AKP-MHP yönetiminin, Kürtlere operasyon izni için ABD ve Rusya’nın kapılarını çaldığı bir dönemde İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, Ankara’da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile görüştü. İran, bir işbirliği taslağı sundu
Tahran’da Irak Başbakanı Mustafa Kazımi ile görüşen Hüseyin Emir Abdullahiyan, Ankara’ya geçerek Erdoğan ve Çavuşoğlu ile bir dizi görüşme gerçekleştirdi.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile baş başa görüşme gerçekleştirdi. Türkiye ile İran arasındaki ikili ilişkiler, Kürtler, Suriye, Yemen, Ukrayna’daki savaş, Irak ve Afganistan’daki durum görüşüldü.
Abdullahiyan ve Çavuşoğlu 27 Haziran gecesi gerçekleşen görüşme sonrası ortak basın açıklaması yaptı. Abdullahiyan, İbrahim Reisi hükümetinin komşu politikası kapsamında Türkiye ile ilişkilerini geliştirmek istediğini söyledi.
Müzakere ve barışçıl yol vurgusu
Çavuşoğlu’nun daveti üzerine bu ziyaretin yapıldığına dikkati çeken Emir Abdullahiyan, ”Bize göre Türkiye’deki dostlarımızın güvenlik sorunları müzakere ile ve barışçıl yolla dikkate alınmalı ve giderilmelidir” dedi.
Emir Abdullahiyan şunları söyledi: ”Bu ziyaret kapsamında ikili meselelerin yanı sıra, iki ülke arasındaki uzun vadeli stratejik işbirliği planına odaklanacağız. Bugünkü ziyaretimle İran-Türkiye Uzun Vadeli Stratejik İşbirliği Anlaşması belgesi ile ilgili İran’ın taslak metni ile önerilerini sayın Çavuşoğlu’ya verdik. İran-Türkiye Ortak Ekonomik Komisyon Başkanı yakında iki ülke arasında imzalanan anlaşmaların takibi için Türkiye’yi ziyaret edecek. Konsolosluk işleri, suçluların iadesi ve mahkumların değişimi meselesini de gündeme getirdik. İkili parlamento ilişkileri ve sınırı ticareti ile sınır çarşılarının yaygınlaştırılmasına vurgu yapıldı.
İki ülke ortak ekonomik komisyon toplantısının yakın bir tarihte yapılmasını kararlaştırdık. Öte yandan İran-Türkiye Yüksek Konsey Toplantısı’nı Cumhurbaşkanları düzeyinde gerçekleştirmeyi umuyoruz. Defalarca belirttiğimiz gibi komşuluk ve komşu odaklı politikamızı doğrultusunda İran ile Türkiye arasındaki ilişkilerin derinleştirilmesini ve daha da güçlenmesini yeğliyoruz. Çevre ve kum fırtınaları meselesi, bölgemizin ciddi sorunudur ve İran’da bazı illerde bu sorunla karşı karşıyayız. İki hafta içinde Tahran’da bu kon ile ilgili bir konferans düzenleyeceğiz. İran ile Türkiye arasında oluşturulan ortak komitede kum fırtınaları meselesi ile ilgili teknik ve uzman düzeyinde görüşmelerimiz sürüyor.
Yemen’de ateşkesi destekliyor ve bu ülkede insani kuşatmanın kaldırılması ve siyasi çözümün uygulanmasını istiyoruz. Libya’da da birleşik yasal bir devletin oluşmasından yanayız. İran’ın İsrail rejiminin faaliyetlerine ilişkin hassasiyet ve görüşlerini açıkça sayın Çavuşoğlu’na ilettim. İran ile Batı tarafının yeni görüşme turunda anlaşma ancak ABD ve 3 Avrupa ülkesinin gerçekçi olması ile sağlanabilir. Yeni tur müzakerelerin ABD ve Avrupa’nın gerçekçi olması ile anlaşmayla sonuçlanmasını umuyoruz. Sayın Çavuşoğlu’na AB Dış Politika Temsilcisi Josep Borrell’in Tahran ziyareti ve yaptırımların kaldırılmasına ilişkin müzakerelerin sürdürülmesi ile ilgili mutabakatımız hakkında bilgi verdim.
Yeni tur müzakerelerin ABD ve Avrupa’nın gerçekçi olması ile anlaşmayla sonuçlanmasını umuyoruz”
Abdullahiyan, İran-Türkiye Karma Ekonomik Komisyon (KEK) Toplantısı’nın yakın gelecekte yapılacağını kaydetti.
Abdullahiyan, “Sayın Çavuşoğlu ile çevre sorunları ve bölgedeki toz bulutu problemi hakkında konuştuk” dedi.
Yakında ABD ve AB ülkeleriyle yapılması planlanan İran konulu nükleer müzakerelere ilişkin Emir Abdullahiyan, “Yaptırımların kaldırılmasına yönelik müzakerelerin yeni turunda, karşı tarafların gerçekçi olması şartıyla bir anlaşma sağlanmasını umuyoruz” diye konuştu.
Çavuşoğlu açıklamaları
Çavuşoğlu da Emir Abdullahiyan ile Türkiye ve İran arasındaki ikili ilişkileri tüm boyutlarıyla ele aldıklarını belirterek, farklı alanlarda eş güdüm ve işbirliğini nasıl geliştirebileceklerini de konuştuklarını aktardı.
Kovid-19 salgını nedeniyle Türkiye ile İran arasındaki karşılıklı ziyaretlerde aksama olduğunu dile getiren Çavuşoğlu, Ankara ile Tahran arasındaki karşılıklı ziyaretlere ivme kazandırmak istediklerini kaydetti. Çavuşoğlu ayrıca “Bu konuda birlikte çalışmaya devam etmemiz gerekiyor. Çünkü terör hepimizin ortak düşmanı” dedi.
İran’a karşı uygulanan yaptırımları eleştiren Mevlüt Çavuşoğlu, “Biz İran’a yönelik tek taraflı yaptırımlara her zaman karşı olduk. Bu yaptırımları doğru bulmuyoruz. Umuyoruz ki Nükleer Anlaşma’nın yeniden işler hale getirilmesi için tüm taraflar adımları atarlar” diye konuştu.
Erdoğan da ağırladı
Erdoğan 27 Haziran 2022 Pazartesi gecesi İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ı sarayda kabul etti. Basına kapalı gerçekleştirilen kabulde, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da hazır bulundu.
Kritik başlıklar
Son dönemde ekonomik krizin enflasyonu yükseltmesi, Şengal, Federe Kürdistan, Kuzey ve Doğu Suriye, Irak’taki hükümet krizi, petrol ve doğalgaz hatları krizi, nükleer müzakereler gündemdeydi. Rusya’nın Ukrayna savaşına odaklanırken Suriye’deki etkisinin azalması ve İran’ın boşluğu doldurması tartışmaları yapılıyordu. Türkiye, ABD ve Rusya’dan, Astana-18’de de Rusya ve İran’dan izin isteyip Til Rifat ve Minbic’e kapsamlı bir operasyon izni vermesini istiyordu. İran, Federe Kürdistan bölgesinde Hewler dahil birçok yere, enerji şirketlerine füze saldırıları düzenliyordu. İran etkisindeki bazı Haşdi Şabi milis grupları Federe Kürdistan’daki bası TSK üslerine füzeler atıyordu. Yine Türkiye ev İran, Irak’taki hükümet krizine müdahil olmuş yandaş hükümetler kurdurmaya çalışıyordu. Irak’ta hükümet Ekim 2021 seçiminden beri kurulamazken, Bağdat ile Hewler arasında petrol ve doğalgaz satışı ve gelir paylaşımı konusunda da kriz yaşanıyordu
Zincirleme ziyaretler
Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi, 25 Haziran’da Suudi Arabistan’a gitti. Cidde’de Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile görüştü. Kazımi, 26 Haziran’da da İran’a geçip Tahran’da Cumurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi ile başbaşa görüşme yaptı. Kazımi İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahyan ile de bir araya geldi. Görüşme sonrası Hüseyin Emir Abdullahyan 27 Haziran’da Türkiye’ye geçti ve gece Erdoğan ve Çavuşoğlu ile görüşmeler yaptı.
Emir Abdullahiyan’ın Türkiye temaslarını tamamladıktan sorna Hazar Denizi’ne kıyısı olan ülkelerin oluşturduğu Hazar Beşlisi Grubu Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katılmak üzere Türkmenistan’a geçti.
ANKARA
