmiştir. Bu şekilde serilen temel malzemesinin yaklaşık asfalt kalınlığı olan 2cm kalınlığında serildiği görülmüştür.
Kızıltepe Altıntoprak-Araköy Mahallesi arası 2019 yılında yapıldığı iddia edilen yolda;
Daha önce inşa edilen asfalt malzemesinin zamanla aşındığından veya kazındığından dolayı yer yer boşluklar görülmüştür. Oluşan bu öbekler doldurularak mevcut kalıntı asfalt üst kotunu 2cm aşacak şekilde temel malzemesi serilmiştir. Bu şekilde serilen temel malzemesinin yaklaşık asfalt kalınlığı olan 4cm kalınlığında serildiği görülmüştür.
Sonuç olarak yukarıda anılan köylerde serilen temel malzemesinin ortalama 3cm serildiği anlaşılmıştır. Bu malzeme işin dosyasında sıkışmamış 20cm yerine 3cm yapılmış ve bu sonuç %15’ inin yapıldığı gerçeğini ortaya çıkarmıştır.
Ayrıca, söz konusu işin Birim Fiyat Sözleşme olduğundan 28/10/2019 tarih ve 27781 sayılı Fen İşleri Daire Başkanlığı Oluru ile söz konusu yapım işine ait sözleşme bedeli olan 11.179.700,00 TL ye ek olarak (%19,91) e tekabül eden 2.226.000,00-TL iş artışı yapılması ve yeni sözleşme bedelinin 13.405.700,00-TL olması kararlaştırılmıştır.
Özet olarak, son hak edişte verilen ödemelerin tamamı alttemel malzemesi, malzeme nakli ve malzeme serme işlemleri bulunmaktadır. Oysaki yerinde yapılan incelemeler neticesinde alttemel malzemesine ait %15’lik uygulama olduğu görülmüştür.
Toplamda 13.403.605,97-TL ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. İşin sadece %15’inin yapıldığı gözlemlendiğine göre 13.403.605,97-TL den ihalenin %15 i yapıldığından, yükleniciye 11.393.065,08-TL fazla ödeme yapılmıştır.
Sanırım sevgili okurların kafasını fazla karıştırdım. Tüm bunları yazmak zorundaydım. Çünkü; Mardin Büyükşehir Belediyesi kayyumunca yapılan bir ihalenin sonucundaki yolsuzluğun bedeli yapılmayan işlerin bedeli olarak toplam 2 yükleniciye ödenen oluşan 31.284.542.2 TL (KDV Hariç) mablağındaki kamu zararı oluştuğu belirtilmiştir.
Sonuç olarak İçişleri Bakanlığı Müfettişlerinin Tazmin Raporunda yapılan tüm bu fazla ödemelerin bu işte imzası olan kamu görevlilerinden tazmini istenmiştir.
Tam bu noktada genç bir müfettişken yaptığım bir soruşturma sonucunda İl Müdürleri ve Vali görevden alınmıştı. Beni Ankara’ya Bakanlığa çağırmışlardı. Orada yine müfettiş olan genel müdür abimiz demişti ki sen sanıyor musun ki bu paranın tümünü ildekiler yemiş? Bu para bakanlığa kadar dağıtılmıştır. Demişti. Sanırım anladınız…
Kültürlerin buluştuğu, Mezopotamya’nın kadim kenti Mardin, 6 bin yıllık tarihi boyunca böylesine bir yolsuzluk yaşamamıştır. Sadece bu bir ihaledeki yolsuzluk, aslında tüm kayyumların hikayesidir.
*Mardin Büyükşehir Belediyesi Kayyum Öncesi Genel Sekreteri / HDP Uzlaşma Kurulu Üyesi
