CHP, dijital vergi yoluyla sansür getirilmesi ve değerli konut konaklama vergisine ilişkin düzenlemelerin iptali için AYM’ye başvurdu
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Grup Başkanvekili Engin Altay, 7 Aralık 2019’da Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ve aralarında Konaklama Vergisi, Dijital Hizmet Vergisi ve Değerli Konut Vergisi gibi çeşitli vergiler alınmasını öngören 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı KHK’de Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 11 maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu.
CHP’li Altay tarafından yapılan başvuru ardından basın açıklaması yapıldı.
Altay’ın düzenlemelere dair yaptığı açıklaması şöyle:
“7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanununun, ki bu da bir torba kanundur. 11 maddesinin iptali yürürlüğünün durdurulması istemi ile Anayasa Mahkemesine başvurduk.
Damada sansür yetkisi veriyor
1.Kanunun 7. maddesinde, bu kanun ile yeni ihdas edilen Dijital Hizmet vergisi yükümlülüklerini yerine getirmeyen dijital hizmet sağlayıcılarının sunmuş oldukları hizmetlere erişimin, bu yükümlülükler yerine getirilinceye kadar engellenmesine Hazine ve Maliye Bakanlığınca karar verilmesine ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme yeni sansür uygulamalarına hukuki zemin oluşturacak bir düzenleme niteliğindedir. Anayasanın Kanun Önünde Eşitlik başlıklı 10. maddesine, Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması başlıklı 13. maddesine, Yerleşme Seyahat Hürriyeti başlıklı 22. maddesine ve Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti başlıklı 26. maddesine açık aykırı olduğundan iptalini talep ettik. Anayasa sadece saydığı sınırlı durumlarda bu özgürlüklerin ancak ve ancak yargı kararı ile kısıtlanmasını öngörmekte iken, söz konusu düzenleme ile mali bir konu gerekçe gösterilerek Damat’a sansür yetkisi verilmektedir. Gerçek demokrasilerde sansür olmaz.
Kaynak merkezi hükümete aktarılacak
İptalini talep ettiğimiz ikinci düzenleme Konaklama Vergisine ilişkindir. Bu kanunda yüzde 2 oranında konaklama vergisi öngörülmekte ve bu yeni konaklama vergisinin yerel yönetimlerce değil merkezi hükümet tarafından toplanması hüküm altına alınmaktadır. Anayasa’nın 127. Maddesinde ‘Bu idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır.’ hükmüne yer verilmek suretiyle yerel yönetimlerin mali özerkliği teminat altına alınmıştır. Yine Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nda yerel yönetimlerin gelirleriyle ilgili olarak ‘yeterli ve sorumluluklarla orantılı olma’ koşuluna yer verilmiştir.
İptali istenen düzenleme ile AKP, hizmeti belediyelere yüklerken kaynağı merkezi hükümete aktarmaktadır. Adeta sahillerdeki belediyeler cezalandırılmakta ve hizmet veremez noktaya taşınmak istenmektedir. Bu nedenlerle Anayasanın 127 ve 90. maddelerine aykırı bu düzenlemenin iptali talep edilmiştir.
Düzenleme mali güce göre uygulanamalı
İptalini talep ettiğimiz diğer düzenlemeler Kanunun 30 ila 37. maddelerinde yer alan Değerli Konut Vergisine ilişkin hükümlerdir.
Anayasanın 73. maddesinde ‘Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür’ hükmü yer almaktadır. Düzenlemede mali gücü olmayandan ödeyemeyeceği tutarlarda vergi alınmasını engelleyecek hükümlere de yer verilmemiştir. Yani başını sokacak tek evi olan bir emekliden dahi vergi alınması öngörülmektedir. Vergi ödeme yükümlülüğü ‘mali güce’ göre belirlenmediğinden bu düzenlemeler Anayasanın 73. maddesine aykırıdır.
Bu konudaki bir diğer Anayasaya aykırı hüküm ‘Paylı mülkiyette ve elbirliği mülkiyette, matrahın hesabında mesken nitelikli taşınmazın toplam değeri esas alınır’ hükmüdür. Söz konusu hüküm de Anayasanın 73. maddesinde yer alan Mali Güce Göre Vergileme ilkesine aykırıdır.
Emlak vergisi yerel yönetimlerce toplanmasına karşın değerli konut vergisinin merkezi hükümetçe toplanması öngörülmektedir. Bu durum, yerel yönetimlerin görevleriyle orantılı gelirleri olması gerektiğine yer verilen Anayasanın 127. Maddesi ile yine aynı ilkeye yer verilen Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartına aykırı olduğundan iptali talep edilmiştir.
İstismara yol açacak uygulamalara geçiliyor
Bir diğer iptal talebi 40. maddeye ilişkindir. Söz konusu maddede Türkiye’de faaliyette bulunan spor kulüpleri ve sportif alanda faaliyette bulunan sermaye şirketleri tarafından sporculara ödenen ücretlerden kesilerek vergi dairesine ödenen gelir vergisinden, Gençlik ve Spor Bakanlığının talebi üzerine, Bakanlık adına açılacak özel hesaba Hazine ve Maliye Bakanlığınca aktarılacak pay tutarının Hazine ve Maliye Bakanınca belirlenmesine olanak sağlanmıştır. Aynı düzenlemede amatör sporun desteklenmesi için Gençlik ve Spor Bakanlığı adına açılan özel hesaba Hazine ve Maliye Bakanlığınca aktarılan tutarların kullanılması ve denetlenmesi ile söz konusu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi konularında Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı müştereken yetkili kılınmıştır. Ancak bu yetkinin hangi sınırlar içerisinde ve ne şekilde kullanılacağına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmadığından, keyfi uygulamalara ve istismara yol açacak olması nedeniyle, bu düzenleme Anayasanın 2. 7. ve 59. maddelerine aykırıdır.
Yurt dışından alınan vergiler
7194 sayılı Kanun’un 41. maddesi ile 3332 sayılı Kanuna eklenen Ek 4. madde ile 1990’lı yıllarda yurt dışında yaşayan yurttaşlardan çeşitli yöntemlerle yüksek gelir vaadi ile para toplayan ve daha sonra bu vatandaşların mağduriyetine neden olan şirketlerle ilgili bir düzenleme yapılmıştır. Yasal düzenlemenin gerekçesinde, açılan dava sayısının çokluğu dolayısıyla söz konusu şirketlerin zor durumda kaldığı belirtilmiştir. Dolayısıyla yapılan düzenleme ile açılan davaların kanun yoluyla sonlandırılarak dava açan kişilerin talepleri hakkında karar verilmesinin önüne geçildiği itiraf edilmiştir. Yani adil yargılama hakkı göz göre göre ihlal edilmektedir. Söz konusu düzenleme Anayasanın 2., 10., 13., 35., 36. ve 138. maddelerine aykırı olduğundan iptali talep edilmiştir.
İthal ürünler
7194 sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa bir bent eklenerek Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün ithalat yoluyla yapacağı tarımsal ürün alımları ve buna ilişkin hizmet alımları maddede yazılı koşullarla Kamu İhale Kanunundan istisna tutulmuştur. Söz konusu düzenleme Anayasanın 2., 7. ve 48. maddelerine aykırı olduğundan iptali talep edilmiştir.
İhale kanundan istisna tutulan alanlar
‘Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün idareler adına gerçekleştireceği taşıt alımı, taşıt kiralama, akaryakıt alımı ile ilaç, tıbbi malzeme ve tıbbi cihaz alımlarında Kamu İhale Kanunundan istisna tutulmaması’na ilişkin hüküm de Anayasanın 2., 7. ve 48. maddelerine aykırı olduğundan iptali talep edilmiştir. Dolayısıyla kamu ihale yasasından istisna hükmü getiren her iki düzenleme de kamu yararı ve şeffaflık ilkelerini zedelediğinden iptalleri talep edilmiştir.
Söz konusu düzenlemelerin Anayasa’ya aykırı olması nedeniyle ve uygulanması halinde giderilmesi güç ya da olanaksız zarar ve sonuçlar doğacağından, iptal davası sonuçlanıncaya kadar yürürlüğünün durdurulması talep ettik.”
