Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine dair anayasal sınırları hatırlatan Anayasa Mahkemesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘avans ödemesi’ kararını iptal etti
Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a “tek başına” ülkeyi yönetme kolaylığı sağlayan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK) ile ilgili yapılan başvuruda, anayasal sınırları hatırlatan karar verdi.
CHP’nin bazı CBK’lerle ilgili iptal başvurusunda AYM, YAŞ’ın sekretaryasının Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek bir makam tarafından yapılmasıyla Yüksek İstişare Kurulu’nun kurulmasına ilişkin kararnamelerin iptal istemini reddetti. Türkiye’nin tanıtımı için yurtdışında yapılacak mal ve hizmet alımlarında yükleniciye bütçe dışı avans olarak ön ödeme yapılabilmesine ilişkin hüküm ise iptal edildi.
Resmi Gazete’de yayımlanan kararlarla ilgili AYM’nin web sitesinde, Anayasa’nın 148’inci maddesinde CBK’lerin şekil ve esas bakımdan Anayasa’ya uygunluğunun denetlenmesinin öngörüldüğü belirtilerek, yargısal denetim görev ve yetkisinin de AYM’ye verildiği ifade edildi.
‘Yetki sınırsız değil’
“Anayasa’da Cumhurbaşkanı’na CBK çıkarma yetkisi verilmekle birlikte, bu yetki sınırsız değildir” ifadelerinin yer aldığı kararda, şöyle denildi: “Kanunlardan farklı olarak Anayasa’da CBK’yle düzenlenecek konular sınırlandırılmıştır. Konu bakımından yetki yönünden getirilen bu sınırlamalar Anayasa’nın 104. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddenin 17’nci fıkrasında Cumhurbaşkanı’nın yürütme yetkisine ilişkin konularda CBK çıkarabileceği; temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle, siyasi haklar ve ödevlerin CBK’yle düzenlenemeyeceği belirtilmiştir. Yine aynı fıkrada Anayasa’da münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen ve kanunda açıkça düzenlenen konularda CBK çıkarılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
CBK’lerin yukarıda belirtilen konu bakımından yetki kurallarına uygun olmaması durumunda içeriği Anayasa’ya aykırılık oluşturmasa bile, bu düzenlemelerin Anayasa’ya uygunluğundan söz edilemez. Konu bakımından yetki yönünden herhangi bir aykırılık tespit edilmemesi durumunda ise CBK’lerin içerik yönünden Anayasa’ya uygunluk denetimi yapılmalıdır.”
Başkan, iptalini istedi
AYM, Yüksek Askerî Şûra’nın sekretarya hizmetlerinin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek bir makam tarafından yürütülmesine ilişkin kararnamenin iptal istemini oy çokluğuyla reddetti. Oyunu iptal yönünde kullanan AYM Başkanı Zühtü Arslan, “Anayasa’da münhasıran kanunla düzenlemesi öngörülen konularda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz” açıklamasında bulundu.
CBK ile belirlenemez
AYM, Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu’nun üyelerinin Cumhurbaşkanınca belirlenmesine dair kararnamenin hükmünün iptal istemi 1’e karşı 15 üyenin oyuyla reddedildi. Kurul üyelerine yapılacak ödemelerin Cumhurbaşkanı’nca belirlenmesine ilişkin hüküm ise 5’e karşı 11 üyenin oyuyla reddedildi. Başkan Arslan bu karara muhalif kaldı.
Uygulamanın iptalini isteyen beş üye, maaş hakkının temel hak niteliğindeki mülkiyet hakkının konusu olduğunu, bu nedenle CBK ile belirlenemeyeceği belirtildi.
Avans ödemesi iptal
AYM, sadece Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Türkiye’nin tanıtımına yönelik yurtdışında yapılacak mal ve hizmet alımlarında bakan onayı ile yükleniciye avans verilmesine” ilişkin hükmü iptal etti. İptal kararı, daha önce kanunla belirlenen bu konunun CBK ile düzenlenemeyeceği gerekçesine dayandı.
ANKARA
