Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi’den karşılaştırmalı siyaset alanında uzman, akademisyen ve yazar Danyel Reiche, röportajında Orta Doğu’dan bu yıl Rusya’da düzenlenen Dünya Kupası’na taşınan siyasi çekişmelere değiniyor. Siyasetin yanı sıra spor hakkındaki yazılarıyla da tanınan Reiche, İran’dan kadınların tribünde yerlerini almalarını yasaklara karşı verilen “güçlü bir mesaj” olarak yorumlarken, Orta Doğu üzerinden futbol ve Dünya Kupası’ndaki gelişmeleri değerlendiriyor.
2018 Dünya Kupası’nda gözünüze takılan bir şey oldu mu?
Orta Doğu’daki politik çekişme Dünya Kupası’na taşındı. İsrail Savunma Bakanı Avigdor Lieberman, Arjantinli forvet Lionel Messi’nin İzlanda karşısında kaçırdığı penaltının nedeninin Arjantin’in Dünya Kupası’ndan hemen önce İsrail ile yapacağı son dostluk maçını iptal etmesi olduğunu öne sürdü. “O maçtaki idman Messi’ye yarayabilirdi” diye konuştu Lieberman. Arada bir bağlantı olduğunu düşünmüyorum, ancak İsrail’in maçın oynanacağı stadı Hayfa’dan Kudüs’e almasının ardından Arjantin’in maçı iptal etmesinin doğru bir karar olduğuna inanıyorum. Çünkü karşılaşma İsrail’in 70. yıldönümü kutlamaları bağlamında sahne alacaktı. İsrail maçı politize etmeye çalıştı ve başarısız oldu. Bir diğer ilginç olay Rusya ve Suudi Arabistan arasında oynanan Dünya Kupası açılış maçındaydı. Oyun sırasında Qatar Airways reklamları stadyumdaki panoda gösterildi. Bu, Suudi Arabistan ile yaşanan ihtilaf açısından kesinlikle Katarlar için bir gol ve Suudiler için bir küçük düşme durumu. Katar’a ait BeIN Sports kanalının Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde engellenişi ve muhtemelen devlet destekli korsan kanalın hayata geçirilişi bir yılı aşkın süredir devam eden ihtilafta yeni bir kızışmaydı. Son olarak Dünya Kupası’nda kişisel olarak en sevdiğim şey şu ana kadar İranlı kadınların takımlarını destekliyor oluşu ve böylelikle ülke içi futbol maçlarında kadın taraftarlara yönelik yasağa karşı güçlü bir mesaj veriyor oluşları.
Artık geçmiştekilere nazaran daha eşitlikçi Dünya Kupası turnuvaları mı göreceğiz?
Dünya genelindeki en iyi oyuncuların en büyük beş Avrupa Ligi’nde -İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve İspanyaoynama eğilimi var. Bu durum, birçok ülkeden oyuncular arasındaki farkı kapadı. Ancak kendi ülke liglerinden oyuncu sahaya süren Suudi Arabistan gibi daha az oturmuş futbol ülkelerinden takımlar rekabet etmekte güçlükler yaşadı.
FIFA’daki yolsuzluk dünya futbolunu nasıl etkiledi veya etkiledi mi?
Dünya Kupası ekonomisinde Batı’dan Doğu’ya doğru bir kayış var. Yolsuzluk skandallarıyla beraber Batı’daki geleneksel sponsorlar çekilirken, bunların yerini Rusya, Çin ve Katar’dan sponsorlar aldı. Suudi Arabistan ve Rusya arasında oynanan açılış maçında yaşanmasına rağmen FIFA Başkanı Giovanni Infantino’nun Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Mohammed bin Salman arasında oturuyor oluşu durumun temsiliydi. Stadyumda birkaç devlet başkanı daha vardı.
Bir sonraki Dünya Kupası Katar’da. Turnuva açısından muhtemel güçlüklerin neler olacağını düşünüyorsunuz?
Çoğu kişinin hoşuna gitmiyor olmasına rağmen Katar’daki 2022 Dünya Kupası gerçekleşecek. Katar, ulusal güvenliğe katkı sağlayacak ve ülkenin yumuşak güç elde etmesine izin verecek şekilde sporu stratejik bir dış politika aracı olarak kullanıyor. Katar, Körfez’deki diplomatik krizin başlamasının hemen ardından küresel medyada Katar hakkındaki tartışmaların yönünü değiştirebilmek için Brezilyalı oyuncu Neymar Jr.’ı Katarlılara ait Paris Saint-Germain’e transfer ederek akıllıca davrandı. Yine de Katar, dış politika hedeflerine ancak Batı ülkelerinin reform hakkındaki beklentilerini karşılayabilirse ulaşabilecek. Özellikle de mülteci işçilerin yaşama ve çalışma şartlarını iyileştirerek. Diğer yandan çok mümkün görünmese de İsrail’in 2022 Dünya Kupası’na kalabilmesi durumunda Arap dünyasında biraz gerilim yaşanabilir. Katar, Dünya Kupası’na ev sahipliği yapma teklifi sırasında İsrail’in gruptan çıkması durumunda hoş karşılanacağının güvencesini verdi. Bu, İsrailli sporcuların daha önce Katar’daki spor etkinliklere -örneğin Doha’daki Dünya Yüzme Şampiyonası- katıldığı göz önüne alındığında inandırıcı bir güvence.
Dünya Kupası’nı ne zaman bir Asya, Orta Doğu veya Afrika ülkesi kazanacak?
Şu ana kadar rekabet edebilen Afrika ve Orta Doğu ülkeleri, Avrupa’ya giden göçmenlerin ikinci veya üçüncü jenerasyonundan kurulu. Bu, 2014 yılında diaspora oyunculardan kurulu bir kadroyla eleme turunda neredeyse Almanya’yı geçen Cezayir için de geçerliydi. Aslında o takım Cezayir’den gelen ebeveynlere veya büyükanne ve büyükbabalara sahip Fransız oyunculardan kurulu bir takımdı. Ayrıca özellikle de Körfez’de daha yetenekli yabancı oyunculara vatandaşlık tanınması yaygın bir politika aracı. Yine de yerel oyuncuların gelişimine ne kadar katkı yaptığı konusu şüpheli. Orta Doğu ve Afrika ülkeleri kendi halkına güvenmeli ve onları teşvik etmeli.
* Carnegie Middle East Center’da yayımlanan bu röportaj Tolga Er tarafından Türkçeleştirilmiştir.
