Kürt edebiyatının önemli isimlerinden Mahmut Baksi’nin ölümünün üzerinden 20 yıl geçti. Baksi’yle sürgünde tanışan Cewerî; ölümünün büyük bir boşluk oluşturduğunu söyleyerek, ‘Yeni nesil için umuttu’ dedi
Kürt edebiyatının önemli isimlerinden yazar ve gazeteci Mahmut Baksi’nin ölümünün üzerinden 20 yıl geçti. Kürt yazar, çevirmen ve gazeteci Fırat Cewerî, Baksi’nin ölüm yıl dönümünde Baksi’yle olan anılarını ve Kürt edebiyatındaki önemini anlattı. 12 Eylül darbesinden kısa bir süre önce Kürtçe yazma sevdası nedeniyle Türkiye’yi terk edip İsveç’e yerleşen Cewerî, Hesen Mizgîn’in bahsetmesiyle Baksi’yi tanıdığını söyledi.
Cewerî, Baksi ve Uzun…
Cewerî, Baksi’nin çok cana yakın, samimi ve nüktedan olduğunu söyledi. Herkesi güldürme yeteneğinin olduğunu söyleyen Cewerî, ilk kısa görüşmelerinin ardından uzun bir dostluğun başladığını bu dostluğun ölene dek sürdüğünü belirtti. Cewerî, Mehmed Uzun’un da kendilerine bu sıralarda eşlik ettiğini belirterek “Ben Baksi ve Uzun iyi bir üçlü olmuştuk. Bazen birbirimizin evinde masamızı kuruyor; siyasetten, edebiyattan konuşuyor, Kürtlerin geleceği hakkında derin sohbetlere dalıyorduk” dedi.
‘Büyük bir boşluk’
Baksi’nin o dönemler yaşadığı hastalık neticesinde yatalak olduğunu belirten Cewerî, “Baksi zamansız bir şekilde bitti. Hayatımda büyük bir boşluk oluştu” dedi. Baksi’nin çok yönlü olduğunu ifade eden Cewerî, “Kürt halkının bir an önce hak ve özgürlüklerine kavuşması için hep mücadele içerisindeydi. İsveç basını yoluyla Kürtleri, Kürtlerin haklı mücadelesini İsveç toplumuna tanıtan ender Kürtlerdendi” dedi.
‘Yeni nesil için umuttu’
Baksi’nin Kürt edebiyatındaki rolünün çok büyük olduğunu kaydeden Cewerî, “Aslında Baksi üç dilliydi; Kürtçe, İsveççe ve Türkçe. Her üç dilde de kitapları yayımlanıyordu ama Kürtçesi öndeydi. O, yeni nesil için bir örnek, bir umuttu” dedi.
İlk kıvılcımlar sürgünde
Modern Kürt edebiyatının ve Kürtçe gazeteciliğin temellerinin sürgün hayatı yaşayan kişilerce atıldığını söyleyen Cewerî, “Modern edebiyatımızın temeli olan sürgündeki kıvılcım da maalesef sönmeye doğru gidiyor. Ama diğer yandan Kürt edebiyatı, artık uluslararası düzeyde değer görüyor. Bu değeri görmek beni son derece mutlu ediyor.”
Mahmut Baksi hakkında
Modern Kürt edebiyatının önemli isimlerinden yazar ve gazeteci Mahmut Baksi, 1944 yılında Batman’ın Kozluk (Hezo) ilçesine bağlı Suphi köyünde dünyaya geldi. 1967 yılında Batman Gazetesi’nde gazeteciliğe başlayan Baksi’nin, 1969 yılında “Mezra Botan” adlı ilk romanı çıktı. 1968 yılında Türkiye İşçi Partisi (TİP) Batman ilçe başkanı olan Baksi, aynı sene Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nda (DİSK) aktif olarak sendikacılık yapmaya başladı. Siyasi çalışmalarından dolayı 15 yıl hapis cezası alan Baksi, bu cezadan dolayı İsveç’e iltica etmek zorunda kaldı. İsveç’in saygın gazetelerinden “Aftonbladet”nin yanında birçok gazete ve dergide 22 yıl boyunca aralıksız gazetecilik ve köşe yazarlığı yapan Baksi, İsveç televizyonlarına da çocuk programları hazırladı. Baksi’nin Kuzey Kürtleri içinde Kürtçe ve Latin alfabesiyle 1978 yılında yayınlanan ilk çocuk kitabı “Zarokên Îhsan” İsveç okullarında Kürtçe eğitim kapsamında okutulmaya başlandı. “Keça Kurd Zozan” adlı romanıysa Kürt yayıncılık tarihindeki ilk çizgi film olarak tarihe geçti. 1984 yılında kaleme aldığı “Hêlîn” adlı Kürtçe romanı uluslararası ödüllere layık görüldü. Birçok Avrupalı eleştirmen bu romanı ilk “Modern Kürt Romanı” olarak adlandırdı. 56 yıllık yaşamında 22 kitap kaleme alan Baksi’nin kitapları 10 dile çevrildi. Baksi, böbrek yetmezliğinden dolayı 19 Aralık 2000 yılında Stockholm’de yaşamını yitirdi. Vasiyeti gereği Diyarbakır’da toprağa verilen Baksi, bütün arşivini Stockholm Kürt Enstitüsü’ne bağışladı.
Eylem Akdağ/ Diyarbakır-MA
