Kürecik sulayacak toprağı son derece sınırlı olan 25 Kürt köyünden oluşan bir yöre. Buna rağmen yörede bir baraj yapıldı, üç köyde daha baraj yapılması planlanıyor. Bir baraj için yapılmak istenen ÇED raporu için halk toplantısı köy halkının tepki göstermesi üzerine yapılamadı
Hüseyin Kalkan
Malatya’nın Akçadağ ilçesine bağlı Kürecik beldesinde, akarsuyu ve sulanacak arazisi sınırlı olmasına rağmen gölet ismi altında üç baraj yapılmak istenmektedir. Bu barajlarda biri Kürecik’in Harunuşağı (Harunan) köyünde, biri Kürecik’in merkezi olan Kepez (qapaz) ve Durulova köyünde yapılması planlanmaktadır. Kürecik Taşevler köyündeki barajın inşaatı bitmiş bulunmaktadır. Bu projelerin hayata geçmesi ile birlikte yörede 4 adet baraj kurulmuş olacak. Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından planlanan bu üç baraj için bölgede üç kil ocağı ve bir taş ocağı açılması da projenin detayları arasında yer alıyor.
Halk protesto etti
Bu kapsamda 26 Mayıs günü Harunuşağı köyünde yapılmak istenen Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu için halk katılım toplantısı kimsenin katılmaması üzerine yapılamadı. Devlet görevlilerinin Harunuşağı köyüne geldiği sırada Malatya Çevre Platformu Eşsözcüleri Olcay Yücel, Ramazan Derin, Gül Erdoğan ve HDP İl Eşbaşkanı Perihan Yücekaya ve kalabalık bir halk topluluğu köyde bulunuyordu. Halkın toplantıya katılmaması ve köyde bir baraj kurulmasını istemediklerini belirtmeleri üzerine görevliler bir tutanak tutup köyden ayrıldılar. HDP İl Eşbaşkanı Perihan Yücekaya, bölgede sadece baraj yapımının planlanmadığını, maden ocakları için başvuruların da bulunduğunu belirterek şunları söyledi: “Kürecik’i büyük bir maden ocağı haline getirmek istiyorlar. Daha doğrusu bütün Malatya için planları bu. Malatya genelinde 977 ÇED uygunluk başvurusu bulunduğunu öğrendik. Ayrıca ÇED uygunluk belgesi aramada birçok proje hayata geçirilmekte. Devlet Su İşleri belgelerinde 86 tesisin yapımından söz edilmektedir. Bunların çoğu barajdır. Bu belgeye göre yaklaşık 50 baraj yapımı planlanmaktadır.”
Kamulaştırılan toprak sulanacaktan fazla
Bu projelerle ilgili sorularımızı yanıtlayan Malatya Çevre Platformu Eşsözcüsü Olcay Yücel, DSİ’nin projeler için bazen baraj, bazen gölet dediklerini belirterek, “Sulanacak dedikleri toprak, baraj yapımı için kamulaştırılan topraktan daha az. Bu da bu projelerin yapım amaçlarını karartıyor” dedi. Yücel’in sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:
* Kürecikte yapılması planlanan bu tesisler baraj mı gölet mi?
Şimdi Devlet Su İşleri de bu konuda kendisi ile çelişiyor. Ulaştığımız bazı belgelerde gölet olduğunu bazı belgelerde de baraj olduğunu belirtiyor. Ama biz meseleyi uzmanlarına sorduk. Mesela jeoloji uzmanı Atabey Eşref’e sorduk, bize bunun derinliği ve kapsadığı alan itibariyle bir gölet olmadığını, baraj olduğunu söyledi. Benim elimde DSİ’ye ait belgeler var, birçok yerde bu projeden bahsederken baraj olduğunu belirtiyor. ‘Harunuşağı Barajı, Kepez Barajı’ diyor. Ama bunu halka kabul ettirmek için son anda gölet diye değiştirdiklerini tahmin ediyorum. Her iki köyde de sulama göleti veya barajı gerektirecek kadar sulanacak toprak yok. Bu baraj için kamulaştıracak alanlar sulanacak alanlardan fazla. Bunu ezberden söylemiyorum, elimde haritalar var. Aslında bütün Kürecik’te bu kadar arazi yok. Dağlık bir bölge, ekilebilir arazi kalmadı. Sadece bazı bölgelerde başta kayısı olmak üzere meyve ağaçları var. Zaten bu yüzden bu yöre hem Avrupa’ya hem büyük kentlere büyük göç vermiştir. İnsanlar burada ev yapıyor, tatil mevsiminde geliyorlar. Bir gelir elde etmek için değil, yöreyi sevdikleri, iklimine alışık oldukları için köylerini ziyaret ediyorlar. Zaten Harunuşağı köyünde daha önce bir gölet yapılmıştı. İçme suyu için. Ama kullanılmadı, atıl kaldı. Bunu Malatya Büyükşehir Belediyesi yapmış, ama DSİ’nin burada zaten bir gölet olduğundan haberi yok.
* Baraj veya gölet ne fark ediyor?
Gölet diyerek baraj yapmalarının amacı, sulama olmadığını gösteriyor. Zaten Kürecik dağlık bir bölge, o kadar sulayacak toprak yok.
* ÇED raporu için halkın katılım toplantısı nasıl gerçekleşti?
Bu toplantı 26 Mayıs’ta yapıldı. Görevliler geldi Harunuşağı köyüne, halk toplantıya katılmadı. Halk katılmadı ve o toplantı yapılmadı. Bu olumlu bir gelişme. Böylece bir süre ÇED raporunun çıkması engellenmiş oldu. Toplantıyı her köyde ayrı ayrı yapmaları gerekiyor. Bu proje 5 köyü kapsıyor. Üç köyde baraj yapılıyor, ama diğer köylerde kil ocağı açılıyor.
* Bu gelişmeden sonra bu projeler kesin olarak suya düştü diyebilir miyiz?
Hayır. Tekrar toplantı isteyebilirler. Ya da başka yöntemler gündeme getirebilirler. Bizim halk olarak uyanık olmamız ve mücadele etmemiz gerekiyor.
* Size göre bu projenin amacı ne?
Aslında sanki projenin bazı bölümlerini gizliyorlar. DSİ’nin bir listesini görmüştüm, Malatya’da tam 67 baraj yapmayı planlıyorlar. Akarsuyun son derece az olduğu Kürecik’te bu 4. baraj projesi. Kepez Çayı sadece ilk bahar bir hafta su taşır. Durulova’ya da bir tane yapma ihtimali var. Ora da öyle, akarsu yok. Bir ihtimal olarak şöyle bir düşünce var çevre ile ilgili kesimlerde. Belki ilerde burada çok sayıda maden ocağı açacaklar ve bu suları orada kullanacaklar. Belki sadece bazı müteahhitlik firmalarına kaynak aktarmak için de yapılıyor olabilir. Planladıkları bütün projeleri gerçekleşirse, Kürecik 25 köyü içine alan büyük bir maden ocağı olur.
Halk katılmadı
Malatya Çevre Platformu Eşsözcüsü Ramazan Derin toplantı ile ilgili yaptığı açıklamada şunları belirtti: “Harun uşağı köyünde ÇED mevzuatı gereği yapılmak istenen halkın katılımı toplantısı Kürecik halkının tepkisi sonucu yapılamadı. Bu durum düzenlenen bir tutanak ile kayıt altına alındı. Gerek toplantı mahalindeki halkın yoğun tepkisi, gerekse barajın yapılacağı mahalde yaptığımız gözlemler ile halkın tepkisinin yerinde olduğu gerçeği ile karşılaştık. Bölgede bir baraj yapımına gerektirecek kadar toprak bulunmamaktadır. Köylülerle yaptığımız istişareler sonucu herkesin bu dereden yeterince faydalandığını, arazilerimizin artma ihtimali olmadığı gibi yeni arazi açma gibi bir düşünceleri olmadığını söylediler. Bu projede ısrar edilmesinin nedenini anlayamadık. Bakanlık yetkilileri bu konuda yeterli bir açıklama yapmadılar. Bu durum bazı şüpheleri taşımaktadır. Su debisi standartlarının çok altında olan bir dere üzerinde 2 adet baraj veya gölet yapılmasının anlamı nedir? Uzmanlarımızın yaptıkları çalışmalar neticesinde projenin sulama amaçlı olmadığı, içme suyu projesi olmadığı, enerji üretim amaçlı olmadığı tespit edildiğine göre geriye bir tek seçenek kalmaktadır. Bu politik veya rantsal bir girişimidir.”
Malatya bir maden ocağı olacak
Malatya genelinde 977 adet Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED) başvurusu bulunmaktadır. ÇED raporunda gerek görülmeyen projeler de bulunmakta. Devlet bunların artmasını istemektedir. Malatya Çevre Platformu Eşsözcüleri bu listenin her geçen gün arttığını ve haftalık olarak listeyi güncellediklerini anlatıyorlar. ÇED başvurularının ilçelere göre dağılımını şöyle veriyorlar.
Merkez 133
Akçadağ İlçesi: 117
Arapgir İlçesi: 40
Arguvan İlçesi: 33
Battalgazi İlçesi: 74
Darende İlçesi: 44
Doğanyol İlçesi: 5
Doğanşehir İlçesi: 147
Hekimhan İlçesi: 80
Kale İlçesi: 8
Kuluncak İlçesi: 61
Malatya (Merkez): 10
Pütürge İlçesi: 48
Yazıhan İlçesi: 45
Yeşilyurt İlçesi: 265
