Haziran ayı enflasyon rakamları bütün tahminleri aşarak 15.39’a dayandı. Halkın gerçek yaşamını ilgilendiren alanlarda ise durum daha kötü. Gıdada fiyatlar yüzde 20 artarken ulaşımda artış yüzde 24’ü geçti
Türkiye İstatistik Enstitüsü (TÜİK), hazarın ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. TÜİK verilerine göre haziran ayı enflasyonu aylık yüzde 2.61 oldu, yıllık yüzde 15.39 oldu. Aylık en yüksek artış yüzde 5,98 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Haziran ayında endekste yer alan gruplardan, haberleşmede yüzde 4,76, ulaştırmada yüzde 2,66, ev eşyasında yüzde 2,24 ve eğlence ve kültürde yüzde 2,16 artış gerçekleşti.
Ulaşım ve gıda felç
Yıllık en fazla artış yüzde 24,26 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. Tüketici Fiyatları Endeksi’nde, bir önceki yılın aynı ayına göre ev eşyası yüzde 18.91, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 18,89, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 16.79 ve lokanta ve oteller yüzde 13.30 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarını oluşturdu.
14 yılın en yükseği Yıllık enflasyon
2003’ten beri en yüksek seviye olarak kayda geçti. Aylık artış da Ekim 2011’den beri en yüksek seviye oldu. Enflasyon son olarak 2017’nin Kasım ayında yıllık bazda yüzde 12.98 ile 14 yılın rekorunu kırmıştı. Haziran 2018’de endekste kapsanan 407 maddeden; 58 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 289 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 60 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2018 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 3,03, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 15,52, bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 23,71 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 16,57 artış gösterdi.
Şimdi sıra limonda
Verilere göre, haziranda soğanın fiyatı yüzde 82,5 ve patatesin fiyatı yüzde 63,34 arttı. Patates ve soğandan sonra limon da yeni bir atak yaptı. Pazarda limonun kilosu 8-10 liraya çıkarken, tane fiyatı 1,25- 1,5 lira. Fiyat artışına piyasada limon olmaması, çürüme ve ihracat artışı gerekçe gösteriliyor. Ülke genelindeki limon üretiminin yaklaşık yüzde 60’ını karşılayan Mersin’de hal fiyatları 1-2 TL arasında değişirken, Adana’daki hal fiyatları ise 2-4 TL arasında seyrediyor. Bu arada, dün sabah ilk işlemlerde 4.62 civarında olan dolar, enflasyon verisinin beklentilerin çok üzerinde gelmesiyle 4.6884’e kadar yükseldi, kur 4.67’leri gördü.
16 yıl sonra rekor artış
2001’deki büyük ekonomik krizin ardından iktidara gelen AKP, 2001’de yüzde 68’i, 2002’de ise yüzde 30’u bulan enflasyon rakamlarını, dönemin dünya konjonktürünün de etkisiyle 2004’ten itibaren uzun süre kontrol altına alabilmişti. Ancak iktidar, bu rakamı da yüzde 10’a yaklaşan düzeyden çok aşağı çekememiş, bu arada işsizliği ise çift rakamdan aşağı indirememişti. 2003-2010 yılları arasını kapsayan dönemde, bir parça durumu toparlayan AKP, 2010-2017 arasındaki ikinci dönemde ise ciddi bozulmalar başlamıştı. 2010’da 6.40 düzeyine kadar inen enflasyon oranı, 2017’de ise 11.92 seviyesine yükselmişti.
‘Dünyadan koptuk’
TÜSİAD Baş Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu, makul seviyelerin aşıldığı ve dünyanın geri kalanından ayrışıldığı yorumunda bulundu. Son açıklanan verilerle ilgili paylaşımda bulunan İmamoğlu, “Enflasyon oranı yüzde 15,4. Üretici fiyatlarında artış yüzde 23,7. Enflasyonda makul seviyeleri aşmış bulunuyoruz. Tüm dünyadan da ayrışmış durumdayız. Türkiye’nin çok ciddi bir ekonomik programa ihtiyacı var” dedi.
Bazılarının keyfi yerinde!
Emeğiyle geçinen milyonların cüzdanı gitgide yoksullaşırken, büyük şirketlerin kâr oranları yükseldi. Üstelik, kâr oranları yükselirken, aynı şirketlerin istihdam ettiği işçi sayısı yerinden kıpırdamadı. Fortune 500 Türkiye listesine öre, ilk 500 şirketlin net kârları yüzde 52.28 artarken istihdam artışları yüzde 2.50’de kaldı. Üretim şirketlerinin net satışları yüzde 33.70 artarak 513.6 milyar liraya çıkarken bu alanda istihdamda yüzde 6.6 ‘lık düşüş yaşandı.
Bakan değil Saray var
Ankara’da yatırımcılarla yapılan toplantıda, ekonomi kabinesini soranlara, ‘Cumhurbaşkanlığı kararlarının uygulanacağı, isimlerin öneminin azaldığı’ yanıtı verildi. Üst düzey bir yetkili, “En çok soru yeni kabine yapısına ilişkin geldi. Yeni sistemde Cumhurbaşkanlığı kararlarını uygulayacak bir yapı olacağı için isimlerin öneminin azalacağı vurgulandı” dedi.
Üretim çöktü ithalat arttı
Enflasyon oranına en çok etki eden tarım ürünlerindeki artış, üretim alanlarının azalmasından da kaynaklanıyor. AKP iktidarı boyunca, hayvan sayısı nüfusun iki katından yarısına indi, buğday ekim alanları 14 yılda 16 milyon dönüm azaldı, üretici yanlış politikalarla üretimden vazgeçirildi ve ithalatın payı arttı. 2010 yılından itibaren canlı hayvan, et, saman ve kurbanlık hayvan ithalatına izin verildi. Mayıs 2016’ya kadar 272 bin baş damızlık sığır, 1.4 milyon baş damızlık olmayan sığır, 2.2 milyon baş koyun ve keçi ile 211 ton sığır eti ithal edildi. Toplam 4 milyar dolar ödendi. Ancak bu dönemde et fiyatları artmaya devam etti. Üretici azalıyor 2003-2015 yılları arasında Türkiye tarım ve gıda ithalatı için 400 milyar TL ödedi. 400 bin üretici aile 270 bin civarına indi. Geri kalanlar ya mevsimlik işçi ya da işsiz oldu.
EKONOMİ SERVİSİ
