İdlib’de verdiği sözleri yerine getirmeyip Rusya destekli rejimin hedefi olan Türkiye ve paramiliter güçleri zor günler bekliyor. Dümeni NATO’ya çeviren Türkiye, Cerablus ve Efrîn’den de olabilir
İdlib’de Suriye rejimi ile Türkiye destekli Heyet Tehrir El Şam (HTŞ/El Nusra) arasındaki çatışmalar şiddetlendi. Rejim güçleri ilerlerken, Rusya ile Türkiye ilişkileri geriliyor. İdlib kent merkezine kimi yerlerde 8 kilometreye kadar yaklaşan rejim güçleri, Türkiye’nin bölgede bulundurduğu 12 askeri gözlem noktalarından ikisinin olduğu bölgeyi daha denetim altına alarak, dün gece itibariyle M5 Karayolu üzerindeki Serakib’e girdi. HTŞ ile diğer irili ufaklı selefi gruplar İdlib kent merkezine sığınırken, siviller Türkiye sınırına yığıldı. Rusya’ya saldırıları durdurma çağrısı yapan Türkiye bir yandan da NATO’un kapısını çaldı. NATO’nun dahiliği ve yaratacağı sonuçlar şimdilik kestirilmezken, Almanya ve ABD’nin Türkiye’yi destekleyen açıklamalar farklı dengelerin kurulmasına yol açabilir.
Sözler tutulmadı, harekete geçildi
Çatışmalar özellikle İdlib’in güney ve batı hattında şiddetlendi. Han Şeyhun ve Maret El Numan’ın düşürülmesinden sonra rejim güçleri sabaha doğru Serakib kent merkezine girdi. Halep’ten Şam’a uzanan M5 ve Halep’ten Akdeniz’e ulaşan M4 uluslararası karayollarının kesiştiği kavşakta bulunan Serakib’in düşmesiyle selefi gruplardan temizlenen alan 50 kilometreyi aşacak. Bu alan 2017’de Rusya ve Türkiye arasında imzalanan Soçi anlaşması kapsamında Türkiye’nin selefi gruplardan arındırması beklenen bölgelerdi. Soçi anlaşması gereği Türkiye 15-20 kilometreye kadar HTŞ ve diğer grupları buradan çıkararak, bölgeyi silahsızlandıracaktı. Ancak Türkiye’nin bugüne kadar yerine getirmediğini Rusya ve Suriye rejimi bölgede gerçekleştirdiği operasyonlarla yapıyor.
Aşama aşama
Serakib’in düşmemesi ve operasyonun başka yerlere sıçramasını engellemeye çalışan Türkiye, bölgeye güç takviye ediyor. Rusya ve Suriye rejiminin Serakib’i almasından sonra operasyonun devam edip etmeyeceği tartışılırken, Rusya’nın bir anda İdlib kent merkezine yönelmeyeceği görüşü hakim. Operasyonların aşama aşama gerçekleştirileceği beklenirken, bu da Türkiye ve HTŞ için zamanın azalması demek.
ABD hamlesi ne anlama geliyor?
Türkiye ve Rusya arasında bugüne kadar yapılan diplomatik ve siyasi görüşmelerde sorun aşılmazken, Türkiye’nin pürüzlü olduğu NATO ve ABD’den medet umduğu ve yeniden bu yörüngeye gireceği ifade ediliyor. Bu yönlü ABD ile görüşmelerin yapıldığı belirtiliyor. ABD Suriye Özel Temsilcisi Jemas Jeffrey’in bu konuda Türkiye ile bazı konuları masaya yatırdığı ve Türkiye’nin İdlib’de yaşadığı sıkışmışlığı atlatabilmesi için ABD tarafından destekleneceği gelen bilgiler arasında. Bu kapsamda Suriye muhalefeti olarak adlandırılan İslami grupların yeniden desteklenmesinin de gündemde olduğu ifade edilirken, Türkiye’nin ABD’den aldığı destek sonucu Haleb’de cephe açmaya çalıştığı ifade ediliyor. Bu anlamda AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan’ın “Rejim Şubat ayının sonuna kadar aldıkları yerlerden geri çekilmezse Türkiye bu işi bizzat yapmak mecburiyetinde kalacaktır” sözlerinin de bu gelişmeler ekseninde sarf edildiği kaydediliyor.
NATO kırılan dümen ne getirir?
“Türkiye Suriye politikasında dümeni tekrar NATO’ya kırar mı?” bilinmiyor ancak bunun gerçekleşmesi halinde Suriye sahasında yeni dengeler oluşacak. Nitekim Rusya-Türkiye gerginliği sadece İdlib ile değil Kuzey ve Doğu Suriye’nin tümünde hissedilecek. Bunun yanı sıra Libya’ya varana kadar bazı politik değişimlerin yaşanması ön görülüyor. Şimdiden bölgeye sirayet eden bazı gelişmeler yaşanıyor. Rusya ve Türkiye’nin Soçi anlaşması gereği Kuzey ve Doğu Suriye’de attığı devriyeler de durduruldu. İdlib’de gerilimin artması halinde Fırat’ın batısının tümünde bu gerilimin yaşanması bekleniyor. Türkiye kontrolünde olan Cerablus’tan Efrîn’e kadar farklı gelişme ve operasyonlar yaşanabilir. Suriye savaşında yeni bir aşama perdesi açılırken, bölgede yaşananlar her an devletler savaşının yaşanmasına gebe. Kimi yerlerde Suriye rejimi ve Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) karşılıklı bombardımanda da bulunuyor. Bu durum 9 yıllık Suriye iç savaşı içinde yaşanan yeni gelişme olarak görülüyor.
Rusya’dan uzaklaşılıyor
ABD, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere NATO’ya bağlı güçler ise, gerilimin düşmesi için kimi hamleler yapmaya çalışsalar da, aktif olarak devreye girmiş değiller. Amacın Türkiye’nin tam olarak NATO’nun kazanımlarına dönük hareket etmesini sağlayacak şekilde yapılması olduğu ifade ediliyor. Bu gelişmeler ekseninde Türkiye’nin Suriye politikasında Rusya’dan biraz uzaklaştırılması sağlanmaya çalışılıyor. Sahadaki gelişmeler de bu duruma işaret ediyor.
* Nazım Daştan’a ait bu analiz Mezopotamya Ajansı’ndan alınmıştır.
