Her gün toplumun başka bir kesimiyle hesaplaşan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, şimdi de daha iyi bir hayat için ülkeyi terk eden gençleri ‘süfli’ hevesler peşinde koşmakla suçladı ve yine kendini övdü ama gerçekler öyle değil
İktidardaki durumu zayıfladıkça ve ekonomik/siyasi krizin altında beli bükülen kesimlerden tepki aldıkça her türlü muhalefete ve eleştiriye ‘vatana ihanet’e varan suçlamalarla yaklaşan AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bu kez de geleceğini Türkiye’de göremeyen ve daha iyi bir hayat için yurt dışına gitmek isteyen gençleri hedef aldı. Önceki gün kamuoyunda tartışmalara yol açan Etlik Şehir Hastanesi Açılış Töreni’nde konuşan Erdoğan, “Sırf daha iyi arabaya binmek, daha yeni telefon alabilmek, sırf daha çok konsere gidebilmek gibi süfli (aşağılık, adi) heveslerle başka ülkelerin başka toplumların kapısına varanlara acıyarak bakıyoruz. Bugün böyle bir hevesle yola çıkanların yarın merhamet ve şefkat ihtiyacı duyduklarında sığınacakları bir aile, bir sosyal bünye bir devlet mekanizması bulamayınca yaşayacakları pişmanlığı tahmin edebiliyoruz” dedi. Erdoğan, daha önce de çalışma koşullarının zorluğu ve ‘değersizleştirici’ söylemler yüzünden yurt dışına gitmek isteyen hekimlere “Giderlerse gitsinler” diye yanıt vermişti.
İşsizlik birinci sırada
Erdoğan, gençleri adi ve aşağılık hevesler peşinde koşmakla suçlasa da hayat pahalılığı ve gelecek endişesi yüzünden gençlerin yaşamlarını yurt dışında kurma eğilimi tartışılmaz bir gerçek. Bu yılın şubat ayında Almanya merkezli Konrad-Adenauer-Stiftung (KAS) Derneği’nin Türkiye üzerine yaptığı araştırmada da gençlerin yüzde 73’ünün yurt dışına gitmek istediği belirtilmişti. Bianet’in yayınladığı araştırma, 28 ilde ve 3 bin 243 kişiyle yüz yüze araştırma Z kuşağının sosyo-ekonomik ve sosyo-politik durumunu, Türkiye’nin güncel sorunlarına bakışını ve geleceğe dönük beklentilerini içeriyordu. Araştırmaya göre 18-25 yaş kuşağındaki gençler politikacılara ve siyasi partilere güvenmiyor, gençler yurt dışında yaşamak istiyor. Gençlerin yüzde 82.9’u, “Türkiye’de gelir dağılımının dengesiz olduğunu, eşit olmadığını” söylerken, gelir dağılımının dengeli ve eşit olduğunu söyleyenlerin oranı ise sadece yüzde 1.8 olarak belirlenmiş, gençler, işsizliğin birinci nedeni olarak “adam kayırmacılık ve torpili” gösterirken, yüzde 64.1’i de “kamuya işe alımlarda ehliyet ve liyakate göre davranılmadığını düşündüğünü” belirmişti. Araştırma, gençlerin yüzde 56.1’lik kesiminin politikacılara “hiç güvenmediğini” ve bu oranın “güvenmem” diyenlerle birlikte yüzde 76.7’ye çıktığını, yüzde 48’inin de Cumhurbaşkanına “hiç güvenmediğini” ve bu oranın “güvenmem” diyenlerle birlikte yüzde 58.8 olduğunu tespit etmiştir.
Mesele konser değil
Verilere göre, gençlerin yüzde 62.5’i “Ülkenin bugünkü yönetiminden hiç memnun değilim, Türkiye kötü yönetiliyor” diye görüş belirtiyor, bu soruya “yönetimden çok memnunum” diyenlerin oranı yüzde 5.9. Katılımcıların dörtte biri ise bugünkü yönetim durumunu orta halli -ne iyi ne de kötü yönetiliyorolarak değerlendiriyordu. Araştırmanın en önemli bulgularından biri “İmkânınız olsa Türkiye’de mi yaşamak istersiniz yoksa başka bir ülkede mi?” sorusuna verilen yanıtla ortaya çıkmış, gençlerin yaklaşık yüzde 72.9’u fırsat verilse veya imkânı olsa Türkiye dışındaki bir ülkede yaşamak istediğini belirtmişti. Başka ülkelerde yaşamak isteğinin motivasyonlarına bakıldığında ise ilk sırada yüzde 32.4’lük bir oranla, “Oradaki yaşam koşullarının Türkiye’deki yaşam koşullarından daha iyi olması” gerekçesi yer alıyor. Gidilecek ülkede insan haklarının daha gelişmiş olması, daha fazla özgürlük olması ve Türkiye’de iş sorunu ve orada daha kolay iş bulabileceği gerekçeleri de sıralanıyor.
AKP’liler de gitmek istiyor
Aynı günlerde yayınlanan MetroPOLL’ün anketine göre ise, seçmenlerin yüzde 53’ü yurt dışında yaşamak veya okumak istiyor. AKP seçmeninin yüzde 21.4’ü, MHP seçmeninin yüzde 29.7’si yurt dışında yaşamak veya okumak isterken, bu oran İYİ Parti seçmeninde yüzde 57.1, CHP seçmeninde yüzde 76.1 oldu. HDP seçmeninde ise bu oran yüzde 82.3 çıktı. Gençlerdeki oranlara bakıldığında ise 18-34 yaş arası gençlerin yüzde 64.3’ü yurt dışında yaşamak ve okumak istiyor. “Hayır, istemem” diyenlerin oranı yüzde 34.8, “Fikrim yok/Cevap yok” diyenlerin oranı yüzde 1. 35-54 yaş arasının yüzde 48.4’ü yurt dışında yaşamak veya okumak isterken, 55 yaş ve üstü kesimde bu oran yüzde 43.4 olarak görülüyor.
Yetenek düşmanı politikalar
Aynı konuda 2018’de yapılan başka bir araştırmanın sonuçları da çarpıcı. İsviçreli ekonomi okulu International Institute for Management (IMD) tarafından 2005 yılından bu yana yapılan Dünya Yetenek Endeksi’ne göre Türkiye, 63 ülke arasında 51. sırada bulunuyor. Son bir yıl içerisinde 2 basamak ilerleme kaydetmesine rağmen, sıralamadaki düşüş, Türkiye’nin yetenekleri değerlendirme konusunda her geçen gün daha da kötüye gittiğini gösteriyor. Endeksin yayınlanmaya başladığı 2005 yılında Türkiye, 63 ülke arasında 39. sırada bulunuyordu. Gerileme özellikle son yıllarda hızlanmaya başladı. 2014 yılında 35. sırada bulunan Türkiye 2015 ve 2016 yıllarında 46. sıraya geriledi. Geçen yıl ise 53. sırada yer aldı.
Demokrasi çökmüş halde
Gençleri en çok iten etkenlerden biri de Türkiye’nin giderek özgürlükler açısından yaşanmaz hale gelmesi ve soluk alamaz hale gelmeleri. İsveç’ten Göteburg Üniversitesi V-Dem Enstitüsü, 2022 demokrasi endeksinde Türkiye, demokrasi endeksinde 179 ülke içinde 147. sırada yer aldı. Sıralamada alttaki yüzde 10-20’lik kısımda olan Türkiye, “otoriterleşen ülke” olarak işaretlendi. 179 ülkelik sıralamada Türkiye’nin üzerinde Mısır, Ruanda, Bangladeş gibi ülkeler yer alıyor. İngiltere merkezli araştırma ve analiz şirketi Economist Intelligence Unit (EIU) tarafından yapılan değerlendirmede de Türkiye, Demokrasi Endeksi’nde 2021 yılında 167 ülke arasında 103. oldu. Türkiye, 21 ülkenin değerlendirildiği Batı Avrupa bölgesinde ise son sırada yer aldı. Sonuç olarak veriler, Erdoğan’ın gençlere yönelttiği ‘hevese kapılıp gitme’ suçlamasının tersine, insanların yaşamlarının sonunu karanlık gördüklerini ve yeni bir ufuk aradıklarını gösteriyor.
Üniversiteler çaptan düştü
Gençlerin yurt dışı tercihlerinde rol oynayan en önemli etkenlerden biri de Türkiye’deki eğitim kalitesinin giderek düşmesi, özellikle her kentte dükkan gibi açılan üniversitelerin gelecek vaat etmemesi. Round University Ranging (RUR), her yıl yayımladığı Dünya Üniversiteler Sıralaması’nın 2022 versiyonunu geçtiğimiz mayıs ayında paylaştı. Liste, dünyanın en iyi üniversitelerini ortaya koyarken, Türkiye’deki üniversitelerin dünya sıralamasındaki durumunu da göstermiş oldu. Listeye göre, Türkiye üniversitelerinin ilk 500’e girişi, ancak 336. sıradan ODTÜ ile başlıyor, kayyumla çökertilen Boğaziçi Üniversitesi ise ancak 437. olabiliyor. Listede Boğaziçi Üniversitesi 50, Bilkent Üniversitesi 132, Hacettepe Üniversitesi 161 ve İstanbul Teknik Üniversitesi 72 sıra birden gerilemiş durumda
HABER MERKEZİ
