Bölge kentlerinde mezarlıklara yönelik saldırılar arttı. Birçok mezarlığa 5 yılda 47 saldırı yapılırken, 282 cenaze kaldırıma gömüldü. Hukuki girişimler ise sonuçsuz kaldı
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Mart 2015’te Dolmabahçe Mutabakatı’nı reddetmesi sonrası başlayan çatışmalı süreçle birlikte bölge kentlerinde cenaze ve mezarlıklara yönelik birçok saldırı yapıldı. Farklı tarihlerde çıkan çatışmalarda hayatını kaybeden PKK, YPG ve YPS’lilerin cenazelerinin gömülü olduğu mezarlıklar tahrip edildi, kimi zaman balyoz ve kepçelerle parçalandı.
282 cenaze kaldırıma gömüldü
Birçoğu Diyarbakır, Mardin, Şırnak, Van, Siirt ve Hakkari kentleri kırsallarında yer alan mezarlıklar, aileler tarafından onarıldıktan sonra da defalarca benzer şekilde tahrip edildi. Mezarlık ve cenazelere yönelik saldırılar özellikle bölge kentlerinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları sonrasında artış gösterdi. Kolluk kuvvetleri, kent merkezlerinde bulunan mezarlıkları da bu süreçte tahrip etmeye başladı. Diyarbakır’ın Lice ve Hakkari’nin Yüksekova ilçelerinde bulunan mezarlıklar en çok saldırıya uğrayan mezarlıklar oldu. Garzan Mezarlığı’nda 282 cenaze yerlerinden çıkarılarak, Kilyos’ta kaldırıma gömüldü. Kolluk kuvvetleri son dönemlerde mezar taşlarının sökülmesi için aileler üzerinde baskı kurmaya başladı.
Hukuki girişimler sonuçsuz kaldı
Ekim 2015’ten bugüne kadar mezarlıklara yönelik en az 47 saldırı tespit edildi. İnsan hakları örgütleri tarafından “uluslararası sözleşmelere aykırı” ve “ailelere işkence” olarak değerlendirilen saldırılara ilişkin hem aileler hem de hukuk örgütleri birçok kez suç duyurusunda bulundu. Ancak söz konusu hukuki girişimlerden herhangi bir sonuç alınamadı.
Geçmiş dönemlerde mezarlıklara yönelik gerçekleştirilen saldırılardan bazıları şöyle:
* 2015; Mardin’in Nusaybin ilçe kırsalındaki Bagok Dağı’nda bulunan ve 43 PKK’linin defnedildiği “Agit Suruç Şehitliği” yıkıldı.
* 17 Ekim 2015; Şırnak kırsalındaki Cudi Dağı bölgesinde bulunan “Şehit Cuma ve Şehit Binefş Şehitliği” askerler tarafından tahrip edildi.
* 18 Ekim 2015; Dersim Alacık (Zage) Köyü yakınlarında, PKK’lilere ait cenazelerin ve 38 Dersim Katliamı’ında yaşamını yitirenlerin kemiklerinin de bulunduğu “Suna Çiçek ve Doktor Baran Şehitliği” helikopeterle bombalandı. Mezarlık içindeki cemevi, içine yerleştirilen patlayıcılarla yerle bir edildi.
* 18 Ekim 2015; Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yolçatı Mahallesi’ndeki (Sîsê) “Şehit Amed û Şehit Hêvîdar Şehitliği” tahrip edildi.
* 22 Ekim 2015; Siirt, Mardin ve Batman üçgeninde yer alan “Mawa Şehitliği”nde yer alan mezarlar kepçelerle yıkıldı.
* 4 Kasım 2015; Diyarbakır’ın Dicle ilçesine bağlı Pirejman Mahallesi’nde bulunan ve PKK’lilerin defnedildiği mezarlık, bölgede bulunan cami ve misafirhane askerler tarafından yıkıldı.
* 12 Kasım 2015; Şırnak’ın Beytüşşebap ilçe kırsalında bulunan Meydan Kolya yaylasındaki “Şehit Kurtay Feraşîn Şehitliği” bombalanarak yıkıldı.
* 22 Kasım 2015; Diyarbakır’ın Lice ilçesi kırsalındaki “Şehid Harun Şehitliği” zırhlı araçlarla açılan ateş sonucu tahrip edildi. Mezarlık girişinde bulunan cami, dinlenme salonu, kütüphane, çeşme ve tabela bombardıman sonucunda yerle bir olurken, HPG’lilere ait 140 mezardan 78’i tahrip oldu.
* 1 Mayıs 2016; Diyarbakır’ın Bağlar ilçesindeki Yeniköy Mezarlığı’nda bulunan PKK, HPG ve YPG’lilere ait mezarlar polisler tarafından tahrip edildi. Mezar taşları ortalığı atılırken, fotoğraflar ise kırıldı.
* 16 Şubat 2017; Batman’daki İkiztepe Mezarlığı’nda bulunan ve aralarında 10 Ekim Ankara Katliamı’nda yaşamını yitirenlerin cenazelerinin de bulunduğu 23 mezarlığın taşları, savcılık ve belediyeye atanan kayyımın talimatı üzerine değiştirildi. Söz konusu duruma karşı çıkan kimi işçilerin işlerine son verildi.
* 21 Şubat 2017; Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Yeni Mahalle Mezarlığı’nda bulunan ve farklı tarihlerde yaşamlarını yitirenlerin kabirlerinin de bulunduğu mezarlık polisler tarafından tahrip edildi. Mezarlıkların bir çoğuna ‘T.C.’ yazılaması yapıldı.
* 7 Nisan 2017; Dersim’in Mazgirt ilçesinde bağlı Akpazar (Perî) Beldesi’nin Karabulut (Sürek) Köyü’nde Vali ve kayyım Osman Kaymak’ın talimatıyla askerler, HPG’li Sancar Buluç ve Baran Çetinkaya’nın mezarlarını tahrip etti.
* 28 Nisan 2017; Hakkari’nin Yüksekova ilçesine bağlı Orman Mahallesi’nde bulunan mezarlık, özel harekat polisleri tarafından tahrip edildi. Mezar taşlarının üzerine “Leş” yazılaması yapıldı.
* Kasım 2017; Beytüşşebap kırsalındaki Meydan Kolya yaylasındaki “Şehit Kurtay Feraşîn Şehitliği” bir kez daha yıkıldı. Yanına askeri üs bölgesi kuruldu.
* 12 Haziran 2017; Paris’te 9 Ocak 2013 tarihinde Fidan Doğan ve Leyla Şaylemez ile birlikte öldürülen Kürt kadın siyasetçi Sakine Cansız’ın Dersim’de bulunan anıt mezarı tahrip edildi.
* 26 Haziran 2017; Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yolçatı (Sîse) köyündeki “Şehit Hêvîdar ve Şehit Amed Şehitliği” operasyona çıkan askerlerce yıkıldı. Mezarlıktaki misafirlik olarak kullanılan 2 konteyner da yakıldı.
* 14 Eylül 2017; Tutuklu Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk’un annesi Hatun Tuğluk’un gömülen cenazesi ırkçı bir gurubun saldırısı üzerine yerinden çıkarılarak, Dersim’de defnedildi.
* 29 Ekim 2017; Diyarbakır’ın Bağlar ilçesindeki Yeniköy Mezarlığı’nda bulunan mezarlar polislerce tahrip edildi.
* 1 Kasım 2017; Siirt kırsalındaki Herekol bölgesinde operasyona çıkan askerler PKK’lilerin cenazelerinin defnedildiği “Şehit Resul ve Şehit Azime Mezarlığı’nı tahrip etti.
* 19 Aralık 2017; Bitlis’in Yukarı Ölek (Oleka Jor) Mahallesi’nde bulunan Garzan Mezarlığı’nda defnedilen 282 PKK’linin cenazeleri yerlerinden çıkarılarak, mezarlık yerle bir edildi.
* 26 Aralık 2017; Diyarbakır’ın Bağlar ilçesindeki Yeniköy Mezarlığı’ndaki mezarlar bir kez daha tahrip edildi. Mezarlar taşları kimliği belirsiz kişi ya da kişilerce spiral makinesiyle tahrip edildi.
* 29 Mart 2019; Bismil’in Kazancı (Kaniya Kurda) Mahallesi’ndeki HPG ve YPG üyelerinin cenazelerinin bulunduğu mezarlık askerler tarafından tahrip edildi.
* 4 Haziran 2019; Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yolçatı (Sîsê) Mahallesi’ndeki “Şehit Amed û Şehit Hêvîdar Şehitliği” bir kez daha tahrip edildi.
* 30 Eylül 2019; Diyarbakır’ın Dicle ilçesinde defnedilen Mahmut Alınbay’ın mezarı 6’ncı kez saldırıya uğradı.
* 4 Nisan 2020; Şırnak’ın İdil ilçesine bağlı Yarbaşı (Hespist) köyünde farklı tarihlerde yaşamını yitiren 6 PKK’linin cenazesinin bulunduğu mezarların taşları askerlerce balyozlarla parçalandı. 6 mezar, 2016 yılında da askerlerce yıkılmış ve köylüler tarafından onarılmıştı.
* 17 Nisan 2020; Muş Malazgirt ve merkezde bulunan köylerde kimi HPG’lilere ait mezar taşları kırıldı.
* 18 Nisan 2020; Bingöl Karlıova Karakolu’ndaki askerler, sokağa çıkma yasağı döneminde yaşamını yitiren HPG’li Zamani Çamak’ın mezar taşının kaldırılması aileden istedi.
* 24 Nisan 2020; Diyarbakır Silvan İlçe Jandarma Komutanlığı, çatışmalarda yaşamını yitirenlerin ailelerini telefonla arayarak, yakınlarının defnedildiği mezarlardaki taşların kırılmasını ve Kürtçe alfabede olan X, W, Q harflerinin silinmesini istedi.
* 26 Nisan 2020; Hakkari’nin Yüksekova ilçesinin Orman Mahallesi’nde buunan mezarlık 6’ncı kez saldırıya uğradı. Urfa’nın Suruç ilçesinde 20 Temmuz 2015 tarihinde IŞİD tarafından düzenlenen canlı bomba saldırısında hayatını kaybeden 33 gençten Süleyman Aksu’nun mezarı da tahrip edildi.
* 22 Mayıs 2020; Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yolçatı (Sîsê) Mahallesi’nden bulunan mezarlık tahrip edildi. Tüm mezarların tahrip edildiği ve isimlerin yazılı olduğu mermerlerin parçalandığı ortaya çıktı.
* 25 Mayıs 2020; Batman’ın Hasankeyf ilçesine bağlı Güneşli (Şemse) Köyü’ndeki mezarlık bir kez daha tahrip edilerek, mezarlıktaki ağaçlara bayrak asıldı.
* 8 Haziran 2020; Diyarbakır’da 1992’de düzenlenen silahlı saldırıda yaşamını yitiren Özgür Gündem gazetesi muhabiri Hafız Akdemir’in mezar taşındaki fotoğrafın söküldüğü ortaya çıktı.
* 10 Haziran 2020; Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yolçatı (Sîsê) Mahallesi’ndeki mezarlık tahrip edildi.
* 12 Haziran 2020; Diyarbakır’ın Lice ilçesinin Esenler (Balicne) Mahallesi’ne bağlı Goçxar Mezrası’ndaki mezarlıkta bulunan HPG’li Rıdvan Mutlu ve Mehmet Mutlu’nun mezar taşları tahrip edildi.
* Urfa’nın Karakoöprü, Viranşehir ve Suruç’ta bulunan mezarlıklarda HPG’liler ve Suruç Katliamı’nda yaşamını yitirenlerin bulunduğu mezarlar tahrip edildi.
* Malatya’nın Oluklu Mahallesi’nde bulunan Volkan Bora’nın mezar taşı kırıldı.
* Van’ın Erciş ilçesinde, farklı tarihler yaşamını yitiren HPG’lilerin cenazelerinin gömülü olduğu çok sayıda mezarlık tahrip edildi.
Kaynak: MA
