Hüseyin Aykol
Türkiye’de siyasi ittifaklar ve partiler koşar adım seçim sürecine giderken, cumhurbaşkanlığı yarışında denklem dışı bırakılmak istenen Halkların Demokrasi Partisi’ne (HDP) açılan kapatma davasında zaman ayarı tamamen Anayasa Mahkemesi’ne geçmiş bulunuyor.
Geçen yıl bugünlerde hakkında başlatılan inceleme ve ardından açılan kapatma davası ile HDP, Meclis’teki üçüncü büyük parti olmasına rağmen, ülkenin parlamenter sistemi dışına itilmek isteniyor. İlkinde incelenmeye bile değer görülmeyerek iade edilen iddianame, biraz daha eli-yüzü düzgün hale getirilerek 7 Haziran 2021 günü tekrar Yüksek Mahkeme’ye verildi. Bu arada, MHP’nin AYM’yi kapatmakla tehdit etmesinin ardından, iddianame 21 Haziran 2021 günü bu kez kabul edildi.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın hazırladığı iddianame ve ekleri 9 Temmuz 2021 günü HDP’ye tebliğ edilince, kapatma davasının takvimi işlemeye başladı. Prosedür gereği HDP, iddianameye karşı ön savunmasını iki ay içinde vermesi gerekiyordu. Bu yüzden, Eylül ayı başlarında HDP ön savunmasının AYM’ye verilmesi beklenirken; partinin yüksek mahkemeden talep ettiği 4 aylık ek sürenin 2 ay olarak kabul edilerek verildiği öğrenildi.
Bunun üzerine, HDP iddianameye karşı hazırladığı ön savunmasını 5 Kasım 2021 günü Anayasa Mahkemesi’ne verdi. Ön savunma, hemen Yargıtay Başsavcılığı’na verildi. Başsavcılık da, kendisine prosedür gereği verilen bir aylık sürenin daha sonunu beklemeden -24 gün içinde- esas hakkındaki mütalaasını hazırlayarak, 29 Kasım 2021 günü Anayasa Mahkemesi’ne ulaştırdı.
Siyaset yasağı sorunu
Anayasa Mahkemesi, hakkında siyaset yasağı getirilmesi istenen HDP’nin eski ve yeni yöneticilerinin -451 kişi- kendilerini AYM’de nasıl savunacaklarını -HDP’nin başvurusu üzerine- müzakere etmeye başladığı için Başsavcılığın esas hakkındaki mütalaasını HDP’ye tebliğ etmekte acele etmedi. Haklarında 5 yıl boyunca siyaset yasağı getirilmesi istenen kişilere 843 sayfalık kapatma iddianamesi tebliğ edilmeye başlandı ve bir ay içinde savunmasını vermeleri istendi.
Halkların Demokrasi Partisi, siyaset yasağı getirilmek istenen 451 kişi arasında, artık partileriyle ilişkisi olmayan pek çok kişi olduğu ve kendilerinin yapacağı savunmanın onları siyaseten bağlamayacağından hareketle, her bir bireyin kendisinin yapacağı savunma ardından Başsavcılığın onlar hakkında da esas hakkında mütalaa vermesi gerektiğini belirtti. Ancak AYM, HDP’nin bu değerlendirmesini uygun bulmadı ve Başsavcılığın esas hakkındaki mütalaasını 20 Ocak 2022 günü HDP’ye tebliğ etti.
Böylece HDP hakkındaki kapatma davasının takvimi yeniden işlemeye başladı. Buna göre, partinin bir ay içinde esas hakkındaki mütalaaya karşı yazılı savunmasını AYM’ye vermesi gerekiyordu. Bu yüzden HDP’nin yazılı savunmasını 21 Şubat gününe kadar vermesi beklenirken; HDP’nin yazılı savunma için AYM’den talep ettiği 4 aylık ek sürenin 2 ay olarak kabul edildiği partiye 16 Şubat 2022 günü tebliğ edildi.
Bu durumda, HDP esas hakkındaki mütalaaya karşı vereceği yazılı savunmayı 21 Nisan 2022 gününe kadar verebilme imkanına sahip oldu. Ancak ondan sonraki takvimin işlemesinde inisiyatif tamamen AYM’nin eline geçmiş bulunuyor.
Yani en geç 21 Nisan günü HDP’nin yazılı savunmasını alan AYM, kendi belirleyeceği bir süre sonrasında önce Başsavcı’yı sözlü olarak dinleyecek. Yine bir süre sonra HDP’yi sözlü olarak dinleyecek. Ardından AYM raportörü kapatma davasında tarafların yazılı ve sözlü olarak yaptığı iddia ve savunmaları raporlaştıracak ve AYM üyelerine bu rapor dağıtılacak. En sonunda da, kapatma davasının tüm üyelerin katılımıyla görüşülmesine başlanacak.
İşte kapatma davasının 21 Nisan’dan sonra yaşanacak tüm aşamalarında, takvimin işleyişi tamamen Anayasa Mahkemesi’ne bağlı olacak. Yani AYM, kendi iş yüküne göre, bundan sonraki aşamaları belirleyip, yönetecek. Kapatma davasının sonunda nasıl bir karar çıkacağını ise Anayasa ya da yasalar ve hatta salt hukuk anlayışı değil; muhtemelen o dönemin siyasi konjonktürü belirleyecek.
KAPATMA DAVASININ TAKVİMİ
2 Mart 2021……: Yargıtay, HDP hakkında inceleme başlattı
17 Mart 2021….: Yargıtay, AYM’de kapatma davası açtı
31 Mart 2021….: AYM, kapatma iddianamesini iade etti
7 Haziran 2021 : Kapatma için ikinci iddianame verildi
21 Haziran 2021: AYM, iddianameyi bu kez kabul etti
9 Temmuz 2021: İddianame ve ekleri HDP’ye tebliğ edildi
2 Eylül 2021…..: HDP’ye ön savunma için iki ay ek süre verildi
5 Kasım 2021…: HDP, ön savunmasını AYM’ye verdi
29 Kasım 2021.: Başsavcı, esas hakkındaki mütalaasını verdi
20 Ocak 2022..: Esas hakkındaki mütalaa HDP’ye tebliğ edildi
16 Şubat 2022.: Mütalaaya cevap için iki aylık ek süre verildi
21 Nisan 2022.: HDP yazılı cevabını AYM’ye verecek
Bir süre sonra..: Taraflar, ayrı ayrı AYM’de sunum yapacak
En az bir ay…..: AYM raportörü, raporunu hazırlayacak
Kısa bir süre….: Rapor, AYM üyelerine dağıtılacak
Belirsiz süre….: Belirlenen tarihte yargılama başlayacak
