Berlin’de düzenlenen Libya Konferansı sona erdi. Tarafların gruplara askeri destek vermeyi durduracağının açıklandığı toplantıya ilişkin liderler umutsuz konuştu
Almanya’nın başkenti Berlin’de düzenlenen Libya Konferansı sona erdi. Libya’daki savaşın tarafları Halife Hafter ve Fayez el Sarraj’ın da katıldığı zirve, ‘aile fotoğrafının’ ardından başladı. Konferansta kalıcı ateşkesin sağlanması, siyasi çözüm sürecinin başlaması, silah ambargosu kararının uygulanması için atılacak adımlar ele alındı.
Zirve öncesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rus lider Vladimir Putin ile hem İdlib hem de Libya’daki ateşkes süreçlerini görüşmek üzere bir araya geldi. Görüşmede Erdoğan’a Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, MİT Başkanı Hakan Fidan, Libya Özel Temsilcisi Emrullah İşler, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve İletişim Başkanı Fahrettin Altun eşlik etti.
Çok sayıda lider katıldı
Berlin’deki Libya Konferansı’na Erdoğan, Putin ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’in yanı sıra Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Çin hükümetinden Yang Cieçi, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed El Nahyan, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, İtalya Başbakanı Giuseppe Conte, Afrika Birliği’nde önemli konumu olan Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Denis Sassou Nguesso, Libya’nın batıdaki komşusu Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, Arap Ligi Genel Sekreteri Ahmed Abul Gheit, Afrika Birliği Komite Başkanı Musa Faki, Avrupa Konseyi Başkanı charles Michel, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Komiseri Josep Borrell katıldı. ABD’den ise Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Berlin’deki toplantıya katıldı.
Hafter’in en büyük destekçisi Mısır’ın Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarıyla ilgili olarak, Türkiye’nin tepki gösterdiği anlaşmaları imzaladığı Güney Kıbrıs ve Yunanistan ise konferansa davet edilmedi.
Hafter, cuma günü Yunanistan’a giderek konferansa davet edilmeyen ancak Doğu Akdeniz’de işbirliği yaptığı Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’le görüşmüştü.
Fas ve Tunus katılmadı
Tunus ise ‘davetin geç gelmesi’ gerekçesi ile konferansa katılmadı. Tunus Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, “Barış ve güvenliğin tesisi için diğer ülkelerle birlikte etkin rol oynama isteği içerisindeki Tunus, davetin geç gelmesi ve eylül ayından bu yana devam eden konferansın hazırlık sürecinde yer almaması nedeniyle Berlin’de yapılacak konferansa katılmayacak” denildi. Fas yönetimi de, Libya kriziyle ilgili konferansa davet edilmemesini garip karşıladığını belirtti. Açıklamada, “Fas, Almanya’nın ev sahipliğini yapacağı ve ABD, Rusya, Fransa, İngiltere, Çin, Türkiye, İtalya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Cezayir ve Kongo’nun katılacağı konferansa katılım ilkelerini belirleyen kıstasları ve güdüleri anlamamaktadır.” ifadesine yer verildi.
Macron: Türkiye savaşçı göndermeye son vermeli
Konferansta konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Türkiye’den, Libya’ya Suriyeli paramiliter güçleri taşımayı sona erdirmeyi istedi.
Macron, Trablus kentine Suriyeli ve yabancı savaşçıların getirilmesinin kendisini endişelendirdiğini dile getiren Macron, “Bunun sona ermesi gerekiyor. Bundan çıkar sağlayabileceğini düşünenler, kendileri ve hepimizin adına aldıkları riskin farkında değiller” dedi.
Merkel: Kapsamlı plan konusunda anlaştık
Konferans sonrası ise Almanya Başbakanı Angela Merkel açıklamalarda bulundu.
Kapsamlı bir plan konusunda anlaştıklarını ifade eden Merkel,şunları belirtti: “Libya Konferansı BM’nin Libya’daki barış çabalarına katkı sundu. Askeri çözüm olmayacağı konusunda mutabakata vardık. Hafter ve Serraj’ın bugün burada olması çok önemliydi. Libya Konferansı’na katılan taraflar, ateşkes süresi boyunca Libya’daki gruplara silah yardımı ve askeri destek vermeyi durduracağını temin etti. Ateşkesin devamlılığı konusunda hemfikir olduk. Ateşkesin sürdürülmesini sağlayacağız. Geçici ateşkesi kalıcı hale getirmeyi umuyoruz.”
Guterres’den saygı çağrısı
Merkel’den sonra açıklamalarda bulunan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Bugün son derece güçlü bir sinyal verdik. Libya’daki soruna askeri bir çözüme varılamaz. Çatışmanın tarafları da aynı şekilde bu fikirdeydi. Tüm katılımcılar çatışmaya ve Libya’nın iç işlerine müdahale edilmesinden kaçınması konusunda fikir birliğine vardılar. Aynı şekilde tüm askeri çatışmaların durdurulması çağrısında bulunduk. Taraflara BM’nin silah ambargosuna saygı göstermeleri çağrısında bulunuyorum” dedi.
Pompeo: Yanıt bekleyen çok soru var
Konferansın katılımcılarından ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Berlin’den ayrılmadan önce konferansta elde edilen sonuçları değerlendirdi. Konferansın iç savaşın devam ettiği Libya’da gelecekte daha az şiddet yaşanacağını gösterdiğini söyleyen Pompeo, ateşkes sağlanması yönünde ilerleme kaydedildiğini, ancak ülkedeki durumun iyi ve etkin bir şekilde nasıl gözleneceği de dahil olmak üzere hâlâ yanıt bekleyen çok sayıda soru olduğunu dile getirdi.
Lavrov da umutsuz
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da konferans sonuçlarına ilişkin umutlu konuşmadı. Libya’daki çatışma tarafları arasında “ciddi” bir diyaloğun sağlanamadığını belirten Lavrov, “Taraflar arasında ciddi ve kalıcı bir diyaloğu sağlamayı henüz başaramadığımız açık” şeklinde konuştu. Berlin’den ayrılmadan önce konferans sonuçlarını değerlendiren Lavrov, tarafların en azından ileriye doğru “küçük bir adım” attığını ve konferansın bu nedenle “çok faydalı” olduğunu belirtti.
Bu arada önümüzdeki günlerde Halife Hafter’in Moskova’yı ziyaret edip Lavrov ile maddeler üzerine görüşmesi bekleniyor.
Katılımcı ülkelerden biri olan Türkiye’den konferansa ilgili ilk değerlendirme Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’dan geldi. “Berlin Zirvesi’nin Libya’daki çatışmaların durması ve siyasi çözümün önemli bir fırsatı” olduğunu ifade eden Kalın, Türkiye’nin “vekalet savaşlarına karşı yapıcı ve barışçıl çözüm politikasını” sürdüreceğini ifade etti.
Sonuç bildirgesi açıklandı
Bildirgede şu maddeler üzerinde anlaşma sağlandı:
- İsviçre’nin Cenevre kentinde Libyalı taraflardan oluşan askeri bir komite toplanacak.
- Ateşkesin uygulanmasını kontrol edecek ve denetleyecek teknik komiteler kurması için Birleşmiş Milletler’e (BM) devreye girecek.
- Toplantıya katılan devletler “Libya’da polis ve askeri güçlerin tek otorite altında birleşmesine destek verecek”.
- Toplantıya katılan devletler “merkezi ve sivil otoritenin kontrolünde birleşik bir Libya ulusal güvenlik sisteminin kurulmasına” destek verecek.
- BM’nin taraflar arasında (Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti- Halife Hafter güçleri) ateşkes müzakerelerini kolaylaştırıcı rol oynayacak.
- Ateşkesin başlamasından itibaren taraf ülkeler ve destekçiler Libya’da askeri faaliyetlerine son verecek. Libya’ya BM tarafından uygulanan silah ambargosu sıkı bir şekilde denetlenecek.
- BM himayesinde Berlin zirvesi sonrasında koordinasyonu sürdürmek için bir Uluslararası İzleme Komitesi oluşturulacak.
- Söz konusu komiteye Berlin Konferansına katılan tüm taraflar ve uluslararası örgütler dahil olacak.
- BM, komitenin koordinasyonunu sağlayacak. Komite üst düzey yetkililerin katılımıyla aylık toplanacak. Komite uzmanlar düzeyinde 4 teknik çalışma grubu içerecek.
Bu maddelerin yanı sıra Berlin’deki konferansa katılan ülkeler, Libya’da savaşan taraflara özgür, kapsayıcı ve adaletli seçimlerle geçiş sürecini sonlandırmaları için çağrı yaptı. “Libyalılar tarafından yürütülen kapsayıcı siyasi sürece” tekrar dönülmesi talebine yer verildi.
Daha önce Libya konusunda yürütülen Berlin Süreci kapsamında çalışma düzeyinde 5 toplantı yapılmıştı.
14 Ocak’ta Rusya’da Libya ateşkesi için bir araya gelen taraflardan Hafter, ateşkes anlaşmasını imzalamadan masadan kalkmıştı.
DIŞ HABERLER
