Ekonomi Gündemi
Hava kurşun gibi ağır… Kayyum atamaları, vekillerin düşürülmesi, HDP başta olmak üzere AKP-MHP iktidarını eleştirenlere yönelik baskı, gözaltı ve tutuklamalar artarak sürüyor. Gözle görülür bir otoriterleşme/totaliterleşme her yerde kendini ortaya koyuyor.
Son örneği bekçilerle ilgili yasal düzenleme. Toplumun yoğun ihtiyacı olmasına rağmen hemşire, öğretmen yerine, hiçbir toplumsal yararı olmayan bekçi kadrosu tahsis edilmesinde güvensizlik ve artan işsizliğe bakmak gerekir. Bir diğer ifade ile otoriterliğin 1990’lardaki uygulamalarının bir başka versiyonları gündemde. Yasamadan ve yargıdan bağımsız bürokratik yapılar ve dolayısıyla otoriter devlet eğilimleri kapsamında en göze çarpan uygulamalar olarak; kurumlara ilişkin yer ve görev ve sorumluluk değişikliği, meclis denetiminin dışında tutulan fon uygulamaları ve kanun hükmünde kararname uygulanmaları 30 yıl sonra neredeyse rutinleşti. Neoliberal ekonomi politikaları ve küreselleşme kadar ve ülkelerin dışa açıklıklarının artışına bağlı olarak hızla değişen ekonomik koşullara uyum açısından hızlı karar alma ihtiyacı da otoriterleşmeye gereksinimi artırmaktadır. Aynen, yasaya rağmen Merkez Bankası’nın 20 milyar lirayı yatırım taahhütlü avans kredisi verilmesi kararında olduğu gibi… Yeşil sermayenin gücünü koruma arzusu ile ihtiyaç duyulan ucuz iş gücü nedeniyle ortaya çıkabilecek işçi hareketlerinin önlenmesi için de öyle…
Bu durum var olan demokrasi kırıntılarından da giderek uzaklaşılması ve salt seçime dayalı bir sisteme dönüşmüştür. İşte polis ve bekçilere bu yüzden ihtiyaç duyuluyor. Ondan da çok işçi sınıfını ve toplumsal muhalefeti ayağa kaldıracak dinamik bir Kürt muhalefetinin varlığıdır. Dahası anketlere yansıyan oy düşüşleri ve HDP’nin giderek belirleyici parti konumuna yükselmiş olması da cabası…
Para, para, para…
Pandemik yüklü ekonomik krizi, dış borcu büyütüyor. Libya, İdlib, Kuzey Suriye, sınır dışı operasyonlar savaş harcamaları azalmıyor. TÜİK mart ayında işsizlik 3 milyon 971 bine (yüzde 13.2) geriledi diye bildirse de CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, sayıyı 14 milyon olarak açıkladı. 15-16 Haziran’ın yıl dönümü öncesi muazzam bir rakam. Çarkların eskisi gibi dönmesi için birkaç aya ihtiyaç olduğu kesin. Kısmi çalışma ödenekleri hâlâ alamayanlar çok. Çalışmayan esnaf, vergilerini nasıl ödeyeceğini düşünüyor. Yoksulluk ve pandemi nedeniyle tüketim uzun süre artmayacak gibi. Pandemi sonrası kırsal kesime akın da tüketimi azaltacak gibi. AKP iktidarı, tüm bunlardan kaynaklı gelir yaratmak için her şeyi satmaya karar vermiş gözüküyor. Kayyum atanan illerde kamu mallarının oyun parkı, okul arsası, milli park, bahçe demeden satışa konulması; dışarıya devlet tahvili satmak için Avrupalı bir banka ile anlaşma yapması; son olarak Merkez Bankası’nın yeni bir karar alarak TL cinsi reeskont kredileri için tahsis edilen 20 milyar lirayı yatırım taahhütlü avans kredisi verme kararı ciddi bir parasal ihtiyaca işaret ediyor. Dahası, ekonominin normalleşmeye evrilmesi ciddi belirsizliklerle dolu. Bunların başında Covid-19 vaka sayısındaki yeniden baş gösteren artış geliyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “vaka sayısında azalmayı gösteren veri yok” dediği gün, Cumhurbaşkanlığı kabinesinden 65 yaş ve üstü için saat 10.00 ile 22.00 arası sokağa çıkma izni çıktı. Bu çelişkili durum bize ekonominin zorda olduğunu, hükümetin pandemi yerine ekonomiyi öncelediğini işaret ediyor. Esnaf kesimin azımsanmayacak bir kesiminin 65 yaş ve üstü olduğu düşünülürse kararın ne anlama geldiği daha iyi anlaşılır. En çok güvenilen turizm sektörüne gelince, BDDK’nin turizm harcamalarında kredi kartı ile ödemede taksit sayısını 12’den 18’e çıkarması istenen talebin oluşmadığını gösteriyor. Durum ciddi…
Çarşı pazar cep boşaltıyor
Yaza girdik… Ama, çarşı-pazar fiyatları el yakıyor. Biber, domates ortalama 5.00 lira. Pembe domates 8.00 TL. Mevsimin en çok talep edilen bezelye fiyatları 10.00 TL, taze fasulye 15.00-20.00 TL arasında satılıyor. Mevsimin en çok talep edilen meyveleri olan erik 12-18.00 arasında değişiyor. Çilek ve kiraz da bundan aşağı değil. Limon 10.00 TL civarında. Salatalık en ucuzu 3.00 TL, kabak, patlıcan 5.00 TL. Köy biberi 7.00 TL’den satılıyor. Kırmızı biber ise 8.00 TL. Bunlar bu hafta fiyatları. Pazar alışverişinde deyim yerindeyse bir kişilik bir fileyi doldurmak 100 TL’den aşağı değil. Anlayacağınız üç kişilik bir ailenin bir haftalık ihtiyacı 200 TL’yi rahat bulur. Bir de hal fiyatlarına bakalım. Domatesin hal fiyatı 1.70 TL. Kokteyl domates: 1.80 TL. Pembe domates 2.40. Salatalık 0.70 TL. Erik fiyatı 5.50. Kabak 1.5 TL. Çilek fiyatı 5.50 TL. Fiyatlar yüzde yüz artmış. Gelecek hafta bu rakamların yukarı tırmanması sürpriz olmayacak çünkü benzine 37 kuruş, motorine ise 32 kuruş zam yapıldı. Hayat pahalılaşıyor.
