HDP adaylarının 1 milyon oy alarak seçildikleri Diyarbakır, Mardin ve Van büyükşehir belediyelerine tekrar kayyum atandı. Kürtlerin 1 milyon oyu yok sayıldı. HDP, bir önceki dönemde kayyum faaliyetleri ile ilgili hazırladığı raporunda‘israf ve talanı’ ortaya konmuştu
Yerel seçimler öncesi Halkların Demokratik Partisi (HDP) kayyum atanan belediyelerdeki ‘uygulamaları’ rapor haline getirmişti. HDP’nin 28 Şubat 2019’da hazırladığı raporu Diyarbakır’da Demir Oteli’nde açıkladı. Rapora göre, 15 Temmuz sonrasında Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler ile kayyum atanan Diyarbakır, Mardin ve Van belediyelerinde taşınmaz mülklerin yolsuzluk yapılarak satıldığı, belediyelerin borç batağı içine itildiği, çok dilli belediye tabelalarının indirildiği, belediye binalarının karakola çevrildiği, tarihsel ve kültürel değerlere saldırıldığı ifade edilmişti. İşte HDP’nin raporuna göre tekrar kayyum atanan 3 belediyede yaşananlar:
Diyarbakır: İlk hedef Kürtçe
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin Kürtçe dilinde ve müfredatında hizmet veren Zarokistan ile Xalxalok kreşleri kayyumların eliyle değiştirilerek Türkçeleştirilmiştir. Kapatılan kreşlerin 39 çalışanı da işten çıkarılmıştır. Kreşlerde anadil eksenli yapılan bütün pedagojik ve kültürel faaliyetler, kayyumların büyük çarpıtmalarına ve manipülasyonuna maruz kalmış, anadilde eğitim veren kreşlerin kapatılması ve anadil bilen öğretmenlerin işinden atılması konusunda kamuoyunu ikna edemeyen kayyımlar, ‘Kreşlerde siyasi propaganda yapılıyor’ gibi bir yola başvurmuştur. Gençlik kültür merkezleri, madde bağımlıları ile mücadele kurumu, gençlik danışma ve sosyal etkinlik merkezleri, eğitim destek evleri kapatılmıştır.
11 Ocak 2017 tarihinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu (DBŞT) kadrosunda yer alan 31 oyuncunun sözleşmesi yenilenmeyerek işlerine son verildi.
18 Şubat 2017 tarihinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne kayyım yapılan Etimesgut Kaymakamı Cumali Atilla, kentin Asur dilindeki adı Amed’in Kürtçe olduğunu düşünmüş olmalı ki, Amedspor’un isminin değiştirilmesini, aksi halde kulübe ayrılan maddi desteğin kesileceğini bildirdi.
14 Temmuz 2017 tarihinde Cegerxwîn Kültür Merkezi’nin de içinde yer aldığı Park Orman’ın ismi, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kayyumu Cumali Atilla tarafından ‘15 Temmuz Şehitler Parkı’ olarak değiştirildi.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin kadın sığınağı, ŞÖNİM’in barınma evi olarak işlev görmeye başlamış, ŞÖNİM, barınma ihtiyacı olan herkesi kadın sığınağına göndermiştir.
Kayyumların harcamalarda pazarlık usulünü benimseyerek 4734 sayılı İhale Kanunu’nun 5. maddesi olan Temel İlkeler’e aykırı davrandıkları belirtilen raporda, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Kayapınar, Sur, Yenişehir, Mardin Büyükşehir Belediyesi, Derik, Kızıltepe, Nusaybin, Bitlis ve Güroymak, Siirt Eruh, Şırnak ve Cizre, Van’ın Çaldıran belediyelerine atanan kayyumların KİK’e aykırı hareket ettiği ifade edildi.
Diyarbakır Büyükşehir kayyumunun kent halkının kaynağını kişisel konforu için nasıl kullandığı ayrıca çarpıcıdır. Makam mobilyası alımı için 750 bin TL’yi harcamaktan imtina etmemiştir. Yalnızca bununla da kalmamış, 350 bin TL’ye çelik yapı ve kurşungeçirmez cam, korumalar için 250 bin TL’ye kiralık pikap harcaması gerçekleştirilmiştir. Kayyımın güvenlik harcaması dahi Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Diyarbakır halkının cebinden çıkmıştır.
Diyarbakır Büyükşehir, DİSKİ, Yenişehir, Bismil, Kayapınar ve Sur belediyelerine atanan kayyumlar İstanbul menşeli bir firmaya toplamda 10 milyon TL değerinde sözleşme bedeli vermiştir.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Silvan Belediyesi’nin neredeyse hisselerinin tamamına sahip oldukları MED Kentsel ve Sosyal Hizmetler Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin durumu bu bakımdan çarpıcıdır. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve DİSKİ yaklaşık maliyeti 75 milyon TL olan ihalelerin tamamını pazarlık usulü ile MED A.Ş.’ye vermişlerdir.
Sözleşme tutarı 75 milyon TL olan bu ihalelerin 20 milyon TL’ye yakını araç kiralama hizmet alımlarıdır. MED A.Ş.’nin bu ihale sonucu Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve DİSKİ’ye araç kiralama hizmeti verebilmesi için ya en az 80 milyon TL değerinde aracının bulunması ya da bu araçları temin edebilmek için ihale yapmış olması gerekmektedir. Ancak yine MED A.Ş. bu araçların kiralanması için herhangi bir ihale yapmış görünmemektedir. Yani yine açık bir biçimde kanuna aykırı hareket edilmiştir.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ise 2016 yılında 515 milyon 844 bin 585 TL gidere karşın 541 milyon 961 bin 823 TL gelirle yaklaşık 26 milyon TL bütçe fazlası oluşmuştur.
Mardin kayyumu pazarlığı sevdi
Mardin genelinde kayyumların atandığı tarihten günümüze ihaleler yoluyla yapılan toplam harcama miktarı 800 milyon TL civarındadır. Pazarlık usulüyle yapılan harcamanın toplam içindeki payı ise yüzde 75 civarındadır. Yani istisnai bir harcama yöntemi olan pazarlık usulü Mardin’de temel yöntem haline getirilmiş ve açık ihale yöntemi istisnalaşmıştır.
Mardin genelinde 800 milyon TL’yi bulan sözleşme tutarının 625 milyon TL’lik kısmı, MARSU da dahil olmak üzere, Mardin Büyükşehir Belediyesi kayyumunca gerçekleştirilmiştir. Mardin Büyükşehir Belediyesi kayyumu, pazarlık usulünü kullanarak kamu kaynaklarının israfını aşan uygulamalara imza atmıştır.
Mardin Büyükşehir kayyumu tarafından pazarlık usulüyle gerçekleştirilen, sadece iki yol yapım işinde, ihalenin sözleşme tutarı yaklaşık olarak 370 milyon TL’dir. Yani kayyum, ihale bütçesinin yüzde 60’ını sadece iki ihaleyle sözleşmeye ayırmıştır. İki ihalede de kırım oranı sadece yüzde 7.5’tir. Her iki ihale de aynı firmanın dâhil olduğu iş ortaklığı tarafından kazanılmıştır. Bu her iki ihalenin ortak firması Artuklu Belediyesi’nden de pazarlık usulüyle 10 milyon TL tutarında yapım işi almıştır. 380 milyon TL tutarında üç ihalenin de ortak yüklenici olan firmanın iş ortakları bölgeden değil, tümü de Ankara merkezlidir.
Diyarbakır kayyumlarınca gerçekleştirilen durumun bir benzeri Mardin’de de ortaya çıkmaktadır. Mardin Büyükşehir Belediyesi ve MARSU bünyesinde yapılan ihalelerden çoğuna tek bir firma katılmıştır. Bu ihalelerin toplamı ise 75 milyon TL’dir ve toplam kırım oranı yüzde 5’i geçmemiştir.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi şirketi MED A.Ş. için yapılan usulsüzlük tespitlerinin neredeyse tamamı Mardin Kent A.Ş. için de geçerlidir. Mardin Büyükşehir Kayyumu tarafından Mardin Büyükşehir Belediyesi şirketi olan Mardin Kent A.Ş.’ye verilmiş olan ihalelerin yaklaşık maliyet toplamı 12 milyon TL’dir ve ihalelerin sözleşme bedelleri toplamı 10 milyon TL olup, ihalelerin tamamı pazarlık usulüyle verilmiştir. İhaleler iş makinesi kiralama, distribütör kiralama, menfez yapımı, damtrak ve arazör kiralama, silindir/ekskavatör yükleyici kiralama, araç kiralama, JCB ve mobil konkasör kiralama, göl ve kaya tuzu alımı, kar küreme aracı kiralama, damperli kamyon kiralama, vektör (sivrisinek, haşere vs.) ile mücadelede kullanılacak araç ve cihaz kiralama işlerinden oluşmaktadır. Ağırlıklı olarak iş makinesinden tutalım kamyon JCB, mobil konkasör, ekskavatör, ilaçlama cihazları, araç vs. gibi kiralamaya dayanan işlerin sözleşmeleri toplamı yaklaşık olarak 9 milyon TL tutmaktadır. Bu kadar farklı ve birbirine çok uzak sektörlerin kullandığı araç, iş makinesinin bir belediye şirketinin envanterinde bulunması neredeyse imkânsızdır. Kuruluşu üç yıla yakın olan bir belediye şirketinin böyle bir makine/araç parkının olabilmesi için en az 75-100 milyon TL üzerinde yatırım yapmış olması gerekmektedir. Mardin Kent A.Ş.’nin bu konuda yapabileceği tek alternatif dışarıdan yani piyasadan bu araç/ekipman/makineleri temin etmiş olmaktır. Ancak ihaleler incelendiğinde Mardin Kent A.Ş.’nin bu araçları temine yönelik herhangi bir ihale yaptığına dair veri bulunmamaktadır. Yani Mardin Kent A.Ş. 9 milyon TL toplam sözleşme bedelli hizmeti yerine getirebilmek için herhangi bir şirket gibi davranarak usulsüz olarak bu araç/cihaz/iş makinelerini firmalardan kiralamıştır.
Mardin Büyükşehir Belediyesi’nin 2016 yılı gideri 250 milyon 747 bin 812 TL iken geliri 252 milyon 662 bin 107 TL olarak gerçekleşerek bütçe fazla vermiştir.
Van’da resmi yolsuzluk
Diyarbakır ve Mardin kayyumlarının aksine Van Büyükşehir Belediyesi Kayyumu pazarlık usulüne fazla başvurmamış, büyükşehir bünyesinde ve VASKİ ihalelerinde açık ihale yöntemini kullanmıştır. Genelde yüzde 25-30 bandında seyreden kırım oranları Van Büyükşehir Belediyesi ve VASKİ ihalelerinde düşük kalmıştır.
5 milyon TL ve üzeri sözleşmeye bağlanan ihale sayısı 40 civarı ve sözleşmelerin toplam bedeli 560 milyon TL’dir. 560 milyon TL’lik sözleşmelerin yüklenici firma sayısı ise 30’dur. Yani her firma ortalama neredeyse 20 milyon TL’ye yakın iş almıştır.
VASKİ bünyesinde yaşanan ve resmi evrakta sahtecilik boyutuna ulaşan bir durum, VASKİ 2017 Yılı Faaliyet Raporu incelendiğinde ortaya çıkmıştır. VASKİ 2017 Yılı Faaliyet Raporu’nda Mal Alım Miktarı toplamı 7 milyon 992 bin 555 TL olarak gösterilmektedir. Ancak VASKİ’nin 2017 yılı içinde yaptığı toplam mal alımları incelendiğinde bu tutar 9 milyon 970 bin 955 TL’dir.
Yani yaklaşık olarak yüzde 20’ye denk gelen 2 milyon TL gibi bir mal alımı faaliyet raporunda toplam tutar içinde gösterilmemiştir.
Van Büyükşehir Belediyesinin 2016 yılı bütçe açığı ise 20 milyon TL’dir. Oysa kayyumların gelişiyle Van Büyükşehir Belediyesinde bütçe açığı 95 milyon TL’yi aşmıştır.
HABER MERKEZİ
