DİSK-AR, İşsizlik Fonu’nda ne kadar para olduğunu ve bunun neden kullunılmadığını raporladı.
DİSK-AR, İşsizlik Sigortası Fonu’nun durumuna ve salgın ile mücadelede neden etkin kullanılmadığına dair hazırladığı raporu paylaştı. Raporda, koronavirüs ile mücadelede 15 milyon işçiye 3 ay süreyle sağlanacak ödenek için gerekli olan 104.7 milyar liranın Fon’da bulunduğu ancak kullanılmadığına dikkat çekildi.
ILO’ya göre salgın dolayısıyla dünya çapında 25 milyon insanın işinden olabileceği ve Türkiye’nin de büyük bir işsizlik dalgası ile yüz yüze olduğu vurgulanan raporda, “Türkiye, tarihinin en büyük işsizlik dalgası ile karşı karşıya. İşçiler ya ücretsiz izne çıkarılıyor ya da işten çıkarılıyor” denilerek, milyonlarca insanın işsiz kalabileceği belirtildi.
‘10 Milyar TL geri verilmedi’
“Fon kaynakları uzunca bir süredir Hükümet tarafından keyfi olarak kullanılıyor” denilen raporda şu ifadeler yer aldı: “Yıllar önce Hükümet tarafından kullanılmak üzere Fon’dan 10 milyar TL kaynak çekildi ve bu para iade edilmedi. Daha sonra Fon kaynakları istihdam seferberliği gerekçesiyle teşvik olarak işverenlere aktarıldı. Bugün de en gerekli olduğu anda Fon kaynakları kullanılamıyor.”
Verdiklerinden çok aldılar
Fon’un işçiden çok işverene verildiği de gözler önüne serildi. Buna göre, Fon giderleri için işsizlik ödeneğine ayrılan pay yüzde 28’de kalırken, işverenlere yapılan teşvik ödemeleri Fon giderlerinin yüzde 44’üne yaklaşmakta. Böylece aslında işveren verdiği desteği geri almakta. Raporda, “işverenler 2019’da Fon’a yaptıkları 16.5 milyar TL tutarındaki prim ödemesine karşılık 10.7 milyar TL teşvik ve destek almışlardır” denildi.
15 milyon insan 3 ay geçinebilir
Çarpıcı verilerin yer aldığı raporda, 2018’de Fon giderlerinin 24 milyar lira olduğu ve bundan işçiye 6 milyar TL verilirken, işverene ise 10.4 milyar lira verildiği ve 2019’da ise 37 milyar TL olan toplam Fon giderinden işçiye 10.4 milyar lira işveren ise 16 milyar lira verildiği belirtildi. Bu iki yılda doğrudan işverene 27 milyar TL kaynak aktarıldığı belirtilen raporda, bu paranın aktarılmaması halinde şu anda Fon’da yaklaşık 160 milyar TL olacağına işaret edildi. Ayrıca iki yılda aktarılan 27 milyar TL ile 3 milyon 870 bin işçiye üç ay boyunca asgari ücret tutarında işsizlik ödeneği veya kısa çalışma desteği sağlanabileceğine işaret edildi.
122 milyar TL kullanılamıyor
Şubat sonu itibariyle Fon’daki maddi ve mal varlığı değerlerinin detayı da verilen raporda, Fonu’nun yüzde 93.07’sinin tahvil ve yüzde 6.93’ünün mevduattan oluştuğu, yani 131.5 milyar TL tutarındaki kaynağının 9.2 milyar TL’sinin mevduat hesaplarında bulunduğu belirtildi. Raporda, “Fon’un 122 milyar civarında kaynağı ise devlet tahvillerine yatırılmış durumdadır” denildi. Yine bu 122 milyar TL’nin likit olmadığı ve istenildiğinde kullanılabilir olmadığı, bunun sebebinin ise bu paranın devlet tahvillerine yatırılmış olması olduğu belirtildi.
İşçi ödeneğe ulaşamıyor bile
“İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları AKP hükümetleri tarafından ucuz iç borçlanma kaynağı olarak kullanılmış durumdadır. Fon kaynakları uzun vadeli devlet tahvillerine yatırılmıştır” denilen raporda, ödenekten tüm işçilerin yararlanması gerektiği ancak yararlanma koşulları çok ağır olduğu için işsizlerin ezici çoğunluğunun işsizlik ödeneğine erişimin sınırlı olduğu vurgulandı. Kısa çalışma ödeneği koşularının değiştiği hatırlatılarak, “2019’da Fon’da 36.4 milyar TL’lik gideri içinde kısa çalışma ödeneği sadece 192 milyon TL olarak kaldı” denildi ve Fon’dan tüm işçilerin yararlanması gerektiği tekrar vurgulandı.
EKONOMİ SERVİSİ
