Artvin Arhavi ilçesinde ‘Çılgın HES’ olarak bilinen MNG holdinge ait Hidro elektrik santrali (HES) türbini nedeniyle birçok evin duvarları 3 evin beton kolanları çatladı tavanları çöktü bir ev savcılık kararıyla boşaltıldı.
Arhavi – Geçen yıl yaşanan sel ve heyelan sonrası sular altında kalan Artvin’in Arhavi İlçesinde MNG holding tarafından 2012’de Kamilet Vadisi’nde yapımına başlanan 14 megavatlık Kavak Hidroelektrik Santral projesi, Cihani ve Kapisre derelerinin sularının 5 kilometre boyunca tünel ve borularla merkezdeki Cumhuriyet Mahallesi’nde yapılan Kavak Hidroelektrik Santrali’ne taşıdığı için, ‘çılgın HES’ olarak adlandırılan Kavak HES tribünü, su depolaması ve boşaltılması esnasında meydana gelen şiddetli titreşim nedeniyle hemen yanı başında bulunan 3 evin duvar ve zemininde çatlaklar oluşturdu, bir evin tavanında çökmeler oldu, bir evin kolonları çatladı bir ev savcılık kararıyla boşaltıldı. Cumhuriyet Mahallesinde ise bütün vatandaşlar HES ‘in çalışmasından rahatsız.
Çatlakların oluştuğu evlerde korku içerisinde oturan vatandaşlar MNG holdinge ait HES türbininin mahkeme kararıyla iptal edilmesine rağmen bu kararın uygulanmadığını iddia ederek hayatlarının tehlikede olduğunu söylediler.
‘Baş vurmadık şikayet etmedik merci kalmadı’
MNG Holding tarafından Arhavi, Cumhuriyet mahallesinde yapılan HES (Çılgın HES) mahkemenin iptal kararına rağmen faaliyet sürdürdüğünü, tüm şikayetlerine rağmen kimsenin kendileriyle ilgilenmediğini söyleyen Yaşar Abay, yaşadıkları sorunları anlattıkları birçok gazetecinin ise kendileriyle röportaj yapıp gittiğini ancak hiçbirinin MNG nin bu hukuksuz tutumunu haber etmediğinden yakındı.
‘Burada HES olmaz dedik dinlemediler’
MNG holdingin yargı kararlarını takmadığını kendisinin ve ailesinin MNG holding yöneticileri tarafından 10 yıldan beri tehdit edildiğini öne süren Abay;
“HES projesi yapılmaya başladığında biz burada mahallemizde su türbini yapılmasının sakıncalı olduğunu anlattık. Bizi dinlemediler. Şikâyet etmediğim yetkili hiçbir kurum kalmadı ancak on yıldır hiçbir sorunumuz çözülmedi.” dedi
HES’in faaliyetinin yasal olmadığını öne süren Abay, yıllar önce Rize idare mahkemesine açtıkları dava sonrası mahkemenin HES projesini iptal ettiğini, ‘çılgın HES’ projesi olarak bilinen Kavak HES’in imar planı Rize idare mahkemesi kararına uyularak Arhavi belediye meclisi tarafından oy birliğiyle iptal edildiğini ancak, bir takım kata kulelerle şirketin HES projesini tamamladığını dile getirdi.
Asliye hukuk mahkemesine 2018 yılında yeniden dava açtığını mahkemenin Artvin il sağlık müdürlüğüne “HES sağlık koruma bandı mesafesi ne kadar olmalıdır” diye yazı yazarak sorduğunu ve bu yazıya istinaden Artvin il sağlık müdürlüğünün ilgili mahkemeye;
“Belirtilen tesisin toplum ve çevre sağlığına yapacağı etkiler dikkate alınarak ilgili bakanlığın çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek gayrisıhhi müesseselerin etrafına barınacak sağlık koruma bandı mesafesinin belirlenmesi hakkında yönergesi kapsamında değerlendirildi:
Adı geçen sağlık koruma bandı 100 metre olarak önerilmektedir” şeklinde cevap vermiştir.
Evlerinin belirlenen 100 metre mesafede değil HES’e yani türbine 30 metre mesafede olduğunu söyleyen Abay “HES zulmünden toprağımızda evimizde yaşayamaz hale geldik Önlem alınmazsa HES yüzünden burada öleceğiz” diyerek yaşananlara tepki gösterdi.
‘On yıldan beri zulüm içinde yaşıyoruz’
Biz ailece HES in bu sarsıntısı yüzünden korkudan eve giremediğimiz için yağmur da çamurda karda kışta kıyamet de dışarda soba yakıp şemsiye altında bekledik. Türkiye Cumhuriyeti’nde işte adaletinden en ufağından en büyüğüne kadar on yıldır bu HES yüzünden zulüm içinde yaşıyoruz.
‘Mahkeme bitene kadar belki birimiz ölecek’
Yeniden mahkemeye verdik can güvenliğimiz yok dedik mahkeme devam ediyor bize diyorlar ki mahkeme bitene kadar ses çıkarmayın ama biz bugün burada mahkeme bitene kadar belki birimiz öleceğiz.
HES çalışmaya başladı mı deprem gibi sarsıntı oluyor ve evimizin tavanları betonlar kopmaya başladı. Birimizin başına taş düşecek, ağabeyimin evi tavanları tamamen çöktü, beton kirişler çatladı ev başına çöktü savcılık kararı ile ev kapatıldı”.
AK Partili belediye zamanında MNG adamları belediyeyi karargâh olarak kullandıklarını şimdiki CHP belediyesi de MNG ile karşı karşıya gelmek istemediğini, her iki belediye yönetiminden de memnun olmadığını ifade etti.
Allah’tan başka kimseden de çekinmediğini dile getiren Abay haksızlıklar karşısında hukuk mücadelesini sürdürmeye devam edeceğini söyledi.
‘Kendi arazimi kullanamıyorum tavuk besliyorum’
HES santralinin hemen dibinde bulunan arazinin kendisine ait olduğunu söyleyen Mehmet Emin dürmüş, arazisini bir müteahhitte verdiğini ancak yeri gören müteahhittin HES santralı kurulunca inşaat yapmaktan vaz geçtiğini kendi toprağını artık kullanamadığını ancak, tavukları arazide bakabildiğini onlarında tavuk olmasından dolayı yaşananları farkında olmadıklarından orda barındıklarını dile getiren Durmuş ; “ mahalle huzursuz para için koca bir mahalleyi mahvettiler huzurumuzu bozdular yazıklar olsun bu HES belasından bir an önce kurtulmamız lazım yoksa bize yaşam yok.
‘MNG çalışanları bizi tehdit ediyor baskı uyguluyor’
MNG çalışanları bizi tehdit ediyor dava ettiğimiz için. Eşim bahçeye çıktığında ıslık çalıyor, bizim yönümüze doğru yüksek sesle türkü, sert sert bakışlar vs şeklinde baskı ve tehditlerle bizi tahrik etmeye çalışıyorlar ancak nafile biz oyuna gelmeyeceğiz. Biz adalete hala güveniyoruz.”
Süleyman Abaya adlı vatandaş ise akrabası Yaşar Abay’ın söylediklerine katıldığını söylediklerine katıldığını MNG nin HES santralı yüzünden kendi topraklarında insanca yaşayamadıklarını söyledi.
‘Evimden çıkardılar kira yardımı bile yapmadılar’
HES santralinin bir gece çok büyük bir sarsıntı oluşturduğunu o esnada namaz kıldığını dönüp baktığında sarsıntıdan tavandan kopan betonun az daha başına isabet ettiğini, korkudan titrediğini, oğlunun “korkma” diyerek kendisini evden çıkardığını ve gece muhtar ve polise haber verdiklerini söyleyen Safiye Abay “benim çocuklarımın işi gücü yok. Savcı bu evden çıkın dedi kiraya çıktım ancak 4 yıldan beri tek kuruş kira yardımı bile etmediler. MNG şirketi gelsin evimi istimlak mı edecek satın mı alacak alsın artık burada bize yaşam yok.
‘Yetkililer çözüm bulsunlar hep güçlünün yanında olmasınlar’
Melek Abay, yıllardır kendilerine her türlü kötülükleri yaşattıklarını ve hala yaşadıklarını ifade ederek, gece evde uyurken belirli saatten sonra gece HES çalışması esnasında oluşan sarsıntı nedeniyle uyandıkların söyleyen Melek Abay ““Burada neler çektiğimizi burada yaşayanlar bilir. Çok mağduruz. İstiyoruz ki bir an önce bir karar çıksın mahkemeden. Biz kavgadan yana değiliz. Canımız tehlikede artık yetkililer bizi duysun bu işe bir çözüm bulunsun hep güçlünün yanında olmasınlar birazda mağdurları düşünsünler”
Süleyman ve İsmail Abay akraba olan vatandaşlar ise Yaşar Abay’ın yaşadıklarından farklı şeyler yaşamadıklarını ifade ederek,yıllardan beri verdikleri hukuk mücadelesine rağmen sorunun hala çözülmediğini , yerel idarecilerin HES konusunda adil davranmadığını güçlü olanların işlerini istedikleri gibi yürüttüklerini öne sürerek “ HES firması bizim topraklarımızdan elektrik üretip satıp para kazanıyor biz ise dede toprağımızda bunun ceremesini çekiyoruz. Her gece korkudan uyuyamıyoruz” diye yaşananlara tepki gösterdiler.
Ne olmuştu?
Artvin’in Arhavi ilçesinde 2012’de yapımına başlanan şehir merkezinden 5 km. uzaktaki dere suyunu tünellerle şehir merkezindeki yapılan elektrik santrallerine taşıyacağı için ‘çılgın HES’ olarak adlandırılan Kavak HES projesinin ‘ÇED olumlu’ kararı Rize İdare Mahkemesi tarafından iptal edilince vatandaşlar Arhavi Belediye Başkanlığına başvurarak hukuki bir zorunluluk olarak imar planların iptal edilmesini istemişti.
Arhavi Belediye Meclisi’nde Kavak HES projesine ait Eylül 2013’te onaylanan imar planı, Rize İdare Mahkemesi’nin kararına uyularak oy birliği ile iptal edilmişti.
Bu kararın ardından Ocak 2015’te yapılan meclis toplantısında Arhavi Belediye Başkanı Coşkun Hekimoğlu ile AKP’li üyeler, ‘yerel mahkemenin kararları üst mahkeme tarafından onaylanmadıkça bir sonuç doğurmaz’ diyerek imar planlarının iptali talebini reddetti. Bunun üzerine imar planlarının iptali talebi ile bölgede yaşayan Atilla Küçükkaya ve Yaşar Abay tarafından açılan davalar sonucunda Kavak HES projesinin imar planı Rize İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi.
Sonrasında daha önce talebi reddeden AKP’li üyeler de iptal yönünde oy kullandı.
Ancak aradan geçen süreçte yüklenici firma MNG tarafından bölgedeki çevreciler tarafından hukuka uygun olmadığı iddia edilen bir ÇED raporu yeniden alındı. Toplantıda bu ÇED raporuyla tekrar aynı imar planı meclise sunuldu. Meclise gelen imar planı ilgili mevzuat gereğince zorunlu olarak imar komisyonuna havale edildi.
Arhavi Belediyesi, daha önce tarım alanı olan Cumhuriyet Mahallesi’nin bir bölümünü, ‘Konut dışı kentsel çalışma alanı’ ilan ederek HES projesine onay verdi. Şehir içerisinde oluşu nedeniyle çevrecilerin tepkisine neden olan ve kamuoyunda, ‘Çılgın HES’ olarak bilinen HES inşaatına karşı çıkan vatandaşlar, Arhavi Doğa Koruma Platformu öncülüğünde ‘iptal’ davası açmıştı.
İki kez ‘ÇED olumlu’ raporu iptal edilen HES projesine karşı eylemler düzenlendi, hukuk mücadelesi verildi.
Yaşanan bu gelişmeler sonrası HES üretimine başladı hemen ardından suyun tünele alındığı Cihani Deresi yatağı kurumuş Arhavi halkı bu duruma tepki göstermişti.
Geçen yıl dünyaca ünlü Kamilet vadisinde HES çalışması yapan MNG holding vadinin 2 ay süresince çamur akmasına sebep olmuş yaşananlara yaşam savunucuları ve çeşitli siyasi parti tepki göstermişti.
Gençağa Karafazlı- Özel haber
