Dolar kurundaki yükseliş ile birlikte derinleşen ekonomik krizden dolayı sattıkları ürünün yerine yeni ürün bile alamamaktan yakınan Van’da bulunan Rus ve Avrupa Pazarı esnafları, 25 yılın en zor günlerini yaşadıklarını ifade etti. Esnaflar, . “Böyle giderse biz de mecburi olarak dükkanlarımızı kapatacağız” dedi.
Türkiye’de ekonomik krizin farklı biçimlerde etkisini göstermeye devam ettiği koşullarda, Van’da günden güne yükselen dolar kuru ile ticaret yapan Rus ve Avrupa Pazarı esnafları zor durumda. Buna rağmen ayakta kalmaya çalışan esnaflar, kiralarını bile ödeyemez duruma geldiklerini, böyle devam etmesi halinde kimsenin işyerlerini açamayacak duruma geleceğini ifade etti.
“Aldığımız ürünlerin fiyatları her hafta değişiyor”
Rus Pazarı’nda züccaciye dükkanı bulunan Sait Işıldağ, 28 yılı bulan esnaflık hayatında işlerini yürütmekte bu yıl çok zorlandığını iade etti. Dükkanında sattığı ürünleri yurt dışından dolar endeksli getirdiğini dile getiren Işıldağ, “Aldığımız ürünlerin fiyatları her hafta değişiyor. İnsanların da alım gücü kalmadığı için tek çaremiz işyerlerimizi kapatmak. Biz ürünlerimizin büyük bir bölümünü turistlere satıyoruz ama bu yıl Van’a küçük gruplar dışında turist de gelmedi. Ticaretin artık tadı kalmadı. Batmamak için direniyoruz” diye yakındı.
“İş yok, kriz var”
25 yıldır çarşıda esnaflık yapan Hasan Kaya da, onun gibi “Her yıl satışımız biraz daha düşüyor. İş yok, kriz var” diyerek özetledi içerisinde bulundukları durumu.
Ülkede savaş ile birlikte huzursuzluğun olduğunu, huzur olmayınca ticaret de yapılamadığını belirten Kaya, içerisinde bulundukları durumu şu sözlerle dile getirdi: “Her sene ayda bir sefer İstanbul’a giderek malzeme alıyordum. Bu sene hiç gitmedim. Önümüz bayram, yine gitmeyeceğim. Çünkü para yok. OHAL var diye, kimse köylerine gidemiyor. İnsanlar toprağını biçemiyor, hayvanlarını besleyemiyor. Bu nedenle para kazanamıyor ve gelip alışverişte yapamıyor. Bir koli yumurta 15 TL oldu. Sınır kapıları insanlara oldukça zorluk çıkarıyor. Sınır kapılarında insanların sadece 1 kilo çay almasına tek izin veriyorlar. İran ve Türkiye tarafı insanların birkaç parça malzeme getirip, satmasına izin vermiyor. Eskiden Ankara ve İstanbul’dan dahi turistler geliyordu. Her gelen birkaç parça ürün alıyordu, bu sene o da yok. Esnaflar dükkanlarının kiralarını ödeyemediği için mecburen işyerlerini kapatıyor.”
“Dolar arttıkça fiyatlar da artıyor”
Çocuk yaşlarından itibaren Rus Pazarı’nda esnaflık yaptığını anlatan 25 yıllık esnaf Faruk Kılavuz ise, işlerin bundan birkaç sene önce kadar oldukça iyi olduğunu, ama son yıllarda durgunluk olduğunu belirtti. Bu durgunluğun sebebini, dövizdeki artış olarak gösteren Kılavuz, bir hafta önce sattıkları bir ürünü aynı fiyata alamadıklarını kaydetti. Rus Pazarı esnafı olarak bütün ürünlerinin Hindistan, Pakistan ve Çin gibi Uzakdoğu ülkelerinden, dolar endeksli aldıklarını söyleyen Kılavuz, “Dolar arttıkça fiyatlar da artıyor. Son zamanlarda kurda yaşanan artış özellikle işlerimizi olumsuz yönde etkiliyor. Maddi durumu biraz iyi olan insanlar buraya geliyor. Onlar bile alışveriş yapamayacak duruma gelmişler. Onlar bile alamıyorsa buradaki yoksul halk nasıl alsın?” diye sordu.
“Tek çaremiz kaldı O da dükkanlarımızı kapatmak”
Kılavuz, İran sınır kapılarından alınan harç ücretlerinin arttırılması yüzünden İranlı turistlerin de artık Van’a gelemediğini belirtti. Kılavuz, “Sınır kapılarındaki giriş ücretlerinin yükselmesi kötü oldu. Çünkü insanlar artık gelmek istemiyor. Böyle olunca da ticaret tamamen durdu. Böyle giderse biz de mecburi olarak dükkanlarımızı kapatacağız. Çünkü artık öyle bir hale geldik ki, sattığımız ürünün yerine bir şey alamıyoruz. Bir kaç yıl önce günlük bin 500 TL iken, şuan 200-300 TL’ye düşmüş. Bu da zaten kira ve giderleri bile karşılayamıyor. Tek çaremiz kaldı. O da dükkanlarımızı kapatmak” dedi.
Kaynak: MA
