Termik santrallerden 14’ünün baca filtresi olmadan çalıştırılmasına karşı santrallerin olduğu bölgedeki halk davalar açmaya ve bu santrallere karşı mücadele süreci başlatmaya hazırlanıyor. İlk adımda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na santrallerin kapatılması yönünde başvurular yapıldı. Geçtiğimiz Şubat ayında 45. Madde olarak anılan termik santrallerin bacalarına filtre takmadan 3.5 yıl daha çalışmasını sağlayan yasa maddesi bir torba içinde Meclis’e gelmiş ve ortaya çıkan yoğun tepkiler sonucu yasa teklifi geri çekilmişti.
Temmuz ayında geçti
Geçtiğimiz Temmuz ayında Meclis’te görüşülen “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” teklifi kabul edilmişti. Kanun teklifinin içinde yenilenebilir enerji süsüyle birlikte, özelleştirilen termik santraller için ‘hak ve yükümlülükleri’ 2019 Aralık ayı itibariyle 36 ay daha uzaltılması sağlanmıştı. Normal şartlarda özelleştirme yolu ile sermaye eline geçen 14 termik santralin 2019 yılı sonuna kadar bacalarına filtre takma zorunluluğu vardı. Ancak bu santrallerin ne geçtiğimiz şubat ayına kadar ne de sonrasında hiçbir hazırlık yapmamaları dikkat çekmişti. 4 ay önce çıkarılan torba yasa ile bu durum yasal anlamda kesinleşirken Meclis’e gelecek yeni düzenleme ile bu süreç takvime bağlanıyor.
Kirletme özgürlüğüne devam
Temmuz ayında çıkan torba yasanın geçici 26. maddenin 1. fıkrasında, “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihinden önce; 5. maddenin on ikinci fıkrası ve ilgili mevzuat kapsamında yarışması yapılan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle devam eden ilgili sözleşmeler ile 18. maddenin 5. fıkrası kapsamında özelleştirme ihalesi yapılan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle devam eden Devir Sözleşmeleri ve Elektrik Satış Anlaşmaları kapsamındaki hak ve yükümlülükler için öngörülen süreler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz altı ay süreyle uzatılır” ibareleri, termik santrallere halkı ve çevreyi kirletme özgürlüğünün devam edeceğini gösterdi. Şubat ayında geri çekilen torba yasanın 45. maddesi’nde açık olarak belirtilen özgürlüğün bu kez takiyye yolu ile yeni torbaya eklendiği anlaşıldı.
Süreç takvime bağlanacak
1 Kasım 2019 tarihinde, AKP’nin önerisiyle Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülen 2/2312 Esas Numaralı Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ile yeni bir düzenleme hazırlandı. Önümüzdeki günlerde Meclis genel kuruluna gelecek teklifle Temmuz ayında çıkan torba yasada muğlak bırakılan bölüm tamamlanacak. Yeni düzenleme ile şirketlerin 30/06/2020 yılına kadar baca filtreleri imalatı için yapım sözleşmesi ve iş termin planı bakanlığa sunulmasının gerektiği, başvuruda bulunmayan santrallerin ise haklarını kaybedeceği teklifte yer aldı. Ancak bugün filtresiz çalışan 14 termik santralin 2’sinin EÜAŞ’ye ait olmasına karşın özelleştirme sürecinde şirketlere verilen kirletme özgürlüğünden yaralanması ve 3.5 yıl daha özgürlük sağlamaya çalışması dikkat çekiyor. Bu durum kısa süre içinde bu santrallerin de satılacağını gösteriyor.
Baca filtresi olmadan çalışan santraller
- Filtresiz çalışan santrallerden 4 tanesi Çelikler Holding’in. Bu santraller ise Afşin Elbistan A, Tunçbilek, Seyitömer ve Orhaneli.
- Pancar üreticilerinin birikimleriyle kurulmuş olan ve pancar şekeri üretimlerinin kısıtlanıp piyasanın mısır şurubu şirketlerinin hakimiyetine terk edilmesinde rolü olan, çiftçilerin birikimlerini enerji üretimlerine kaydırarak çiftçi haklarını yok sayan Konya Şeker’in 3 termik santrali filtresiz çalışıyor. Bu santraller ise Soma A, Soma B ve Sivas Kangal Termik Santrali.
- Ciner Holding’in ise 2 termik santrali filtresiz çalışıyor. Bu santraler; Şırnak Silopi ve Ankara Çayırhan Termik Santralleri.
- Limak Holding’in de Muğla Yeniköy ve Muğla Kemer Köy Termik Santralleri filtresiz çalışmaya devam ediyor.
- Kamu kuruluşu olan EÜAŞ’ın da 2 adet termik santrali filtresiz çalışıyor. Biri Çanakkale Çan 18 Mart Termik Santrali diğeri ise Afşin Elbistan B Termik Santrali.
- Bir diğer filtresiz çalışan ve ABD sermayeli olan Kardemir A.Ş.’ye ait Kardemir Termik Santrali.
EKOLOJİ SERVİSİ
