Bolivya’da sağcılar, polis, genelkurmay başkanının muhtırası ve OAS üzerinden darbe örgütledi. İlk yerli Devlet Başkanı Evo Morales, istifa edip seçimlerin yenilenmesi kararı aldı. Morales ailesinin evleri saldırıya uğradı.
Birçok ülkedeki sağcı hükümetlere karşı yoksulların başkaldırısının yarattığı iklimi fırsat bilen sağcı ittfaklar orduyu da harekete geçirdi. Ordu, sağcı partiler, sivil faşistler, bazı kilise temsilcileri el ele verince Genelkurmay Başkanı Williams Kaliman’ın muhtıra ile Bolivya’nın ilk yerli Devlet Başkanı olan Evo Morales istifa ettti. Arjantin, Küba gibi ülkeler darbeye tepki gösterdi. Güney Amerika’da solun yönetim alternatifi olmasını önlemeye, sol yönetimlerin çoğalmasına ket vurmaya çalışan sağcılar Bolivya’nın ilk Kızılderili başkanına karşı ordu ve polisi müdahaleye çağırarak darbe tertipledi.
Darbe süreci şöyle gelişti: Sivil faşistler sokaklarda günlerdir seçimlerin yenilenmesi talebiyle Morales yanlılarına saldırıyordu. Günlerdir gösteri yapıp Morales yanlılarına saldıran sivil faşist protestocuları dinleyen Amerikan Devletleri Örgütü’nün (Organization of American States -OAS) tarafından hazırlanan raporda 20 Ekim’de yapılan Devlet başkanlığı seçimlerinde usulsüzlük yapıldığı iddia edildi. OAS’ın raporuna, “açık manipülasyonların” bulunduğu ve uluslararası kurumun seçimin sonucunu doğrulayamayacağı belirtildi. Raporda, “Bilgisayar sistemindeki manipülasyonların boyutu o kadar büyük ki, bunların Bolivya devleti tarafından kökenine inilerek derinlemesine incelenmesi ve bu ciddi olayda sorumluluğun kime ait olduğunun belirlenmesi gerekir” ifadeleri yer aldı. OAS Amerika kıtasında olan 35 ülkenin temsilcilerinden oluşuyor.
Orduyu kullandılar
Bolivya Genelkurmay Başkanı Williams Kaliman da 10 Kasım’da canlı yayında okuduğu bildiriyle istifa talep ettti. Bu muhtıra faşistlerin fütursuzluğunu artırdı. Öncesinde bazı yerlerde polisler de sağcı göstericilere katılmıştı. Cuma günü elit polis birliği Utop’a bağlı polislerin Cochabamba, Sucre ve Santa Cruz gibi kentlerde göstericilerin yanında yer aldığı görülmüştü. La Paz kentinde de Utop birliklerinin Murillo Meydanı’ndaki devlet başkanlığı sarayından ana karargahlarına çekildiği kaydedilmişti. Sağcılar Bolivya ordusuna da polisi izleme çağrısı yapıyordu. Bolivya Savunma Bakanı Javier Zavaleta orduyu isyana katılan polislere karşı kullanma planı olmadığını söylemişti. Morales yanlıları da şehirlerde alanlara çıkmıştı.
Darbeciler evine saldırdı
OAS’ın çağrısı üzerine Devlet Başkanı Evo Morales, istifa ettiğini, seçimleri yenileme kararı aldığını açıkladı. Morales “Barış için ve evleri yakılan destekçilerime, ekibime ve aileme yönelik daha fazla şiddet uygulanmasını engellemek için istifa ediyorum. Muhalefet liderler Camacho ve Mesa’yı bu şiddeti durdurmaya çağırmak istiyorum” dedi. Morales ve ailesinin evi yağmalandı ve ateşe verildi. Morales Twitter hesabı üzerinden yaptığı açıklamada göstericilerin ayrıca kız kardeşinin Oruro’daki evini de ateşe verdiğini yazdı. Sağcıların halka daha fazla zarar vermemesi için istifa ettiğini kaydetti Morales “Demokrasiyi savunduklarını söylüyorlar ama diktatörler gibi davranıyorlar” dedi. Morales “Faşist bir darbe planının” söz konusu olduğunu vurguladı. Morales ayrıca “Bütün dünya ve Bolivya halkı huzurunda, bir polis memurunun, hakkımda illegal bir şekilde yakalama kararı çıkardığını bildiriyorum. Ayrıca şiddet eylemleri düzenleyen gruplar, evime saldırı düzenledi. Darbeciler, hukukun üstünlüğünü yerle bir ediyor” ifadesini kullandı. Başkan yardımcısı Alvaro Garcia Linera da bir yerli başkanın yardımcısı olduğundan gurur duyduğunu ve daima sadık kalacağını söyleyerek istifa etti. Sağcıların temsilsici Seçimlerin birinci turunu ikinci sırada bitiren muhalefetin adayı Carlos Mesa da, Morales’in yeni seçimlerde aday olmaması gerektiğini iddia etti.
CIA paylaşımı
ABD’nin eski Alaska Senatörü Mike Gravel, gelişmelerde ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) parmağı olduğuna işaret etti. Gravel, Twitter hesabından “Congratulations on winning power in Bolivia, @CIA!-Bolivya’da kazanan gücü tebrik ediyorum, @CIA!” paylaşımı yaptı. ABD Temsilciler Meclisinin Müslüman üyesi Ilhan Omar ise Twitter’da “Bir ülkede devlet başkanı ordu tarafından kovuluyorsa buna darbe denir. Bolivyalılar bağımsız ve adil seçimleri hak ediyor” ifadesini kullandı.Bolivya’da seçim kurulu 20 Ekim tarihindeki devlet başkanlığı seçimlerini Morales’in yüzde 47,08 oyla kazandığını, Carlos Mesa’nın da yüzde 36,51 oyla ikinci olduğunu duyurmuştu. Morales, 2006 yılında yapılan seçimlerin ardından başa geçmişti.
Darbeye birçok ülkeden tepki yağdı
Birçok ülke darbeye sert tepki gösterdi: Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernandez: “Bolivya’daki kurumsal çöküntü kabul edilemez. Bolivya halkı, bir sonraki hükümetini özgür ve bilinçli seçimlerde mümkün olan en kısa sürede seçmeli.”
Rusya: “Bolivya’da bundan sonra gelişecek olayların yasaları çerçevesinde cereyan etmesini umuyoruz. Elbette, Bolivya halkının kendi kaderini bizzat ve üçüncü ülkelerin müdahalesi olmadan tayin etmesini umuyoruz.”
Küba Devlet Başkanı Miguel Díaz-Canel: “Sağcılar şiddetli ve korkak bir darbeyle Bolivya’da demokrasiye saldırıyor. Bu darbeyi sert bir şekilde kınıyoruz ve kardeş Devlet Başkanı Evo Morales’in yanındayız. Dünya Evo’nun hayatı ve özgürlüğü için seferber olmalı.” Diaz-Canel, “Dünya Evo’nun yaşamı ve özgürlüğü için seferber olmalı” diyerek, #EvoNoEstasSolo” (Evo, yalnız değilsin) etiketini paylaştı.
Venezüella Devlet Başkanı Nicolas Maduro: “Kardeş Başkan Morales’e yönelik darbeyi kati surette kınıyoruz.” İngiltere İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn: “Çok sayıda sosyal ilerlemeyi ülkeye kazandıran Evo Morales’in ordu tarafından istifaya zorlandığını görmek dehşet verici. Bolivya halkına karşı yapılan bu darbeyi kınıyorum ve demokrasi, sosyal adalet ve bağımsızlık için yanlarındayım.”
Meksika Dışişleri Bakanı Marcelo Ebrard: “Bolivya’da geçen yüzyılda Latin Amerika’da yaşanana benzer, devam eden bir askeri operasyon var, biz bunu reddediyoruz. Darbeye hayır. Meksika, müdahaleye karşı olan ve iltica hakkı sağlayan geleneksel tutumuyla La Paz’daki resmi büyükelçilik konutunda Bolivya yasama ve yürütme organlarında görev alan 20 kişiyi misafir ediyor. Aynı şekilde, kendisinin karar vermesi durumunda Evo Morales’e de iltica hakkı verebiliriz.”
Nikaragua da darbeyi kınadı.
BM: BM yine endişeli. BM Genel Sekreter Sözcülüğünden yapılan açıklamaya göre, Genel Sekreter Antonio Guterres, Bolivya’da yaşanan gelişmelerin endişe verici olduğunu ifade etti. Şeffaf ve güvenilir seçimler düzenlenmesi çağrısı yaptı.
Dünya Evo ile birlikte
Sosyal medyada dakikalar içinde milyonlarca kez paylaşılan “Dünya Evo ile birlikte” bildirisine ünlü düşünür Noam Chomsky ve Vijay Prashad gibi isimler destek verdi. Bildiride darbenin Bolivya oligarşisi tarafından ‘sosyalizm’e karşı dördüncü kez yenilgi almasından ötürü yapıldığı belirtildi.
DIŞ HABERLER
