Rusya’nın Ukrayna’ya 24 Şubat’ta açtığı savaş sonrası yaptırımlar ağırlaştırılınca Kremlin fosil yakıt kartını çıkardı. Putin yönetimi Rus Rublesi ile ödeme şartı koyarken, Bulgaristan ve Polonya’ya doğal gaz sevkiyatı kesildi. Gözler ithalatçı ülkelerin ne yapacağında…
Rusya’nın doğalgaz şirketi Gazprom, Bulgaristan ve Polonya’ya doğal gaz sevkiyatını durdurması yeni bir kriz doğurdu.
Ukrayna’ya savaş açan Rusya’ya AB ülkelerinin fosil yakıt (Kömür, petrol, doğalgaz) bağımlılığı Rusya’nın Polonya ve Bulgaristan’a 26 Nisan 2022 itibariyle durdurması yeni bir krizin fitilini ateşledi. Yaşanan “enerji savaşları”nda Gazprom gerekçe olarak Ruble’yle ödeme sistemine uymamalarını gösterirken, alternatif doğalgaz ve petrol rotalarını arayışı ivme kazandı. Bu rota içinde Türkiye, İsrail, Federe Kürdistan, Irak ağırlık kazanırken, enerji için Avaşin, Zap, Metina’da olduğu gibi askeri operasyonlara da kapılar açıldı.
Enerji pastası için olanlar…
Putin yönetimi Donetsk ve Luhansk (Lugansk) bağımsızlığını tanıma belgesi imzalayınca 23 Şubat 2022’de Alman hükümeti 7,4 milyar euroluk Kuzey Akım 2 (Nord Stream-2) doğalgaz boru hattı için onay sürecini durdurdu. Rusya’nın Avrupa’ya doğal gaz taşıyan Nord Stream-1 hattı gib hatları vardı. Rusya’nın Türkiye’ye doğal gaz sevkiyatını yapan Mavi Akım (Blue Stream) ve Tük Akımı (TurkStream) doğalgaz hatları da bulunuyordu.
Rusya Başkanı Vladimir Putin “dost olmayan” ülkelerin (48 ülke) Rus doğal gazı karşılığı olarak “Ruble”yle ödeme yapmalarına ilişkin ilgili kararnameyi 31 Mart akşamı imzaladı. Euro veya Dolar ile ödeme yerine Rus Rublesi ile ödeme süreci 1 Nisan 2022 itibariyle başlatıldı.
AB’nin lokomotif ülkeleri Almanya ve Fransa karşı çıkıp sözleşmeler gereği ödemeleri Euro ile yapmaya devam edeceklerini kaydederken; savaş ve “Ruble ile öde” restiyle birlikte Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkede enerji tedarikinde ve enerjide çeşitlendirme tartışmaları ivme kazandı.
Baltık ülkeleri Letonya, Litvanya ve Estonya 2 Nisan 2022 günü Rusya’dan doğal gaz ithalatını durdurdu. Letonya doğal gaz depolama şirketi Conexus Baltic Grid’in Müdürü Uldis Bariss, “Gaz sevkiyatı konusunda Rusya’ya güven duyulup duyulmayacağına ilişkin hâlâ bazı şüpheler varsa, son gelişmeler güvenilmeyeceğini açık bir şekilde gösterdi. 1 Nisan’dan bu yana Letonya, Estonya ve Litvanya’ya Rus doğal gazı akmıyor” dedi. Litvanya Devlet Başkanı Gitanas Nauseda da, Twitter hesabından “Bu aydan itibaren Litvanya’da Rus gazı yok. Bunu biz yapabiliyorsak, Avrupa’nın geri kalanı da yapabilir” paylaşımı yaptı.
Rusya’nın doğal gaz şirketi Gazprom Polonya ve Bulgaristan’a 26 Nisan 2022 itibariyle durdurdu. Diğer ülkelere de kesebilecekleri uyarısı yapıldı.
AB ülkeleri, ABD, Katar, Cezayir, Nijerya, İsrail, Irak, Federe Kürdistan gibi alanlardan, Doğu Akdeniz ülkelerinden doğal gaz sağlama arayışı içine girdi.
Peki hangi ülkeler petrol devi? Hangi ülkeler doğal gazda ilk sıralarda yer alıyor. AB ülkelerinin bağımlılık oranları ne? İşte petrol ve doğal gaz tablosu?
Petrol devi ve satış yaptığı ülkeler
Günlük üretime göre dünyada ilk üç petrol üreticisi sırasıyla ABD, Suudi Arabistan ve Rusya. Rusya’dan sonra gelen petrol üreticileri sırasıyla Kanada, Irak, Çin, BAE, İran, Brezilya, Kuveyt.
AB’nin lokomotif ülkelerinden Almanya 2021’de ham petrol ithalatının yaklaşık yüzde 34’ünü Rusya’dan karşılamıştı.
- İtalya petrol ihtiyacının yüzde 13’ünü Rusya’dan alıyor.
- Fransa petrolün yüzde 7’sini Rusya’dan ithal ediyor.
- Polonya, doğal gazın yüzde 55’ini Rusya’dan alıyor.
- Çekya, petrolün yüzde 50’sini Rusya’dan alıyor.
- Yunanistan petrolün yüzde 26’sını Rusya’dan alıyor.
- İspanya, petrol ihtiyacının sadece yüzde 4,5’ini Rusya’dan karşılıyor.
- AB’den ayrılan İngiltere petrolün yüzde 8’ini Rusya’dan alıyor.
- ABD petrol ihtiyacının yaklaşık yüzde 3’ünü Rusya’dan karşılıyor.
Doğal gazda ilk sırada
Avrupa sanayisi ve konutları Rusya’nın ve Körfez ülkelerinin petrolüne ve doğal gazına bağımlı. AB ülkeleri doğal gazın yaklaşık yüzde 40-50 kadarını Rusya’dan alıyor.
- Rusya doğal gazını en fazla ithal eden ülkeler sırasıyla Almanya, İtalya, Belarus, Türkiye, Hollanda, Macaristan, Kazakistan, Polonya, Çin, Japonya.
- Dünyada doğalgaz rezervi olan ülkeler sıralamasında Rusya birinci, İrna ikinci, Katar üçüncü. Sıralama şöyle: Rusya, İran, Katar, Türkmenistan, ABD, Suudi Arabistan, BAE, Nijerya,Venezuela, Cezayir, Irak, Avusturalya, Çin, Kanada, Malezya, Mısır, Azerbaycan, Norveç, Kazakistan, kUveyt, Özbekistan, Libya, Hindistan, Endonezya, Umman, Pakistan, Arjantin, Ukrayna, Brezilya, Bangladeş, Peru, Bolivya, Angola, Kongo.
- Almanya, doğal gazın yüzde 55 kadarını Rusya’dan, yüzde 29-30 kadarını Norveç’ten ithal ediyor.
- İtalya’nın doğal gazın yüzde 40 kadarını Rusya’dan ithal ediyor.
- Fransa doğal gazın yüzde 17’sini Rusya’dan alıyor.
- Çekya doğal gazının yaklaşık yüzde 90’ını Rusya’dan alıyor.
- Yunanistan doğal gazın yüzde 39’unu Rusya’dan alıyor
- Bulgaristan doğal gazın yüzde 70-80’ini Rusya’dan alıyordu. Rusya 26 Nisan’da Bulgaristan’a gaz akışını kesti.
- Bulgaristan ile Gazprom sözleşmesi 2022 sonunda bitiyordu. Bulgaristan sözleşmeyi yenilemeyi düşünmediklerini açıklamıştı.
- Türkiye, doğal gazın yüzde 45 kadarını Rusya’dan alıyor.
- Polonya doğalgazın yüzde 40’ını Rusya’dan alıyordu. Sözleşmesi Ekim 2022’de doluyordu. Polonya sözleşmeyi yenilemeyeceğini ilan etmişti Gazprom, Ruble ile ödeme yapmadığı gerekçesiyle 26 Nisan’da Polonya’ya gaz sevkiyatını kesti.
- AB’den ayrılan İngiltere doğal gazının gaz arzının yüzde 5’ini Rusya’dan sağlıyor
- Bu arada Irak Petrol Bakanlığı 27 Nisan’da Bağdat’ın 375 km güneyindeki Dikar şehrindeki Nasiriye Petrol Sahası’nda 20 yeni petrol kuyusu açma sürecinin başladığını duyurdu. Gözler İsrail, Federe Kürdistan, Suudi Arabistan gibi körfez ülkelerinden, Doğu Akdeniz enerji denkleminden oluşturulacak tedarik hatlarında.. Bu hatlardan akacak petrol ve doğalgaz ile Rusya’nın tedarik zincirindeki pozisyonunun zayıflatılması yönünde görüşmeler ve açıklamalar sıklaşmış durumda.
DIŞ HABERLER
