İsrail ve BAE tarihinde bir ilk oldu. İsrail ile BAE arasında normalleşme süreci kapsamında İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un (Yitzak Herzog) BAE’yi ziyaret etti. Suudi hava sahası kullanıldı
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog bir ilki gerçekleştirerek Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) ziyaret etti. Abu Dabi Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan’ın karşıladığı Herzog, BAE’yi ziyaret eden ilk İsrail cumhurbaşkanı oldu.
Isaac Herzog’un (Yitzak Herzog) uçağına BAE’ye giderken İsrail’in diplomatik ilişkilerinin bulunmadığı Suudi Arabistan’ın hava sahasını açarak izin verdi.
BAE ziyaretini “tarihi bir yolculuk” olarak nitelendiren Herzog, “Bin Zayid’e başarılar diliyorum; İsrail ile barış anlaşması imzalayan cesareti ve cesur liderliği için minnettarım” ifadelerini kullandı.
Pilotun, “Şu anda Suudi Arabistan hava sahasındayız. Bir tarihe imza atıyoruz. Yakın zamanda başkentin (Riyad) üzerinden uçacağız” sözleri üzerine kokpite geçen Herzog “Şüphesiz bu çok etkileyici bir an” dedi.
Herzog ziyaret öncesi ABD’nin bir önceki başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda, 2020 yılında İsrail’in Bahreyn ve BAE ile diplomatik ilişkilerinin başlaması yönünde imzalanan İbrahim Anlaşmaları’na (Abraham Accords, 13 Ağustos 2020’de yapılan anlaşma) da atıfta bulunarak, veliaht prensin ‘bölge halklarına barış mesajı gönderen anlaşmadaki cesur liderliğini’ övmüştü.
Herzog, Abu Dabi Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al Nahyan ile gerçekleştirdiği toplantı öncesi, “İsrail Cumhurbaşkanı olarak BAE’ye ilk ziyaretimi yapıyorum. Dışişleri Bakanı Al Nahyan tarafından Abu Dabi’de yapılan bu sıcak karşılamadan çok memnunuz ve derinden etkilendik.” diye konuştu.
Başbakan düzeyindeki ziyaret
İsrail Başbakanı Naftali Bennett BAE’yi Aralık 2021’de ayında ziyaret etmiş, Abu Dabi’de BAE Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayid el Nahyan ile görüşmüştü. İsrail hükümeti Yemen’deki İran destekli Husilerin insansız hava aracı saldırılarına karşı BAE’ye güvenlik ve istihbarat desteği teklif etmişti. İlk kez İsrail’den bir başbakan BAE’yi ziyaret etmişti. Başbakanın da cumhurbaşkanın da ziyareti “tarihi” oldu.
Türkiye’ye geçecek
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan geçen hafta yaptığı açıklamada İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un şubat ayı başında Türkiye’yi ziyaret edeceğini söylemişti: “İsrail ile de bu alanda her türlü adımı atmaya varız. Nitekim Sayın Cumhurbaşkanı Herzog’un yine şubatın başında, yani ilk yarısında diyeyim bir ziyareti söz konusu. Bu ziyaretle birlikte de İsrail Türkiye ilişkilerinde yeni bir dönem başlayabilir.”
‘Düşman devlet’ statüsündeydi
BAE 2 Aralık 1971’de Birleşik Krallık’tan bağımsız oldu. BAE Kurucu Devlet Başkanı Zayid bin Sultan el-Nehyan, 1971 yılında İsrail’i “düşman devlet” olarak nitelendirmiş ve iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulmamıştı. ABD arabuluculuğuyla BAE ve İsrail 15 Eylül 2020’de Beyaz Saray’da İbrahim Anlaşmaları (Abraham Accords) imzalayıp yeni bir dönem başlatmıştı.
AKP-MHP yönetimi de ekonomisi ve dış ilişkileri kötüye gidince BAE ile normalleşme görüşmeleri yapıp anlaşmalar imzalamıştı.
AKP-MHP yönetimi son aylarda batıya yeniden yaklaşırken İsrail’e de normalleşme için mesajlar gönderiyordu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da sık sık daha önce ” ‘İsrail bir terör devletidir” dediği İsrail ile normalleşmek istediğini söylüyordu.
Türkiye ne demişti?
İbrahim Anlaşmaları (Abraham Accords) imzalanınca AKP MHP yönetiminin Dışişleri Bakanlığı şu açıklamayı yapmıştı: “ABD, İsrail ve BAE tarafından açıklanan ve İsrail-BAE ilişkilerinin bütünüyle normalleştirilmesini öngören ortak bildiriye ilişkin olarak Filistin halkı ve Yönetimi tarafından gösterilen güçlü ve müşterek tepkiyi haklı buluyoruz. 2002 yılında Suudi Arabistan öncülüğünde Arap Ligi tarafından geliştirilen ve İslam İşbirliği Teşkilatı’nca da desteklenen Arap Barış Planı’nın BAE tarafından tek yanlı bir tasarrufla ortadan kaldırılmaya çalışılması son derece endişe vericidir. Hal böyle iken, sözkonusu üçlü bildiriyi Filistin davasına destek olarak takdim etmenin hiçbir inandırıcılığı yoktur. Zaten ölü doğan ve hiçbir geçerliliği olmayan ABD planı üzerinden gizli hesaplar yapmaya çalışan BAE, bu şekilde Filistin’in iradesini de yok saymaktadır. BAE liderliğinin Filistin halkının ve Yönetiminin rızası hilafına Filistin adına İsrail’le müzakereler yürütme ve Filistin açısından hayati önem taşıyan konularda taviz verme yetkisi hiç bir şekilde yoktur. Kendi dar çıkarları uğruna Filistin davasına ihanet ederken, bunu adeta Filistin için yapılan bir özveri gibi takdim etmeye çalışan BAE’nin bu riyakar davranışını tarih de, bölge halklarının vicdanı da unutmayacak ve asla affetmeyecektir.”
Çavuşoğlu: İhanet ettiği açık
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da, “Abu Dabi bölgenin istikrarsızlığı için çaba sarfeden bir ülke, kendi çıkarları için Filistin davasına ihanet ettiği de açık” ifadesini kullanmıştı. İran Dışişleri Bakanlığı da anlaşmayı kınayarak, “stratejik aptallık” diye nitelendirmişti.
ABU DABİ
