Türkiye’de OHAL sonrası onlarca radyo kapatılırken, İçişleri Bakanlığı tarafından bölgede çok sayıda ‘kaçak yayın’ yapan radyo kuruldu. Radyolar hakkında şikayetler artınca Bakanlık radyoları tek bir şirket adı altında toplamaya başladı
Türkiye’de 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminin ardından 20 Temmuz 2016’da ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan 668 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle (KHK) 31 Aralık 2016’ya kadar toplam 178 basın-yayın kuruluşu kapatıldı. KHK ile kapatılan medya organları arasında 3 haber ajansı, 16 televizyon, 45 gazete, 15 dergi ve 23 radyo yer aldı. Yine bu süre içinde yüzlerce gazeteci tutuklanırken, Kürtçe yayın yapan radyo ve televizyon kanalları özellikle hedef alındı. Kürt kentlerinde kapatılan basın-yayın organlarının yerlerine ise, iktidara yakın yayın organları ikame edilmeye çalışıldı. Kürt kentlerinde bu kapsamda emniyet kontrolünde olan internet sitelerinin yanı sıra çok sayıda radyo kuruldu.
Belediyeler merkez
Özellikle Kürt kentlerinde “terörle mücadele” adı altında kurulan radyolar, “kaçak yayın” yaparak, faaliyete geçirildi. Bölgede iktidar ve özellikle de İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya yakın yayıncılık yapan radyolar, yerele ait radyolar şeklinde kurgulanırken, ilgi görmelerini sağlamak için Kürtçe, Türkçe, Arapça ve kimi kentlerde İngilizce yayınlarını sürdürüyor. Kurulan radyoların birçoğu kaymakamlık binalarından yayın yaparken, ayrıca kayyım atanan HDP’li belediyelerde de kurulan radyolar bulunduğu öğrenildi. Kimilerinin vericileri kayyım belediyelerinin binalarında yer alırken, Mardin’in Kızıltepe ilçesinde kurulan Başak Radyo, belediyeyi hem merkez olarak hem de verici noktası olarak kullanıyor.
Tepkiler üzerine tekleşti!
Uzun bir süredir “kaçak yayın” yapan söz konusu radyolar, RTÜK denetiminde olan özel radyolar tarafından defalarca şikayet edildi. Ancak ne RTÜK ne de kaymakamlıklar bu şikayetleri dikkate almadı. Bir süre sonra söz konusu radyolar hakkında şikayetler artmaya başlayınca, İçişleri Bakanlığı “kaçak yayın” yaptırdığı radyoları tek bir şirket adı altında toplamaya başladı. Bu kapsamda Van’da kurulan Erciş FM ile Tutak FM isimli radyoların merkez olduğu bir şirket kuruldu. RTÜK kayıtlarında kurulan radyolar genel olarak Erciş FM, Tutak FM olarak kaydedilirken, bunun TRT kurumu oldukları belirtildi.
Kurulan radyolar
Buna göre bölge kentlerinde kurulan radyolar şu şekilde;
- Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 2019 yılı Ocak ayında 97.7 frekansında kurulan Başak FM, Kızıltepe Kaymakamlığı’nın desteğiyle kuruldu. Radyonun açılışına İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile birlikte dönemin vali, kaymakam, AKP İl Başkanı ve AKP’li milletvekilleri katıldı. Kürtçe ve Türkçe yayın yapan radyonun ilk konukları arasında da İçişleri Bakanı Süleyman Soylu yer alıyor. Başak FM’in vericileri ise, kayyım yönetimindeki Kızıltepe Belediye binasının üzerinde duruyor. RTÜK kayıtlarında ismi Erciş FM, Tutak FM olarak geçiyor.
- Mardin’de kurulan bir diğer radyo 99.0 frekansında yayın yapan Nusaybin FM oldu. Mart 2019’da kurulan Nusaybin FM’in açılışı, dönemin Mardin Valisi ve kayyım Mustafa Yaman ile dönemin AKP’li yöneticileri ve AKP Mardin Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Mehmet Vejdi Kahraman tarafından gerçekleştirildi. RTÜK kayıtlarında ismi Erciş FM, Tutak FM olarak geçiyor.
- Urfa’da, Valilik Suriye Destek ve Koordinasyon Merkezi’nin desteklediği Barış Pınarı FM isimli radyo Ocak 2020’de kuruldu. Türkçe, Kürtçe, Arapça ve İngilizce yayın yapan radyonun Urfa ile Kuzey ve Doğu Suriye’de farklı frekanslarda yayın yapması sağlandı. Bu kapsamda Urfa’da 106.0, Ceylanpınar ve Serêkanî’de 106.2, Akçakale ve Girê Spî’de 105.8 frekansları, söz konusu radyonun hizmetine verildi. Bir süre sonra TRT de söz konusu radyoyu destekleyenler listesine katıldı.
- Antep’te kurulan Delal FM 99.5 ile 95.9 frekansları üzerinden yayın yapıyor. Ağırlıklı olarak Arapça yayın yapan Delal FM, Kuzey ve Doğu Suriye kentlerine dönük yayınlarında İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın programlarına ağırlık veriyor. Ancak radyonun RTÜK kayıtlarında ismi yer almıyor.
- Van’da Erciş FM adıyla 90.0 frekansı üzerinden yayın yaptırılıyor. Radyo, Ocak 2019’da Erciş Kaymakamlığı tarafından kuruldu. RTÜK kayıtlarında ismi Erciş FM, Tutak FM olarak geçiyor.
- Benzer şekilde Ağrı’da ise, 94.4 frekansı üzerinden Tutak FM’e Ocak 2019’da yayın yaptırılmaya başlandı. RTÜK kayıtlarında ismi Erciş FM, Tutak FM olarak yer alıyor.
- Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde, Doğubeyazıt Radyo Ocak 2019’da 104.4 frekansı üzerinden yayına başladı. RTÜK kayıtlarında ismi Erciş FM, Tutak FM olarak geçiyor.
- Hakkari’de kurulan Çukurca FM 91.1 frekansı üzerinden yayın yaparken, radyonun resmi internet sayfasında destekçileri Çukurca Kaymakamlığı ve İçişleri Bakanlığı olarak belirtiliyor. Radyonun internet sitesinde “Hakkari’nin Çukurca Kaymakamlığı tarafından, İçişleri Bakanlığı desteğiyle kurulan Çukurca FM, 17 Eylül 2018 91.1 frekansla yayın hayatına başlamıştır” deniliyor. RTÜK kayıtlarında TRT kurumu olarak geçiyor. RTÜK kayıtlarında ismi Çukurca FM olarak geçiyor.
- Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde de 95.1 frekansında Yüksekova FM kurulurken, destekçileri İçişleri Bakanlığı ve Yüksekova Kaymakamlığı olarak görülüyor. RTÜK kayıtlarında ise, TRT Kurumu olarak geçiyor. RTÜK kayıtlarında ismi Erciş FM, Tutak FM olarak yer alıyor.
- Şırnak’ın Cizre ilçesinde Kaymakamlık bünyesinde kurulan ve TRT’nin de desteklediği Cizre Nergis FM 96.0 frekansında yayın yapıyor. Radyo sürekli olarak Şırnak Valisi, ilçe kaymakamları ve kayyımlarını konuk alırken, kayıtlarda TRT kurumu olarak geçiyor. RTÜK kayıtlarında ayrıca ismi Erciş FM, Tutak FM olarak yer alıyor.
Ahmet Kanbal -Mardin-MA
