TÜİK, tüketici güven endeksinin Haziran ayında 62.6’ya yükseldiğini açıkladı. Borçlu kişi sayısı ise bir yılda 1,2 milyon artarken, veriler reel piyasa ile uyuşmuyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), tüketici güven endeksinin Haziran ayında bir önceki aya göre 5,2 puan artarak, 62,6’ya yükseldiğini açıkladı. Reel sektörde iyimserliğe yol açacak bir verinin olmamasına TÜİK’in artış iddiası soru işaretleri yarattı.
Bakan ‘pozitif’ dedi
Ma’dan Selma Güzelyüz’ün haberine göre; Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Haziran ayı tüketici güven endeksinde yaşanan artışın, toparlanmanın seyrinin pozitif yönde olduğunu bildiren açıklamasının söz konusu gerçek sektörlerde karşılığı yok. Albayrak, “Haziran ayında tüketici güven endeksinde yaşanan artış, toparlanmanın seyrinin pozitif yönde olduğunu gösteriyor. İnşallah bu yılı beklentilerin üstünde bir noktada kapatacağız” ifadelerini kullanmıştı.
İmalat sanayinin durumu
Tüketicinin bakışını yansıtan endekste yer alan sektörlerin başında gelen imalat sanayi üretimi, büyük düşüş kaydetti. TÜİK’in açıkladığı en son veri olan Nisan ayına dair, sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 31,4 azaldı. Aylık bazda ise yüzde 30,4 gerileme yaşandı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2020 yılı Nisan ayında, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 33,3 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 14,9 azaldı.
Parekente satışta gerileme
TÜİK tarafından açıklanan en son perakende satış endekslerinde büyük bir gerileme söz konusu. Buna göre Nisan ayında sabit fiyatlarla perakende satış hacmi Nisan’da, bir önceki aya göre yüzde 21 gerilerken, gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 5,2, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 31,5, otomotiv yakıtı satışları yüzde 23,1 düştü.
Veriler uyuşmuyor
Haziran ayına dair tüketici güven endeksinde pozitif beklenti içine giren bir diğer sektör ise inşaat üreticilerinin bakışı oldu. Ancak inşaat üreticilerin olumlu beklentilerinin aksine, Türkiye’de konut satışları büyük oranlarda azalmaya devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanan Mayıs ayı konut satışı verilerine göre, konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 45 düşerken, ipotekli konut satışlarında ise Mayıs’ta yüzde 24, son beş ayda yüzde 118 artış yaşandı.
Hane halkı borç batağında
TÜİK’e göre tüketici güven endeksinin artmasında payı olan bir diğer alan ise hane halkı beklentisi oldu. Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu’na göre, Mart 2019’da 590,7 milyar TL olan borç miktarı, 12 ayda yüzde 20,2 artışla 709,7 milyar TL’ye tırmandı. Borçlu kişi sayısı ise bir yılda 1,2 milyon arttı.
Yine Türkiye’de 32,2 milyon vatandaşın borçlarının yüzde 90,9’u bankalara, kalanı ise finansman şirketleri, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) ve varlık yönetim şirketleri arasında dağılmış durumda. Kişi başı ortalama borç ise 22 bin lirayı geçiyor.
Genel işsizlik beklentisi
Tüketici güven endeksi göstergesinde ayrıca genel ekonomik durumu ile genel işsizlik sayısı beklentisi de soruluyor. Ekonomist Mahfi Eğilmez, geniş işsizlik hesaplamalarında işsizlik oranını 23,1 olarak açıkladı. Prof. Dr. Ebru Voyvoda ve Prof. Dr. Erinç Yeldan tarafından hazırlanan salgın sonrası Türkiye ekonomisiyle ilgili raporda ise salgın sonrası işsizliğin yüzde 33’e çıkacağı tahmin edildi.
Yapay büyümeye ihtiyacı mı?
Tüketici kesimin ülke ekonomisine ilişkin eğilimleri ve ekonomiye dair değerlendirmelerini konu edinen tüketici güven endeksi verileriyle, reel piyasalardaki verilerin uyuşmaması, TÜİK’in güveni sarstı. Ayrıca, ekonomi yönetimine uzun yıllardır yöneltilen “yapay büyüme yaşıyorsunuz” eleştirilerini de doğrular nitelikte.
Tüketici güven endeksi nedir?
Tüketici kesimin ülke ekonomisine ilişkin eğilimleri ve ekonomiye dair değerlendirmelerini konu edinen endeks, tüketici güveni ile imalat sanayi, hizmet sektörü, perakende ticaret ve inşaat sektöründeki üreticilerin bakışını yansıtıyor. Bu gösterge aynı zamanda tüketicilerin para biriktirme ve harcama eğilimleri tahminde de kullanılıyor. Tüketicilere, hanenin maddi durum beklentisi, genel ekonomik durumu, genel işsiz sayısı beklentisi ve tasarruf etme ihtimaline ilişkin sorular sorularak oluşturuluyor.
Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması, genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği göstermektedir.
Türkiye’de açıklanan Haziran ayı tüketici güven endeksi, son 14 ayın en yüksek rakamı olmasına rağmen TÜİK verilerine göre ancak yüzde 62,6 seviyesine ulaştı.
