Emeklilik şartlarını tamamlayan ancak yaşa takılan yüzlerce kişi geçimlerini sağlayabilmek için çalışırken iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası’nda (SSGSS) yapılan değişiklikle emeklilik yaşı kadınlar için 60, erkekler için 65’e çıkartıldı. Bu durum birçok kişinin emeklilik hakkını engelledi. Özel sektör belli bir yaşın üzerindeki kişilerin iş akdine son verirken 45 yaş ve üstü yurttaşlar daha güvencesiz işlerde çalışmak zorunda kalıyor. Her yıl yüzlerce kişi emekli olması gerekirken iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi verilerine göre 3 Kasım 2002-3 Kasım 2021 tarihleri arasında iş cinayetlerinde hayatını kaybeden 28 bin 380 işçiden yüzde 20-25’i emekli olduğu halde çalışan, emeklilik yaşını beklediği için çalışmak zorunda kalan ve emekli olma hakkını sigortasız çalıştığı ya da sigortası düzenli yatırılmadığı için kazanamayan işçilerden oluşuyor.
51 yaş ve üstü olanlar
İSİG’e göre 2022 yılının ilk dört ayında 51 yaş ve üstü en az 141 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. 2021 yılında ise aynı yaş grubundaki en 687 işçi yaşamını yitirdi. Verilere göre 2020 yılında aynı yaş grubundaki en az 867 işçi hayatını kaybederken bu sayı 2019 yılında kayıtlara 481 olarak geçti.
Mezopotamya Ajansı’ndan Berivan Kutlu’ya değerlendirmelerde bulunan Ankara Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (EYT SYDD) Başkanı Ersin Kotan, birçok kişinin emekli olamadığı için çalışmak zorunda bırakıldığını ve iş cinayetlerinde hayatlarını kaybettiklerini ifade etti.
İşlerine son veriyorlar
İşverenlerin belli yaşın üzerindeki işçileri çalıştırmak istemediğini ifade eden Kotan, işverenlerin verimliliği bahane ederek işçileri işten çıkardığına vurgu yaptı. Ekonomik kriz nedeniyle işsizliğin arttığını söyleyen Kotan, “Belli bir yaşa geldikten sonra insanların fonksiyonları azalıyor verimlilik azalıyor. Özel sektörde 35 yaşından büyüklerin iş bulması kolay değil zaten işsizlik aldı başını gidiyor. Yaşınız büyük ise hiçbir yerde iş bulamıyorsunuz” diye konuştu.
Mağduriyet yaşıyoruz
Emeklilik hakkı elde ettikleri halde emekli olamadıklarını hatırlatan Kotan, “Bu bir sorun ve buna kayıtsız kalındı. Bizler sorunlarımızı sık sık anlatıp adımların atılmasını talep ediyoruz ama hükümetten bir cevap gelmedi. En son Meclis’te bir görüşme yaptık. AKP Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu ile görüştük. Kendisi ‘bu yılın sonuna kadar çözülecek’ dedi, inanmak istiyoruz. 23 yıldır mağduriyet yaşıyoruz 25 yıl çalıştığımız halde emekli olamıyoruz” dedi.
Emekli olamadıkları için prim ödemeye devam ettiklerini söyleyen Kotan, “Devletin bize vermesi gereken 400-500 bin TL arası bir tazminat ama biz hala prim ödüyoruz hakkımızın ödenmesini talep ediyoruz” diye konuştu.
Yoksulluk
Birçok üyelerinin 50 yaşında emekli olamadığını ve özel sektördeki işlerinden atıldıklarını ifade eden Kotan, “Birçok üyemiz 50 yaşında emekli olamıyor ama özel sektörde de iş bulamıyor. Ailelerinin destekleriyle hayata devam ediyorlar. Emekli maaşlarının en düşüğü 2 bin 500 TL ama bu geçinmeye yetmiyor” dedi.
Ekonomik krizini emeklileri ve işsizleri daha fazla etkilediğini söyleyen Kotan,“Aileler yemekten gıdadan kesmeye başlıyor. Porsiyonlar küçülmeye başladı. Yoksul ailelerin çocukları daha önce belki iki günde bir bardak süt tüketiyordu ama şimdi 5 günde bir bardak veya yarım bardak süt içiyorlar. Bazıları ise hiç içmiyor” ifadelerini kullandı.
Emekli maaşları eridi
Kotan, çıkan yasalarla emeklilik maaşlarının düşürüldüğüne dikkati çekerek “2008’de çıkan kanunla emekli aylığı bağlama oranları yüzde 28’lere kadar düştü. Eskiden emekli olup 2 bin TL alacak olan işçi şu an bin- bin 100 TL almak zorunda bırakıldı” ifade bu bağlanma oranlarının düzeltilmesi gerekiyor.
İş cinayetlerinde yaşamını yitiren 50 yaş üzeri işçilerden bazılarının kimlikleri şöyle:
“* Fatma Taşçı (69) Kıbrıs Güzelyurt’ta çalıştığı Kalyoncu Narenciye Fabrikası’nda forklift çarpması sonucu 23 Mayıs 2022’de hayatını kaybetti.
* Kaşif Tunç (75) Sivas Zara Kaplan köyünde 1 Mayıs günü beslediği ineğin memesine yapışan keneyi eliyle çıkarmıştı. Tunç, 21 Mayıs 2022’de Kırım-Kongo kanamalı ateşi nedeniyle yaşamını yitirdi.
* Mehmet Köse (69) 20 Mayıs 2022’de Adıyaman’da inşaat halindeki bir binanın kanalizasyon çalışması için açılan çukurda hurda demirleri toplarken göçük altında kalarak hayatını kaybetti.
*Celal Gündüz (50) İzmir Aliağa’daki fabrikada gaz sıkışması sonucu çıkan silonun metal kapağının içinde bulunduğu konteynerin üzerine düşmesi sonucu 18 Mayıs 2022’de hayatını kaybetti.
* İdris Say (63), 15 Mayıs 2022’de Karabük Eskipazar’da Üçevler-Kayı Köyü arasında sürdürülen sulama kanalı inşaatında çalışırken ekskavatörün altında kalarak hayatını kaybetti.
* Zekeriya Derviş (63) 11 Mayıs 2022’de Kahramanmaraş’ta civarı sigortasız olarak çalıştığı inşaatta kafasına çimento torbası düşmesi sonucu yaşamını yitirdi.
* Ercan Özege (56), 26 Nisan 2022’de Antalya Alanya’da palmiye ağacını budarken kalp krizi geçirip hayatını kaybetti.
* Emin Erşan (54) 23 Nisan 2022’de Aydın Kuşadası’nda bir satış mağazasında elektrik arızasını tamir ederken akıma kapılarak hayatını kaybetti.
* Hikmet Sungur (77) 1 Nisan 2022’de Kayseri Melikgazi’de çalıştığı inşaatın asansör boşluğuna düşerek hayatını kaybetti.
