Türkiye’de devletin ve erkek iktidarın cinsiyetçi, ırkçı, yoksulluk ile savaş üreten düzenine kadınlar ‘dur’ dedi
Her yıl ortak ve birlikte mücadeleyi bir adım daha ileri taşıyan Kürt kadın hareketi ile Türkiye kadın hareketlerinin 2022’si dünya kadınlarına ilham verecek bir düzeye ulaştı. Patriarka ve erkek-devlet zihniyetinin yarattığı katliam, cinsel saldırı, intihar, yoksulluk, savaş, ekolojik yıkım, hak gaspları ile örülü yaşam, kadınların her alanda ortaya koyduğu örgütlü mücadeleyle umutları yeşerten bir yaşama dönüştü. Kadınların 2022’sini derledik…
Gülistan Doku bulunsun failleri yargılansın
Dersim’de 5 Ocak 2020 tarihinde kaybettirilen Gülistan Doku’nun akıbeti hala karanlıkta. Yılın başında Tunceli Adliyesi önünde günlerce süren oturma eylemi başlatan Doku ailesi, Adalet Bakanlığı’na seslenerek, “Gülistan yaşıyorsa getirin, öldürülmüşse kemiklerini verin. Gülistan’ın kaybolmasında baş şüpheli olan Zainal Abarakov argılansın” dedi.
Kadın örgütleri ise yıl boyunca “Gülistan Doku nerede? diye sormaya devam etti.
14 Şubat’a protesto: Öldüren sevgi istemiyoruz
Türkiye’nin birçok kentinde kadınlar 14 Şubat Sevgililer Günü’nü protesto etti. Her gün en az 3 kadının katledildiği Türkiye’de kadınlar, “Olmaz olsun eşitsiz aşk biz hayatı istiyoruz” diyerek sokaklara çıktı. Kadınlar, “Mutfak önlükleri, çamaşır suları, çocuk bezleri, öldüren sevginiz, kutsal aileniz, faturalarınız sizin olsun” sözleriyle erkek egemen sistemin dayattığı düzeni eleştirdi.
8 Mart’ta özgürlük zamanı
8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde Türkiye’nin dört bir yanında kadınlar alanlarda bir aradaydı. Mitinglerden buluşmalara ve gece yürüyüşlerine kadar onlarca eylem ve etkinlik gerçekleştiren kadınlar, şiddete, krize ve yoksulluğa karşı mücadeleyi büyüteceklerini ilan etti.
Kürdistan’ın çeşitli kentlerinde de mitingler ve kadın buluşmaları düzenlendi. “Dem dema azadiya jinan e” (Kadın özgürlük zamanı) şiarıyla gerçekleşen Amed mitinginde, yüzlerce polis ve çok sayıda zırhlı araç kadınların coşkusuna da isyanına da karşı duramadı. Kadınlar hep bir ağızdan “Baharı da barışı da kadınlar getirecek” dedi.
İstanbul Sözleşmesi’ni binlerce kadın savundu
2021’de Cumhurbaşkanı kararıyla İstanbul Sözleşmesi’nin feshine karşı açılan davanın iptali, Danıştay 10. Dairesi’nce reddedildi. Dava süresince binlerce kadın avukatın savunduğu, Türkiye’nin her yerinden kadınların sahip çıktığı İstanbul Sözleşmesi, kadın ve çocukları şiddete karşı koruyan en kapsamlı mekanizma olarak kabul ediliyor. Kararın ardından kadın örgütleri kararı protesto ederken, geniş kesimlerden de Danıştay’a tepki yağdı.
Özgür kadına tahammülsüzlük
Özgür bir zihne sahip mücadeleci kadınlara tahammülsüzlük bu yıl da had safhadaydı. Jineoloji Jineoloji Dergisi editörü, gazeteci Nagihan Akarsel, 4 Ekim’de uğradığı silahlı saldırı sonucu katledildi. Jineoloji, kadın haberciliği ve kadın sorunları üzerine birçok önemli araştırmaya imza atan Akarsel, ardında özgür bir zihin ve güçlü bir mücadele bıraktı.
23 Aralık’ta ise Kürt Kadın Hareketi’nin öncülerinden Şirnexli Emine Kara (Evin Goyi), Fransa’da Ahmet Kaya Kültür Merkezi’ne yapılan saldırıda katledildi.
Kürt kadın hareketinin önemli isimlerinden Emine Kara, Kuzey ve Doğu Suriye’de IŞİD’e karşı savaşmış ve yaralanmıştı. Kara ve Akarsel’in katledilmesine başta kadınlar olmak üzere geniş kesimlerden tepki yağdı.
Çocuk istismarına büyük tepki
Türkiye çocukların cinsel istismarında dünya üçüncüsü. Bu utanç verici sıralama yıl boyunca açığa çıkarılan onlarca vakayla da tescillendi. Yılın sonunda cemaat içinde 6 yaşındaki çocuğa istismarın ortaya çıkması toplumda infiale yol açtı. AKP iktidarının çocuk “evliliğini” destekleyen, tecavüz faillerini koruyan uygulamaları ve Kürdistan’da özel savaş yöntemleri, çocukların cinsel istismarının 2022’de de yaygınlaşmasına neden oldu.
Çocuklara yönelik suçlara karşı sokaklara çıkan kadınlar, AKP iktidarını, şiddet ve istismar üreten cemaat-tarikat yapılanmalarını protesto etti.
Jin jiyan Azadî tüm dünyaya yayıldı
İran’da 22 yaşındaki Kürt kadını Jina Eminî, başörtüsünü kuralına uygun takmadığı gerekçesiyle ahlak polisi tarafından işkenceyle katledildi. Eylül ayında gerçekleşen katliama karşı başlayan eylemler, İran rejimine karşı ayaklanmaya dönüştü. İran’ın her yerinde halk “Jin jiyan azadî” sloganları ile alanlarda rejimi protesto ederken, özgürlük talebini dile getirdi. Kürt kadınlarının sloganı “Jin, jiyan, azadî” Türkiye ve dünyada başta kadınlar olmak üzere halklar tarafından özgürlüğün sembolü olarak kullanılmaya başladı.
TJA konferansı: Özgürlükte ısrarcıyız
Özgür Kadın Hareketi (TJA), Batman’da. “Em li dijî faşîzmê bi biryar û di azadiyê de bi israr in (Faşizme karşı mücadelede kararlı, özgürlükte ısrarcıyız)” şiarıyla 4. Kadın Konferansı’nı düzenledi. Konferans ülkenin dört bir yanından gelen 700 delege ile gerçekleştirildi. TJA’nın tutuklu Sözcüsü Ayşe Gökkan konferansa mesaj göndererek, ‘Özgür olana kadar direneceğiz’ dedi. Konferans direnen kadınlara adandı.
Kadınlar bilinçlendikçe özsavunma arttı
Erkek-devlet şiddetinin 2022’de artarak yaygınlaşması, medyanın cinsiyetçi ve kadınları hedef gösteren dili, yargının faillerden yana kararları, özsavunmanın önemini bir kez daha ortaya koydu. Zihnen ve fiziken donanım sağlayacak çalışmalar düzenleyen kadın örgütlerinin çabaları sonuç verdi. Yıl boyunca onlarca kadın hayatını savunmak, şiddete boyun eğmemek için özsavunmasını kullandı.
HDP’li kadınlardan çalıştay: Savaşa değil kadına bütçe
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kadın Meclisi, “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe Çalıştayı” düzenledi.
Üçüncüsü düzenlenen çalıştayda erkek şiddeti, sendikal mücadeledeki kadınlar, ekolojide kadın temaları gündeme geldi. Milletvekilleri, çeşitli kadın sendikaları, feminist gruplar ile kadın örgütlerinin katıldığı çalıştayda, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçenin yapılması gerektiği ele alındı.
Çalıştayda konuşan HDP Kadın Meclisi Sözcüsü Ayşe Acar-Başaran, iktidarı eleştirerek her defasında ranta ve savaşa dayalı bütçeleme yapıldığına dikkat çekti.
Futbol deyince Amedspor
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Kadınlar Süper Ligi B Grubu’nda mücadele eden Amedspor Kadın Futbol Takımı, ırkç ve cinsiyetçi saldırılara rağmen yıl boyunca ortaya koyduğu performans ile öne çıktı. Futbolu “erkek sporu” kalıbından çıkaran kadınlar, birçok maçta aldıkları puanlarla grubunda üst sıralara yükseldi.
Adım adım dünya kadın grevine
DİSK’in yayımladığı rapora göre; Türkiye’de her 4 kadından biri asgari ücrete dahi erişemiyor. AKP iktidarının kadınları aile içine hapseden cinsiyetçi uygulamaları, kadınların ucuz işgücü olarak güvencesiz koşullarda çalıştırılmasının önünü açtı.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG), raporuna göre; 2022’nin ilk 11 ayında 94 kadın iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. Kadınların gündeminde eşit işe eşit ücret, güvenceli çalışma şartları, çocuklar için kreş, işyerinde mobbing ve şiddete karşı önlemler gibi onlarca konu vardı. Dünya kadın grevi ise yine gündemdeki önemini korudu.
Aysel Tuğluk tahliye edildi
Cezaevinde tutulan ve annesinin cenazesine yapılan ırkçı saldırı nedeniyle demans hastalığına yakalanan Aysel Tuğluk, kadınların güçlü mücadelesiyle 26 Ekim’de tahliye edildi.
Tahliye edilerek tedavisinin dışarıda yapılması için “Aysel Tuğluk’a Özgürlük için 1000 Kadın” kampanyası başlatan kadınlar, Tuğluk için onlarca eylem ve etkinlik düzenlemişti.
Kadın sığınakları kurultayı: Aileci ve kayyumcu politikalara son
Rosa Kadın Derneği’nin ev sahipliğinde Amed’de 25. Kadın Sığınakları ve Da(ya)nışma Merkezleri Kurultayı gerçekleştirildi. “Aile Odaklı Devlet Politikaları Kadına Yönelik Erkek Şiddetiyle Mücadeleyi Nasıl Güçsüzleştiriyor?” başlığıyla gerçekleştirilen kurultaya farklı kentlerden yüzlerce kadın katıldı. Kurultayın sonuç bildirgesinde; İstanbul Sözleşmesi’ne yeniden imzacı olunması, Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bakanlığı kurulması, her türlü erkek-devlet şiddetine karşı önlemler alınması, sığınaklar açılması, Kürt illerinde kayyum uygulamalarına son verilmesi, evlilik yaşının 18’e yükseltilmesi, çocuk istismarının önlenmesi, nafaka hakkının uygulanması gibi önemli talepler yer aldı.
Üniformalı şiddete itaat yok direniş var
Kürt kentlerinde uzun yıllardır uygulanan özel savaş politikaları, 2022’de de yaygınlaştırılarak devam ettirildi. Devlet ve iktidarın uzman çavuş, polis, korucular eliyle hayata geçirdiği cinsel saldırı, işkence ve katliamların cezasız bırakılması bu suçların artmasına yol açtı. İpek Er’e tecavüz edip ölüme sürükleyen uzman çavuş Musa Orhan’ın cezasız bırakılması birçok yeni saldırıya yol açtı. Kürt kadın hareketi bu suçları ifşa eden, güçlü eylem ve kampanyalarla üniformalı şiddete karşı mücadelesini 2022’de de sürdürdü.
25 Kasım’da polis ablukası dağıtıldı
25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Mücadele Günü’nde örgütlü kadın gücünden korkan iktidar, bu yıl da polisin şiddetine ve işkencesine başvurdu. Amed’ten İstanbul’a, Wan’dan Ankara’ya sokaklara dökülen kadınlar, ne polis ablukasını, ne şiddeti ve işkenceyi ne de gözaltıları tanıdı. “21. yüzyıl kadınların yüzyılı olacak” diyen Kürt kadınları “Şiddete, savaşa, yoksulluğa karşı isyandayız” şiarıyla alanları doldururken, Türkiye’nin her kentinde “Jin, jiyan, azadi” sloganı atan kadınlar, şiddetsiz bir yaşam kuracaklarının mesajını verdi.
Katliamlara karşı sokakta isyan
Türkiye’de erkek şiddetine karşı ne polisler ne yargı ne de iktidar görevini yerine getirdi. Kadınların katledilmesinin önünü açan onlarca yasayı bir bir devreye sokarak bizzat failleşen iktidar, yılın son günlerinde de şiddet üreten aile kurumunu ve başörtüsünü anayasal düzenlemeyle güçlendirecek bir yasa teklifini Meclis’e getirdi.
Jinnews’in basına yansıyan haberlerden derlediği verilere göre; 2022 yılında en az 348 kadın katledildi, 206 kadın ise şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Kırım boyutlarına ulaşan katliamlara karşı kadınlar alanlarda faillerin korunmasına ve erkek-devlet şiddetine isyan etti.
KADIN SERVİSİ
