Rahip Brunson’ın ev hapsinde tutulması nedeniyle gerilen Türk-ABD ilişkilerini toparlamak için Washington’a giden Türk heyetinin sonuç alamadığı bildirildi. ABD basını, Trump yönetiminin birçok talep için taahhüt istediğini, aksi halde yeni yaptırımların yolda olduğunu yazdı
Amerikalı Rahip Andrew Brunson’ın cezaevinden ev hapsine alınmasıyla gerilen Türk-ABD ilişkilerinitoparlamak için Washington’a giden Dışişleri, Adalet, Hazine ve Maliye bakanlıklarından 9 kişilik diplomatik heyet, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı John Sullivan ile bakanlık binasında görüştü. Yaklaşık 1 saat süren görüşmenin ardından Amerikan Dışişleri Bakanlığı’ndan kısa bir açıklama yapıldı. Açıklamada, “Türk yetkililerle ilave görüşmeler yaptık. Görüşmeler devam ediyor” ifadesi kullanıldı. Bu açıklamadan birkaç saat sonra ise Bakanlık Sözcüsü Heather Nauert, yine kısa bir yazılı açıklama yayımlayarak, görüşmede rahip Brunson dahil bir dizi ikili konunun ele alındığını belirtti. Açıklamada, “Bugün (ABD) Dışişleri Bakan Yardımcısı John J. Sullivan Türk Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’la görüştü.İkili, rahip Brunson dahil bir dizi ikili konuyu ele aldı” denildi. Heyet daha sonra Maliye Bakanlığı’na geçti. Buradaki görüşmeyse 1,5 saat civarında sürdü. Buradaki görüşmelerde ise ABD’nin Halk Bankası’na dönük olası yaptırımlarının konuşulduğu belirtildi. Washington’dan ayrılıp Ankara’nın yolunu tutan Türk tarafından herhangi bir açıklama gelmedi. Ancak bir numaralı gündem maddesinin rahip Andrew Brunson olduğu biliniyor. Türkiye’yi Brunson’u rehin almakla suçlayan Beyaz Saray,terör suçlamalarının asılsız olduğunda ısrarcı.
Türk-Amerikan ilişkileri, Başkan Trump’ın Brunson’un gözaltına alınması nedeniyle İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’e yaptırım uygulama kararı alması üzerine geçen hafta gerilmiş, Ankara, benzer önlemlerle misillemede bulunmuştu.
Türkiye ve Amerika’nın Brunson konusunda ön anlaşmaya vardığı yönünde Türk basınında yer alan iddialara ilişkin önceki gün açıklama yapan ABD Dışişleri Sözcüsü Nauert, “Anlaşmaya varılmış olsaydı, rahip Brunson ve Türkiye’de tutuklu bulunan diğer Amerikan vatandaşları ülkelerine dönmüş olurdu” demişti.
Amerikalı sözcü, “Türkiye ile krizin çözümü konusunda ilerleme sağlanıyor mu? İkitaraf çözüme yakın mı?” sorusuna cevaben, “Bizim beklediğimiz ilerleme rahip Brunson ve diplomatik misyon çalışanlarının serbest kalıp evine dönebilmesi” ifadesini kullanmıştı.
ABD ev hapsine çok şaşırmış
Öte yandan ABD basını Washington yönetiminin geçen hafta içinde yaptırım uygulama kararının ardından Türkiye’den giden heyetin yaptığı temaslardan olumlu sonuç çıkmadığını öne sürdü. Ülkenin prestijli yayın organlarından Wall Street Journal(WSJ) gazetesi, ABD’nin iki yıla yakın bir süredir tutuklu bulunan Pastör Andrew Brunson’ın vakit geçirilmeksizin serbest bırakılacağı yönünde Türk tarafından taahhüt alamadığını belirtti. Gazeteye konuşan yetkililer, “Washington’daki görüşmelerde heyetlerin Türkiye ekonomisini krize sokan kördüğüme bir çözüm getiremediğini” söyledi. WSJ’a konuşan ABD’li yetkililer, Rahip Brunson’ın geçen ayki duruşmada serbest kalacağına dair anlaşmaya varıldığını sandıklarını, ancak bunun gerçekleşmemesi üzerine çok şaşırdıklarını söyledi. Yetkilinin aktardığına göre bir hafta süren yoğun müzakerelerin ardından Brunson’ın temmuz sonu ABD’ye geri gönderilmesi yönünde uzlaşıldı. Ancak rahip bunun yerine İzmir’de ev hapsine alındı. Habere göre bu durum, Washington’da Türkiye’ye yönelik baskıyı artırmak isteyenlere yaradı. ABD Kongresi hızla harekete geçip Türkiye’ye F-35 satışı planlarına engel oldu. Ardından bakanlara yönelik yaptırım hamlesi geldi. Haberde temaslardan sonuç çıkmamasının yaşanan krizi derinleştirdiği ve Washington yönetiminin yeni yaptırımlar uygulamasının önünü açtığı belirtildi. Gazeteye konuşan yetkililer, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal başkanlığındaki heyetin gerek ABD Dışişleri Bakanlığı gerekse de ABD Hazine Bakanlığı’nda yaptığı temasların krizin çözümüne yönelik kayda değer bir gelişmenin yaşanmasına neden olmadığını söyledi. Yetkililer, Trump yönetiminin üst düzey diğer başka Türk hükümet yetkililerine yaptırım uygulamak gibi bazı yeni cezalandırıcı adımlar atacağını ifade etti. Görüşmelerin sonuçsuz kaldığına dair haberlerin çıkmasının ardından dolar/TL kuru yüzde 3’ün üzerinde yükselerek, 5,44’e çıktı.
Yazılı taahhüt istendi
Bloomberg de çarpıcı bir iddiayı gündeme taşıyarak, ABD Hazine Bakanlığı ile görüşen Türk yetkililerin burada Halkbank’a verilebilecek astronomik cezadan kaynaklı endişelerini dile getirdiğini yazdı. Görüşmeler sonunda ABD ve Türkiye, sadece “temaslara devam etmek” konusunda anlaştı. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndaki görüşmelerde Türk heyetine ayrıca, sadece Rahip Andrew Brunson’ın serbest kalmasının yetmeyeceğini, halen Türkiye’de tutuklu bulunan 12 ABD vatandaşı ile ABD’nin Türkiye temsilciliklerinde çalışan tutuklu Hamza Akçay ve Metin Topuz’un da tahliyesinin beklendiği bildirildi. ABD görüşmelerin devamı için yazılı taahüt de istedi.
Brunson’sız anlaşma istenmiyor
Reuters haber ajansının, “her iki tarafın da görüşmelerdeki tutumunu bildiği” belirtilen eski bir ABD’li yetkili ise Türk heyetinin Ankara’ya elinde somut bir şeyle dönmek istediğini, bu yüzden de bir şekilde bir anlaşmaya varmayı hedeflediklerini söyledi. Aynı eski yetkili, “ABD tarafının ise Brunson serbest bırakılana kadar kapsamlı bir anlaşmaya varacağını zannetmiyorum” dedi ve Türkiye’nin Brunson’ın serbest bırakılması karşılığında ABD Hazine Bakanlığı’nın İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle Halkbank’a vermesi muhtemel cezayı düşük tutmasını da masaya getirdiğini öne sürdü. Aynı yetkili, Türkiye’nin bir diğer talebinin de İran yaptırımlarıyla ilgili davada hüküm giydiği için halen ABD’de cezaevinde yatan eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla’nın da tahliye edilmesi olduğunu vurguladı. Atilla, Mayıs ayında 32 ay hapse çarptırıldı. Atilla, yaklaşık 17 aydır ABD’de cezaevinde bulunuyor. Ayrıca, ABD Hazine Bakanlığı’nın Halkbank’a da para cezası kesmesi bekleniyor
Tek sorun Brunson değil
ABD-Türkiye gerilimin artmasına neden olan tek konu Brunson davası değil. ABD tarafı bir NATO üyesi olan Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın alma planları ve yeniden uygulamaya konulan İran yaptırımlarına uymayıp, ticarete devam edeceğini açıklaması rahatsızlık yaratıyor. Son olarak, Enerji Bakanı Fatih Dönmez, ABD’nin yaptırım uygulama kararının “tek taraflı” olduğunu söyledi ve İran’la yapılan doğalgaz ticaretinin mevcut kontrat hükümlerine göre devam edeceğini belirtti.
WASHINGTON
