Dünya sistemleri analizi ile bilinen dünyaca ünlü sosyolog ve aynı zamanda kapatılan Özgür Gündem Gazetesi yazarı Immanuel Wallerstein 89 yaşında yaşamını yitirdi.
Bilim hayatı boyunca Tarihsel Kapitalizm, Bildiğimiz Dünyanın Sonu, Liberalizmin Sonu gibi önemli çalışmalarıyla dünya sosyal bilim literatüründe hatırı sayılır bir yer elde etti.
Wallerstein, 28 Eylül 1930 tarihinde New York’ta dünyaya geldi. Columbia Üniversitesi’nde yüksek öğrenim gördü. Üniversite hayatının ilk yıllarından itibaren dünyadaki toplumsal hareketlere ilgi duymaya başladı. Üniversite’yi bitirdikten sonra akademik hayata yönelen Wallerstein, 1959 yılında aynı üniversitede doktora derecesini aldı. 1970’li yıllara kadar Columbia Üniversitesi’nde dersler verdi. 1971 yılında ise Yale Üniversitesi’ne geçti ve burada profesörlük unvanını aldı. 1976’da Binghamton Üniversitesi’ne geçen Wallerstein, 1999 yılında emekli olana kadar bu kurumda görev yaptı.
Wallerstein özellikle küreselleşme üzerine çalışmaları ile tanınıyordu. 1930 yılında New York’ta doğdu ve eğitimini Columbia üniversitesinde yaptı. 1951’de lisansını, 1954’de master ve 1959’da felsefe doktorası elde etti. Daha sonra 1971’e kadar konferans hocalığı yaptı. Ardından, Montreal’daki McGill Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olurken, 1976’dan itibaren Binghamton Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olarak çalışmaya başladı. Bu işi emekli olduğu 1999’a kadar sürdü.
Ayrıca Ekonomi, Tarihi Sistemler ve Uygarlıklar Araştırması için Fernand Braudel merkezinde müdür olarak görev yaparken, bir çok ülke üniversitesinde onursal profesörlük görevlerinde de bulundu. Wallerstein bununla birlikte 1994 ile 1998 arasında Uluslararası Sosyoloji Derneği’nin başkanlığını yaptı.
Wallerstein, kariyerine Afrika postkolonyalizm işlerinde uzmanlıkla başladı. 1970’li yıllara kadar çalışmaları temel olarak bu konu üzerine yoğunlaştı. Daha sonra, makroskopik düzeyde küresel kapitalist ekonomi üzerine tarihçi ve teorisyen olarak ayrıştı.
Küresel kapitalizme sert eleştirileri ve anti-sistem hareketlere olan desteği, onu küreselleşme karşıtı mücadelede Noam Chomsky ve Pierre Bourdie ile aynı düzeye taşıdı.
En önemli katkısı, 1974, 1980 ve 1989’da üç cilt halinde yayınlanan “The Modern World-System” adlı eseri oldu.
Wallerstein, özellikle üç temel entelektüel akımdan esinleniyor: Karl Marx, Fransız tarihçi Fernand Braudel ile “merkez” ve “çevre” konseptleri üzerinde duran “bağımlılık teorisi”.
Postkolonyal Afrika üzerine çalışmaları ve soruna ilişkin farklı teorilerinden hareketle, özellikle “üçüncü dünya” kavramını reddediyor.
Ona göre, karmaşık bir ekonomik alışveriş ilişkisi ağı ile birbirine bağlı tek bir dünya var. Wallerstein bu dünyayı “ekonomi-dünya” veya “dünya-sistem” olarak tanımlıyor.
Öcalan’ın referans aldığı bir yazardı
Wallerstein, Murray Bookchin ile birlikte Öcalan’ın referans aldığı yazarlardan biriydi. Öcalan 5 Mayıs 2004’te avukatları aracılığı ile Bookchin’e yazdığı mektupta, etkilendiği yazarlardan birinin Wallerstein olduğunu belirtiyordu:
“Sayın Öcalan, ilginizden hayli memnun kaldı ve temsilcilerinin derhal sizinle tekrar iletişime geçmesini rica etti. Size en içten selamlarını gönderdi ve bugün en çok ilgilendiği iki yazardan birisinin siz, diğerininse Immanuel Wallerstein olduğunu ifade etti.”
HABER MERKEZİ
