İHD Eşbaşkanı Öztürk Türkdoğan, 651’i ağır olmak üzere bin 517 hasta tutuklunun acilen tahliye edilmesini ve ölene kadar tutma yaklaşımının kaldırılmasını istedi: “Serbest bırakılanlar arasında suç örgütü üyeleri ve adli suçlular var. Maalesef siyasi tutuklular bunun dışında tutuldu”
İnsan Hakları Derneği (İHD) Merkezi Hapishane Komisyonu, İHD Eşbaşkanı Öztürk Türkdoğan ve İHD Merkez Yürütme Kurulu (MYK) üyesi Nuray Çevirmen, güncel hasta tutuklu listesini derneğin genel merkezinde düzenlenen basın toplantısıyla duyurdu. Toplantıda konuşan İHD Eşbaşkanı Öztürk Türkdoğan, cezaevlerindeki hasta tutuklularının yaşam haklarını korumak amacıyla çalışma yaptıklarını belirterek, cezaevlerinde 341 bin 502 tutuklu bulunduğunu kaydetti. Türkdoğan, cezaevlerinde 651’i ağır olmak üzere bin 517 hasta tutuklunun olduğunu belirtti.
‘Suç örgütü üyeleri bırakıldı, siyasiler bırakılmadı’
Pandeminin başında yapılan düzenlemeyle birçok adli tutuklunun tahliye edildiğini ve tutuklular arasında ayrım yapıldığını ifade eden Türkdoğan, “Serbest bırakılanlar arasında suç örgütü üyeleri ve adli suçlular var. Maalesef siyasi tutuklular bunun dışında tutuldu” dedi.
46 hasta tutuklu yaşamını yitirdi
Cezaevlerinde 2021 yılı içinde 46 hasta tutuklunun hayatını kaybettiği bilgisini veren Türkdoğan, “2021 yılın içerisinde en az 46 hasta tutuklu cezaevinde hayatını kaybetti ve 3 ağır tutuklu ise tahliye edildikten sonra kısa sürede hayatını kaybetti” diye konuştu. Türkdoğan, hasta tutuklularının cezaevlerinde yaşam savaşı verdiğine dikkati çekerek serbest bırakılmalarını talep etti.
‘Çok azına ulaşabildik’
Ağır hasta tutuklu sayısında artış olduğunu belirterek kronik sorunun devam ettiğini sözlerine ekleyen Türkdoğan, sevkler, sürgünler, mahpusların iletişimlerinin önündeki engeller, cezaevleri ve tutuklu sayısının yüksekliği ve İHD’ye ulaşmada yaşanan sorunlar nedeniyle hasta tutuklu tespitlerinin zor olduğunu belirtti. Türkdoğan, “Hasta mahpusların çok az kısmına ulaşabildiğimizi belirtmek isteriz” dedi.
Tümü iyileşmeleri için serbest bırakılmalı
Hasta tutuklularının tedavi edilmediğini vurgulayan Türkdoğan, kişi hak ve özgürlüklerinin yok sayıldığını söyledi. Türkdoğan, “Hayatını yalnız idame edemeyen” tüm hasta tutuklularının tahliye edilmesi gerektiğini ifade ederek, şunları belirtti: “Adli Tıp Kurumu (ATK) hasta tutuklular için cezaevinde kalabilir raporu veriyor. Örnek olarak Aysel Tuğluk ve Mehmet Emin Özkan’ı verebiliriz. Bize göre kanundaki bu hüküm kaldırılmalı, ağır hasta mahpusların tümü iyileşmeleri için serbest bırakılmalıdır. İnfaz sistemindeki sorunlar ve 2005 yılında yürürlüğe giren ‘5275 Sayılı Ceza Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun’ insan haklarının ön planda tutan anlayışın dışında güvenliği öne çıkarıp kişi hak ve özgürlüklerini yok sayan uygulamaların bütününü oluşturmuştur.”
‘ATK güvenirliğini yitirdi, rolü kaldırılmalı’
ATK’nin tek karar verici merci olmaktan çıkarılması gerektiğini dile getiren Türkdoğan, “Halen hapishanelerde bulunan ağır hasta ve mahpusların tümü tam teşekkül herhangi bir hastane raporuna istinaden derhal salıverilmeli” diye konuştu. “Cezaevinde Kalabilir” raporları nedeniyle ATK’nin toplum nezdinde güvenilirliğini yitirdiğini hatırlatan Türkdoğan, devamla şöyle konuştu: “Mahpuslar için tam teşekküllü ve üniversite hastaneleri tarafından verilen raporlara rağmen Adli Tıp Kurumu bu raporların aksi yönünde rapor düzenleyerek yaşam hakkı ihlaline neden olmaktadır. İnfaz yasasının ‘Hapis cezasının infazının hastalık nedeni ile ertelenmesi’ başlığını taşıyan 16. Maddesinde 24 Ocak 2013 tarihinde 6411 Sayılı Yasa’yla birlikte yapılan değişiklikle ‘maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen ve toplum güvenliği bakımından tehlike oluşturmayacağı değerlendirilen mahkûmun cezasının infazı üçüncü fıkrada belirlenen usule göre iyileşinceye kadar geri bırakılabilir’ hükmü bile tam olarak uygulanmamaktadır. Kanundaki ‘Hayatını yalnız idame ettirme’ kriterine aykırı olarak ATK raporlar vermektedir.”
Ölene kadar tutuklu kalma ilkesi kaldırılsın
Uzun tutukluluk sürelerini de değerlendiren Türkdoğan, “Ölene kadar tutuklu” kalmalı ilkesinin uygun olmadığını ve PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın da aralarında bulunduğu uzun süre cezaevinde olanların serbest bırakılmasını istedi.
Ağır hasta tutuklu sorunun bir hapishane sorunu olduğunu vurgulayan Türkdoğan, sorunun yeni cezaevleri yapılarak çözülemeyeceğini söyledi. Türkdoğan, cezaevlerindeki sorunların çözülmesi için acil tedbirleri şöyle sıraladı:
“*Halen hapishanelerde bulunan ağır hasta mahpusların tümü tam teşekkülü herhangi bir hastane raporuna istinaden derhâl salıverilmeli, tedavileri ailelerinin yanında sürdürülmeli ve sağlık sigortası devlet tarafından karşılanmalıdır;
* ATK sağlık sebebiyle infazın ertelenmesi raporlarında son ve tek merci olmaktan çıkarılmalı ve tam teşekküllü hastaneler ve Üniversite hastanelerinin raporları da kabul edilmelidir.
* Sağlık sebebiyle infazın ertelenmesi kararlarında cumhuriyet savcılarının takdir yetkisi kaldırılmalı, hastanelerin verdiği raporlar esas alınarak cezaların infazları ertelenmeli, hasta mahpusların infaz ertelemesi önündeki “toplum güvenliği bakımından tehlike” kriteri kanundan çıkarılmalıdır;
* AİHM’in Gurban/Türkiye grup kararları uyarınca mahpusların müddetnamelerinde yaşları ve sağlık durumları dikkate alınarak tahliye olabilecekleri uygun bir tarih yer almalıdır;
* AİHM’in Gülay Çetin – Türkiye kararında belirttiği hususlara uyulmalı, hasta mahpusların tahliye edilmemesinin AİHS’in 3’üncü maddesinin ihlali olduğu hatırda tutulmalıdır;
* Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, hasta mahpusları durumunu yakından ilgilendiren Gülay Çetin/ Türkiye kararında, mahpusların hastalıklarının ilerlemesine yol açan uygulamalar içinde olan devletin AİHS’de işkence yasağını düzenleyen 3. ve ayrımcılık yasağını düzenleyen ve 14. maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle Türkiye’yi mahkûm ettiği unutulmamalıdır.
* Cumhurbaşkanının sağlık sebebi ile mahpusları af yetkisini düzenleyen genelgesi değiştirilmeli, Cumhurbaşkanı ağır hasta mahpuslar ile ilgili yetkisini ayrım gözetmeksizin kullanmalıdır.
* Türkiye’nin mevcut infaz rejimi BM Mandela Kurallarına uyumlu hale getirilecek şekilde değiştirilmeli, TMK bakımından infazda ayrımcılığa son verilmelidir.”
ANKARA
